Podstawą odpowiedzialności cywilnej lekarza za szkody wyrządzone przy leczeniu jest popełnienie błędu.
W oparciu o bogate orzecznictwo Sądu Najwyższego wyróżniamy: błąd diagnostyczny (rozpoznania), prognozy (rokowania) oraz terapeutyczny (leczenia). Wszystkie określane bywają mianem „złych praktyk” (malpractice).
Zgodnie z orzeczeniem SN z dnia 8 stycznia 2013 roku (sygnatura akt IV CSK 431/12) odpowiedzialność lekarza powstanie zatem w wypadku „błędu w sztuce”, czyli przeprowadzenia zabiegu niezgodnie z zasadami wiedzy medycznej, jeżeli był to błąd zawiniony, czyli polegający na zachowaniu odbiegającym od ustalonego wzorca.
Pacjentowi niezadowolonemu z przebiegu procesu leczenia przysługuje prawo dochodzenia swoich roszczeń. Istnieją dwa, alternatywne sposoby dochodzenia roszczeń. Są nimi postępowanie cywilne oraz postępowanie toczące się przed wojewódzkimi komisjami do spraw orzekania o zdarzeniach medycznych.
Zobacz również: Zgoda pacjenta małoletniego
Postępowanie cywilne
Pierwszym etapem jest poinformowanie drugiej strony (lekarza/ szpitala) o stawianych żądaniach. Następuje to poprzez skierowanie do odpowiedniego podmiotu wezwania do zapłaty. Wskazane pismo powinno zawierać zarówno uzasadnienie prawne jak i medyczne. Wysokość żądanych kwot odszkodowania, zadośćuczynienia czy ewentualnej renty uzależniona jest od oceny zaistniałego zdarzenia, wystąpienia szkody oraz związku przyczynowego pomiędzy nimi. Są to jednocześnie przesłanki odpowiedzialności cywilnej.
Drugi etap to odpowiedź podmiotu odpowiedzialnego za zaniedbanie medyczne. W większości przypadków jest ona negatywna. Sprawa kierowana jest także do zakładu ubezpieczeń, w którym placówka lecznicza posiada polisę odpowiedzialności cywilnej (OC). W najlepszej sytuacji etap ten kończy się uzyskaniem decyzji o odszkodowaniu, zadośćuczynieniu pieniężnym lub rencie. Leży to w kompetencji ubezpieczyciela.
W przypadku uzyskania negatywnej decyzji (odmownej lub ustalającej świadczenie w za niskiej wysokości) sprawa trafia do sądu. Postępowanie wszczynane jest na skutek złożenia pozwu. W postępowaniu mogą wziąć udział świadkowie oraz biegli – np. lekarze tej samej specjalizacji, co pozwany. To ich opinia jest najważniejszym dowodem w toczącej się sprawie. Postępowanie w sprawie błędu medycznego, tak jak każde postępowanie cywilne może toczyć się w dwóch instancjach, ewentualnie może trafić do Sądu Najwyższego. Pozytywny dla powoda wyrok powoduje po stronie pozwanego obowiązek zapłaty zasądzonego świadczenia.
Postępowanie przed wojewódzką komisją do spraw orzekania o zdarzeniach medycznych
Warto zwrócić uwagę na odrębności zachodzące w tym trybie. Postępowanie przed wojewódzką komisją do spraw orzekania o zdarzeniach medycznych wszczynane jest na wniosek pacjenta. Nowelizacja z dnia 1 stycznia 2012 r. ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta rozszerza katalog osób uprawnionych do wniesienia pisma o spadkobierców. Roszczenie można zgłosić w ciągu 1 roku od dnia, w którym pacjent dowiedział się o zaistnieniu zdarzenia. Nie może być to więcej niż 3 lata od wystąpienia zdarzenia.
Przez zdarzenie medyczne rozumiane jest zakażenie pacjenta biologicznym czynnikiem chorobotwórczym, uszkodzenia ciała lub rozstrój zdrowia, śmierć pacjenta.
Wniosek powinien zawierać dane wnioskodawcy, uprawdopodobnienie zdarzenia oraz propozycję wysokości odszkodowania/ zadośćuczynienia. Pismo podlega opłacie – 200 zł. Określona została maksymalna wysokość odszkodowania/ zadośćuczynienia, jaką można uzyskać. W przypadku zakażenia, uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia pacjenta mogą one wynosić nie więcej niż 100 000 zł, natomiast w razie śmierci pacjenta nie więcej niż 300 000 zł. Maksymalna wysokość renty to 3000 zł miesięcznie. Są to stawki maksymalne. Nie ma więc przeszkód by świadczenie zostało przyznane w niższej wysokości. O przyznaniu odszkodowania/ zadośćuczynienia/ renty decyduje komisja. Procedura nie powinna trwać dłużej niż 4 miesiące od złożenia wniosku. Jest to więc zdecydowanie największa zaleta tego trybu.
Polecamy serwis: Prawa pacjenta
Podstawa prawna:
- ustawa z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta (Dz.U. 2009 nr 52 poz. 417),
- ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93),
- orzeczenie SN z dnia 8 stycznia 2013 roku (sygnatura akt IV CSK 431/12).