Pojęcie błędu medycznego
Błąd medyczny nazywany jest również błędem w sztuce lekarskiej, czy też błędem lekarskim. Termin ten nie jest zdefiniowany ustawowo. Ustawa o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta posługuje się sformułowaniem zdarzenie medyczne. Może ono dotyczyć zakażenia pacjenta biologicznym czynnikiem chorobotwórczym, uszkodzenia jego ciała lub rozstroju zdrowia albo śmierci – jeśli było to skutkiem leczenia niezgodnego z aktualną wiedzą medyczną lub niewłaściwej diagnozy.
Zobacz serwis: Prawa pacjenta
W orzecznictwie pojęcie błędu w sztuce medycznej pojawia się m.in. w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 12 lutego 2013 r., (sygn. akt II KK 124/12) - jako określenie czynności leczniczych wykonanych niezgodnie z zasadami wiedzy i sztuki medycznej. Rozumie się je w szerokim znaczeniu. Obejmują one zarówno terapię, jak i diagnozę oraz profilaktykę chorób, jeśli zachowanie lekarza naruszyło obiektywny obowiązek ostrożności i doprowadziło do negatywnych dla pacjenta skutków. Pojęcie „błędu w sztuce lekarskiej” odnosi się zatem nie tylko do błędu terapeutycznego (błędu w leczeniu, w tym błędu operacyjnego), ale również do błędu diagnostycznego (błąd rozpoznania) - wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 października 2013 r., (sygn. akt IV CSK 64/13).
Odpowiedzialność na zasadzie winy
Za błąd w sztuce medycznej lekarz może odpowiadać tylko jeśli błąd ten jest zawiniony.
Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 24 października 2013 r. (sygn. akt IV CSK 64/13) winę można przypisać w wypadku wystąpienia elementu obiektywnej i subiektywnej niewłaściwości postępowania. Element obiektywny występuje w wypadku naruszenia zasad wiedzy medycznej, doświadczenia i deontologii, zaś element subiektywny wiąże się z zachowaniem przez lekarza staranności, ocenianej przy przyjęciu kryterium wysokiego poziomu przeciętnej staranności zawodowej. Pomiędzy czynem (błędem) a powstałym skutkiem musi istnieć związek przyczynowy.
Odpowiedzialność cywilna i karna
Za błąd w sztuce medycznej można odpowiadać zarówno na drodze cywilnej jak i karnej. Odpowiedzialność cywilna jest odpowiedzialnością majątkową – poszkodowany może domagać się odszkodowania, które może pokryć szpital lub ubezpieczyciel. W wypadku gdy w wyniku błędu lekarskiego pacjent doznał uszczerbku psychicznego czy innych szkód niematerialnych przysługuje mu zadośćuczynienie za doznaną krzywdę. W niektórych przypadkach może otrzymać od pomiotu leczniczego także rentę np. z tytułu niezdolności do pracy czy też zwrot kosztów leczenia i rehabilitacji.
Zobacz także: Ubezpieczenia
Jeśli chodzi o odpowiedzialność karną błąd w sztuce najczęściej może wypełniać znamiona przestępstw takich jak narażenie na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu; spowodowanie ciężkiego uszczerbku na zdrowiu; naruszenie czynności narządu lub rozstrój zdrowia czy też przestępstwa nieumyślnego spowodowania śmierci. Każde z tych przestępstw zagrożone jest karą pozbawienia wolności.
Zobacz serwis: Sprawy karne
Podstawa prawna:
- Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93 ze zm.)
- Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r., Kodeks karny (Dz.U. z 2016 r., poz. 2138)
- Ustawa z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta (Dz.U. 2009 Nr 52 poz. 417 ze zm.)
- Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 lutego 2013 r., sygn. akt II KK 124/12
- Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 października 2013 r., sygn. akt IV CSK 64/13