Sezon chorobowy w pełni, a próbując dodzwonić się do przychodni podstawowej opieki zdrowotnej (POZ) nierzadko trzeba odczekać dobrych kilkanaście do kilkudziesięciu minut w długiej kolejce oczekujących osób, które również chcą zarejestrować się do lekarza. Jak już wreszcie uda się dodzwonić do rejestracji – często można usłyszeć w słuchawce, że w tym dniu lekarz nie ma już wolnych terminów i należy ponownie zgłosić się w dniu jutrzejszym. Takie postępowanie przychodni jest niezgodne z przepisami prawa. Co zrobić, jeżeli doświadczymy go na „własnej skórze”?
- Przychodnia POZ nie może odmówić zapisania do lekarza
- Przychodnia POZ nie może odmówić przyjęcia chorego do lekarza w dniu zgłoszenia, ze względu na brak wolnych terminów
- Co należy zrobić, jeżeli przychodnia odmawia zapisania na wizytę lekarską i każe kontaktować się w dniu następnym lub odmawia przyjęcia do lekarza w dniu zgłoszenia, w przypadku uzasadnionym stanem zdrowia?
- Gdzie należy się zgłosić w przypadku konieczności odbycia pilnej wizyty lekarskiej poza godzinami pracy przychodni POZ?
- A może warto rozważyć zmianę przychodni POZ?
Przychodnia POZ nie może odmówić zapisania do lekarza
Jednym z najważniejszych praw każdego pacjenta jest prawo do natychmiastowego udzielenia świadczeń zdrowotnych ze względu na zagrożenie zdrowia lub życia. Żeby prawo to, mogło być skutecznie realizowane w zakresie działalności przychodni POZ – konieczne jest aby w przychodni funkcjonowała sprawna rejestracja i jeżeli np. odbywa się ona telefonicznie – żeby telefony te, rzeczywiście i na bieżąco były odbierane. Na kwestię tę, wielokrotnie zwraca uwagę Rzecznik Praw Pacjenta, prowadząc postępowania wyjaśniające w sprawach naruszania praw pacjentów do świadczeń.
Przychodnia POZ ma obowiązek zapewnić realną możliwość zapisania się do swojego lekarza POZ i uzyskania od niego porady. Dlatego, osoby kierujące daną placówką medyczną, powinny zorganizować jej pracę w taki sposób, by sprostać potrzebom pacjentów, w szczególności w czasie zwiększonej zachorowalności. Jak wyjaśnia Rzecznik Praw Pacjentów – rejestracja do przychodni powinna odbierać telefony pacjentów przez cały dzień, zgodnie z godzinami funkcjonowania przychodni (czyli od poniedziałku do piątku, w godzinach pomiędzy 8.00 a 18.00, z wyłączeniem dni ustawowo wolnych od pracy). Przychodnia nie powinna przy tym różnicować form rejestracji, jak również brak jest podstaw do tego, aby faworyzowała pacjentów ze względu na formę rejestracji, np. w pierwszej kolejności zapisując do lekarza pacjentów, którzy zgłosili się do placówki osobiście. Brak zapewnienia pacjentom realnej możliwości rejestracji telefonicznej narusza ich prawa. W przypadku spotkania się z taką praktyką, celem skutecznego umówienia wizyty – warto jednak sprawdzić jeszcze inne „kanały” komunikacji z przychodnią, tj.:
czy jest możliwość rejestracji do lekarza za pośrednictwem formularza kontaktowego na stronie internetowej,
czy na stronie internetowej przychodni nie został podany adres e-mailowy do kontaktu – napisanie wiadomości e-mail do przychodni z informacją o braku możliwości dodzwonienia się do rejestracji oraz z prośbą o wyznaczenie terminu wizyty, jest również pełnoprawnym sposobem rejestracji do lekarza
i w ostateczności – czy zostanie się zapisanym do lekarza w przypadku odbycia osobistej wizyty w rejestracji przychodni.
Jeżeli już uda się nawiązać kontakt z rejestracją przychodni, ale otrzyma się tam informację, że – na chwilę obecną – nie ma wolnych terminów do lekarza i celem zapisania na wizytę, należy kontaktować się ponownie np. w dniu następnym – jest to również działanie niezgodne z prawem, stanowiące łamanie praw pacjenta. Nie powinny mieć bowiem miejsca sytuacje, w których pacjent jest odsyłany do podjęcia kolejnej próby rejestracji w kolejnych dniach. Pacjent powinien mieć możliwość zarezerwowania terminu porady już przy pierwszym kontakcie.
W przypadku problemów z dodzwonieniem się do przychodni lub problemów z rejestracją w innej formie (np. odmawianiem przez przychodnię wyznaczenia terminu wizyty u lekarza przy pierwszym kontakcie z rejestracją przychodni, celem umówienia wizyty) – warto zgłosić sprawę do Rzecznika Praw Pacjenta.
Przychodnia POZ nie może odmówić przyjęcia chorego do lekarza w dniu zgłoszenia, ze względu na brak wolnych terminów
Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 24.09.2013 r. w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej – przychodnia POZ ma obowiązek zapewnić dostępność do świadczeń lekarza POZ od poniedziałku do piątku, w godzinach pomiędzy 8:00 a 18:00, z wyłączeniem dni ustawowo wolnych od pracy, zgodnie z harmonogramem pracy przychodni. Jedynie w przypadku, gdy przychodnia jest zorganizowana w kilku filiach – lekarz POZ może być dostępny w innych godzinach niż wyżej wymienione, pod warunkiem zapewnienia przez przychodnię, w powyższym przedziale czasowym, dostępności do lekarza POZ w innej filii przychodni.
I teraz najważniejsze:
W przypadkach uzasadnionych stanem zdrowia pacjenta – świadczenie lekarza POZ jest udzielane w dniu zgłoszenia, zgodnie z harmonogramem pracy przychodni. Przychodnia ma przy tym obowiązek zapewnienia dostępności lekarza POZ od poniedziałku do piątku, w godzinach pomiędzy 8:00 a 18:00, z wyłączeniem dni ustawowo wolnych od pracy.
Jeżeli zatem, chcielibyśmy np. udać się do lekarza z gorączkującym dzieckiem, czyli konieczność odbycia pilnej wizyty lekarskiej uzasadniona byłaby stanem zdrowia dziecka – przychodnia ma obowiązek zapewnić nam wizytę u lekarza POZ w dniu zgłoszenia. Nie ma zatem prawa odmówić przyjęcia dziecka do lekarza jeszcze tego samego dnia, z powodu np. braku wolnych terminów lub nieobecności lekarza „prowadzącego” dziecko (wówczas powinno być bowiem zorganizowane zastępstwo). To samo tyczy się chorego dorosłego, którego stan zdrowia uzasadnia konieczność odbycia wizyty lekarskiej jeszcze w dniu zgłoszenia do przychodni.
W przypadkach, w których stan zdrowia pacjenta nie wymaga odbycia wizyty lekarskiej w dniu zgłoszenia – zgodnie z przywołanym powyżej rozporządzeniem – świadczenia lekarza POZ, udzielane są natomiast w terminie uzgodnionym z pacjentem.
Co należy zrobić, jeżeli przychodnia odmawia zapisania na wizytę lekarską i każe kontaktować się w dniu następnym lub odmawia przyjęcia do lekarza w dniu zgłoszenia, w przypadku uzasadnionym stanem zdrowia?
W przypadku odmowy zapisania na wizytę lekarską przez rejestrację przychodni:
w pierwszej kolejności – warto zwrócić się do kierownika podmiotu leczniczego z prośbą o wyjaśnienie sprawy,
jeżeli pomimo wyraźnej prośby, pracownik placówki POZ w dalszym ciągu odmawia zapisania na wizytę – warto poprosić o pisemne wyjaśnienie odmowy,
w przypadku uznania, że udzielona odpowiedź jest niewystarczająca – można zwrócić się o pomoc do właściwego ze względu na swoje miejsce zamieszkania Oddziału Wojewódzkiego NFZ oraz
niezależnie od powyższego – ze względu na naruszenie praw pacjenta – powinno się zgłosić sprawę do Rzecznika Praw Pacjenta.
Należy również pamiętać, że:
O udzieleniu pacjentowi pilnej pomocy medycznej w dniu zgłoszenia decyduje lekarz POZ, nie rejestracja przychodni.
Jeżeli jednak zły stan zdrowia uniemożliwia podjęcie powyższych czynności, a przychodnia nadal odmawia przyjęcia do lekarza, pomimo, konieczności odbycia pilnej wizyty – w sytuacji zagrożenia zdrowia lub życia – nie należy zwlekać i pilnie udać się do najbliższego szpitalnego oddziału ratunkowego, czyli SOR. Swoich praw, będzie można dochodzić od przychodni w terminie późniejszym.
Gdzie należy się zgłosić w przypadku konieczności odbycia pilnej wizyty lekarskiej poza godzinami pracy przychodni POZ?
Po godzinie 18.00 i aż do godz. 8.00 rano dnia następnego, czyli w porze nocnej, jak również w każdą sobotę, niedzielę i inne dni ustawowo wolne od pracy – można skorzystać z opieki lekarskiej w ramach tzw. nocnej i świątecznej opieki zdrowotnej. Takie świadczenia są bezpłatne i udzielane bez skierowania w dowolnym punkcie udzielającym świadczeń w ramach nocnej i świątecznej opieki zdrowotnej. Lista podmiotów, realizujących nocną i świąteczną opiekę zdrowotną na terenie poszczególnych województw, dostępna jest pod adresem: https://www.nfz.gov.pl/dla-pacjenta/na-ratunek/.
W medycznie uzasadnionych przypadkach – pomoc w ramach nocnej i świątecznej opieki zdrowotnej – może również zostać udzielona w domu pacjenta.
A może warto rozważyć zmianę przychodni POZ?
Zgodnie z 9 ustawy z dnia 27.10.2017 r. o podstawowej opiece zdrowotnej – każdy ma prawo wyboru świadczeniodawcy udzielającego świadczeń z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej (czyli przychodni POZ), a w ramach tego wyboru:
lekarza POZ,
pielęgniarki POZ oraz
położnej POZ.
Co istotne – mogą oni zostać wybrani z jednej przychodni, jak również każdy z innej. Dwa razy w roku, można również dokonać bezpłatnej zmiany wybranej przychodni, lekarza, pielęgniarki lub położonej. Każda kolejna zmiana w danym roku (czyli trzecia, czwarta i następne) również jest możliwa, ale będzie ona kosztować 80 zł.
W przypadku nagminnego łamania praw pacjenta przez wybraną przez nas przychodnię – poza zgłoszeniem sprawy do Rzecznika Praw Pacjenta – warto zatem również rozważyć zmianę przychodni na inną, aby zapewnić sobie – zgodny z prawem i bezproblemowy – dostęp do świadczeń podstawowej opieki zdrowotnej.
Podstawa prawna:
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 24.09.2013 r. w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej (t.j. Dz.U. z 2023 r., poz. 1427)
Ustawa z dnia 27.10.2017 r. o podstawowej opiece zdrowotnej (t.j. Dz.U. z 2022, poz. 2527)