Najogólniej rzecz biorąc każdy pacjent ma prawo do równego dostępu do świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. Sposób udzielania pomocy medycznej i procedury z tym związane muszą odpowiadać wymaganiom aktualnej wiedzy medycznej.
Jeżeli istnieją ograniczenia w możliwości udzielania odpowiednich świadczeń, każdy ma prawo do przejrzystej, obiektywnej, opartej na kryteriach medycznych procedury ustalającej kolejność dostępu do tych świadczeń (tzw. kolejki). Każdy, kto ma prawo do świadczeń opieki zdrowotnej, otrzymać ma pomoc medyczną na takim samym poziomie.
Zgodnie z prawem pacjenta wyrażonym w art. 4 ustawy z dnia 5 grudnia 1996 roku o zawodach lekarza i lekarza dentysty, lekarz ma obowiązek wykonywać zawód, zgodnie ze wskazaniami aktualnej wiedzy medycznej, dostępnymi lekarzowi metodami i środkami zapobiegania, rozpoznawania i leczenia chorób, zgodnie z zasadami etyki zawodowej oraz z należytą starannością.
Art. 8 Kodeksu Etyki Lekarskiej, mówi, iż lekarz powinien przeprowadzać wszelkie postępowanie diagnostyczne, lecznicze i zapobiegawcze z należytą starannością poświęcając im niezbędny czas.
Według orzecznictwa sądów staranność ta powinna być nawet wyższa niż przeciętna ze względu na przedmiot zabiegów leczniczych, którym jest człowiek i skutki, które często są nieodwracalne. Artykuł 21 Kodeksu Etyki Lekarskiej, stanowi, że w przypadku popełnienia przez lekarza poważnej pomyłki lub wystąpienia nieprzewidzianych powikłań w trakcie leczenia powinien on poinformować o tym chorego i podjąć działania dla naprawy ich szkodliwych skutków.
Zobacz serwis: Prawa pacjenta
Co zrobić jeżeli uważamy, że nasze prawa jako pacjenta są łamane ?
Po pierwsze: kontakt z Sekcją ds Skarg i Wniosków w oddziale lub centrali Narodowego Funduszu Zdrowia.
Narodowy Fundusz Zdrowia w każdym swoim oddziale wojewódzkim oraz w Centrali w Warszawie wyodrębnił Sekcję ds Skarg i Wniosków.
Jeżeli zatem naruszenie praw pacjenta następuje w związku z wykonywaniem umowy z NFZ przez zakład opieki zdrowotnej czy praktykę lekarską lub pielęgniarską umowa ta stanowi solidy argument wobec możliwości kontroli oraz wymierzania kar finansowych naruszającemu.
Po drugie: Rzecznika Praw Pacjenta
Skorzystajmy z pomocy Rzecznika Praw Pacjenta w zwróceniu się ze skargą na działanie NFZ lub świadczeniodawców
Po trzecie: wojewódzka komisja ds. orzekania o zdarzeniach medycznych lub sąd
W przypadku tzw. zdarzenia medycznego czyli zakażenie pacjenta biologicznym czynnikiem chorobotwórczym, uszkodzenie ciała lub rozstrój zdrowia pacjenta albo śmierć pacjenta będącego następstwem niezgodnych z aktualną wiedzą medyczną:
1) diagnozy, jeżeli spowodowała ona niewłaściwe leczenie albo opóźniła właściwe leczenie, przyczyniając się do rozwoju choroby,2) leczenia, w tym wykonania zabiegu operacyjnego,
3) zastosowania produktu leczniczego lub wyrobu medycznego,
pacjent lub jego spadkobiercy mogą: wszcząć sprawę sądową albo uruchomić tryb komisyjny przed komisją ds. orzekania o zdarzeniach medycznych.
Zobacz: Konsultant w ochronie zdrowia - nowe wymagania
Uważajmy na specyfikę postępowania przed Komisją. Utworzono je aby usprawnić trwający niekiedy latami proces dochodzenia zadośćuczynienia przez poszkodowanych pacjentów przed sądami powszechnymi. Oczywiście konieczne jest wystąpienie zdarzenia medycznego i powzięcie decyzji : wszczynać sprawę sądową czy uruchomić tryb komisyjny. Decyzja co do drugiego rozwiązania nie oznacza, że zamykamy sobie drogę sądową. Postępowanie komisyjne może bowiem nie pozostać rozstrzygnięte. Wtedy możemy sprawę skierować do sądu. Także w trakcie postępowania komisyjnego możemy zdecydować, że chcemy aby sprawę rozpoznał jednak sąd. Nie będziemy mogli żądać jednak rozstrzygnięcia sprawy na drodze sądowej jeżeli poszkodowany lub jego spadkobierca przyjmie odszkodowanie na drodze komisyjnej.
Postępowanie komisyjne rozpoczyna się przez złożenie wniosku o ustalenie zdarzenia medycznego. Jest na to rok od dnia, w którym wnioskodawca dowiedział się o zakażeniu, uszkodzeniu ciała lub rozstroju zdrowia albo w którym pacjent zmarł. W żadnym wypadku jednak nie można przekroczyć terminu 3 lat od dnia, w którym nastąpiło samo zdarzenie medyczne. Wnioskujący określ kwotę , której się domaga.
Wniosek trafia do prowadzącego szpital, a także do jego ubezpieczyciela. Powinni oni przekazać komisji swoje stanowisko w ciągu 30 dni. Nieprzedstawienie go oznacza pełną akceptację wniosku poszkodowanego lub jego spadkobiercy. Po otrzymaniu stanowiska prowadzącego szpital i jego ubezpieczyciela komisja zawiadamia ich oraz wnioskodawcę, o terminie swojego posiedzenia - a potem orzeka o zdarzeniu medycznym albo o jego braku. Wszystko powinno zamknąć się w ciągu czterech miesięcy od dnia złożenia wniosku.
Czy można się dowołać?
Tak. Zarówno od orzeczenia o braku zdarzenia medycznego, jak i od orzeczenia o zdarzeniu medycznym służy wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy. Od ponownej decyzji komisji można jeszcze spróbować skargi o stwierdzenie jej niezgodności z prawem, jeżeli któraś ze stron dopatrzyła się nieprawidłowości w samym postępowaniu komisji.
To nie komisja ustala wysokość odszkodowania. Jej rolą jest wyłącznie orzec, czy lekarze popełnili błąd i czy pacjent został na skutek tego poszkodowany.
To szpital lub ubezpieczyciel przedstawia propozycję odszkodowania lub zadośćuczynienia. Jeżeli tego nie zrobi, będzie musiał zapłacić tyle, ile zażądano we wniosku wszczynającym postępowanie przed komisją. Jeżeli wnioskodawca przyjmie ofertę musi zrzec się roszczeń związanych z dochodzeniem odszkodowania za dane zdarzenie medyczne. Nie będzie mógł więc iść do sądu z żądaniami uzupełniającymi lub tymi samymi.
Poszkodowany wskutek niewłaściwego leczenia pacjent może ubiegać się w drodze sądowego postępowania cywilnego o uzyskanie odszkodowania od zakładu opieki zdrowotnej, w którym prowadzone było jego leczenie. Ponadto pacjent, który doznał uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia może żądać zadośćuczynienia za doznaną krzywdę.
Zgodnie z kodeksem cywilnym odszkodowanie dotyczy szkody majątkowej i może obejmować koszty wynikłe z uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia (na przykład koszty leczenia, leków, wyrobów medycznych, zabiegów, wydatki związane z przewozem do i z zakładów opieki zdrowotnej, utracone korzyści) oraz rentę (jeżeli osoba poszkodowany utraciła całkowicie lub częściowe zdolność do pracy zarobkowej lub jeżeli w wyniku szkody zwiększyły się jej potrzeby).
W postępowaniu sadowym należy wykazać winę lekarza (wina umyślna albo niedbalstwo czyli brak należytej staranności jakiej należałoby wymagać od lekarza). Musi także istnieć związek przyczynowy pomiędzy działaniem lub zaniechaniem zobowiązanego do odszkodowania, a wynikłą w związku z tym szkodą u pacjenta.
Roszczenie przedawnia z upływem lat trzech od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia Jednakże zawsze roszczenie przedawnia się z upływem lat dziesięciu od dnia, w którym nastąpiło zdarzenie wyrządzające szkodę, bez względu na to, kiedy szkoda powstała lub się ujawniła.
Warto także rozważyć zawarcie ugody z ubezpieczycielem szpitala, który jest ubezpieczony od odpowiedzialności cywilnej. Może być to korzystniejsze niż wytaczanie powództwa, które może być czasochłonne i kosztowne. Brak ugody nie wyłącza przecież powództwa cywilnego
Pamiętajmy aby dla celów dowodowych przed złożeniem pozwu zgromadzić dokumentację medyczną z przebiegu leczenia. Pacjent ma prawo, na swój koszt, wystąpić do zakładu opieki zdrowotnej o sporządzenie wyciągów, odpisów lub kopii swojej dokumentacji medycznej.
Zobacz: Elektroniczna dokumentacja medyczna
Po czwarte: Rzecznik Odpowiedzialności Zawodowej Okręgowej Izby Lekarskiej
W przypadkach braku należytej staranności, popełnionych błędów i zaniedbań w leczeniu oraz stwierdzenia, że lekarz, postępuje sprzecznie z zasadami etyki zawodowej lub narusza przepisy o wykonywaniu zawodu lekarza, pacjent może zwrócić się także do Rzecznika Odpowiedzialności Zawodowej Okręgowej Izby Lekarskiej,
Celem postępowania jest wyciągnięcie konsekwencji zawodowych wobec lekarza.
Marcin Lis, Radca Prawny
MACC Partner Sp. z o.o.