Umowy zawierane na odległość
Prawo cywilne posługuje się pojęciem umów zawieranych na odległość. Cechą charakterystyczną wskazanych kontraktów jest to, że są to umowy zawierane z konsumentem bez jednoczesnej obecności obu stron. Strony wymieniają zgodne oświadczenia woli (z jednej strony konsument oświadcza „kupuję”, z drugiej zaś strony przedsiębiorca potwierdza „sprzedaję”) przy wykorzystaniu rozmaitych środków porozumiewania się na odległość, do których między innymi należą najbardziej popularne: elektroniczny formularz zamówienia lub tradycyjna poczta elektroniczna. Nie każda umowa zawarta przez internet będzie w świetle prawa cywilnego umową zawieraną na odległość: nieodzowne jest bowiem, aby kontrahentem konsumenta był przedsiębiorca. Umowa zawarta przez internet z osobą fizyczną, która nie jest przedsiębiorcą (np. nabycie skutera od osoby fizycznej, która w Internecie zamieściła jednorazową ofertę zbycia) będzie zwykłą umową sprzedaży, do której zastosowanie znajdzie Kodeks cywilny, a nie szczególna regulacja ustawy z dnia 2 marca 2000 roku o ochronie niektórych praw konsumentów.
Przed wysłaniem formularza zamówienia lub potwierdzeniem zakupu przez e-mail należy sprawdzić, czy internetowy sprzedawca jest przedsiębiorcą.
Obowiązki informacyjne przed zawarciem umowy
Ze względu na ochronę konsumenta już na etapie przed zawarciem umowy przez internet prawo nakłada na wirtualnych sprzedawców obowiązki informacyjne. Internauta powinien być poinformowany, przy użyciu środka porozumiewania się na odległość (np. opis w postaci baneru elektronicznego lub wiadomość e-mail) najpóźniej w chwili złożenia mu propozycji zawarcia umowy, o:
1. danych identyfikujących internetowego sprzedawcę (imię i nazwisko lub nazwa, adres zamieszkania lub siedziba przedsiębiorcy oraz urząd gminy lub sąd gospodarczy, który zarejestrował działalność gospodarczą przedsiębiorcy pod przypisanym mu numerem);
2. istotnych właściwościach świadczenia i jego przedmiotu (np. wskazanie wysokości i sposobu zapłaty ceny, warunków dostawy, zaprezentowanie parametrów oferowanych towarów, zamieszczenie zdjęć oraz opisu cech charakterystycznych);
3. cenie obejmującej wszystkie jej składniki (jak. np. cło, o ile nabywamy towar spoza europejskiego obszaru celnego);
4. zasadach zapłaty ceny (np. czy istnieje możliwość zapłaty ceny w ratach);
5. kosztach oraz terminie i sposobie dostawy;
6. prawie odstąpienia od umowy;
7. miejscu i sposobie składania reklamacji.
Internauta jeszcze przed podjęciem decyzji o zakupie oferowanego towaru w Internecie powinien dysponować pakietem informacji o przedsiębiorcy, z którym będzie zawierał umowę na odległość. Prawo konsumenckie nakazuje, aby powyższe informacje były sformułowane w języku polskim, w sposób jednoznaczny, zrozumiały i łatwy do odczytania.
Umowa zawarta przez internet nie może nakładać na konsumenta bezwzględnego obowiązku zapłaty ceny przed otrzymaniem świadczenia, czyli przed dostawą zamówionego towaru.
Zobacz również: Reklamacje
Jak wycofać się z zawartej transakcji ?
Konsument, który zawarł już umowę na odległość, może od niej odstąpić bez podania przyczyn i bez uzasadniania swojej decyzji. Oznacza to, że po otrzymaniu zamówionego towaru i po zapoznaniu się z nim w rzeczywistości już nie tylko wirtualnej, internetowy nabywca może wycofać się z transakcji bez żadnego ryzyka. Warto podkreślić, że przedsiębiorca nie może zastrzegać, że konsumentowi wolno odstąpić od umowy tylko za zapłatą oznaczonej sumy pieniężnej (tzw. odstępne). Aby skutecznie odstąpić od umowy należy sporządzić i wysłać stosowne oświadczenie na piśmie w terminie dziesięciu dni, licząc od dnia wydania rzeczy. Zwrot zapłaconej ceny w zamian za odesłanie towaru powinien nastąpić niezwłocznie, jednak nie później niż w terminie czternastu dni od dnia skutecznego odstąpienia.
Należy zawsze zachować dowód nadania pisma na wskazany w Internecie adres przedsiębiorcy. Do skutecznego odstąpienia od umowy zawartej na odległość wymagane jest bowiem pisemne oświadczenie konsumenta wysłane przedsiębiorcy przed upływem dziesięciu dniu od dnia otrzymania towaru.
Zobacz również serwis: Prawa konsumenta
Co to jest „klauzula celofanowa” ?
W niektórych przypadkach nabycia towarów przez internet konsumentowi nie przysługuje chroniące go prawo odstąpienia, choć niektórzy sprzedawcy nawet i wtedy mogą zgodzić się na zwrot towaru. Przykładowo: prawo odstąpienia od umowy zawartej na odległość nie przysługuje konsumentowi po usunięciu oryginalnego opakowania w przypadku nabycia nośnika z nagraniem audiowizualnym (np. film na DVD). Jest to tzw. klauzula celofanowa chroniąca sprzedawców przed odsyłaniem przez nierzetelnych konsumentów płyt CD lub DVD po ich rozpakowaniu, a niekiedy nawet po nielegalnym skopiowaniu ich treści. Również prenumerata czasopism chroniona jest zakazem odstępowania od umowy. Należy zatem przed zawarciem umowy gruntownie rozważyć, czy np. zamówienie rocznego dostarczania określonego czasopisma jest podyktowane rzeczywistą potrzebą internauty, czy też wynika jedynie z chwilowej fascynacji beztroskim klikaniem w świecie on line.