Spożycie mięsa w Polsce musi spaść, aby poprawić zdrowie społeczeństwa i ograniczyć wpływ rolnictwa na klimat. Eksperci wskazują, że roczna konsumpcja powinna wynosić maksymalnie 20–25 kg na osobę, zamiast obecnych 75 kg. Czy Polacy są gotowi na zmianę nawyków żywieniowych i ograniczenie mięsa w diecie?
- Polacy wciąż wierni diecie mięsnej. Zmiany przebiegają powoli
- Produkcja zwierzęca w Polsce – kluczowe dane i wyzwania
- Dieta roślinna jako odpowiedź na kryzys klimatyczny
- Im szybciej ograniczymy udział mięsa w swoim menu, tym lepiej
Nowa dieta na horyzoncie. Będzie ubywać mięsa na stołach Polaków. Eksperci radzą ograniczyć spożycie nawet o dwie trzecie. Produkcja zwierzęca nie zniknie, ale będzie musiała zostać ograniczona – oceniają eksperci rynku żywności i podkreślają, że przemawiają za tym zarówno względy zdrowotne, jak i środowiskowe. Obecnie przeciętny Polak zjada około 75 kg mięsa rocznie, a wskazywana przez dietetyków zdrowa granica to ok. 20–25 kg.
Polacy wciąż wierni diecie mięsnej. Zmiany przebiegają powoli
Z raportu Instytutu Spraw Publicznych „Czy polski konsument wesprze transformację systemu żywnościowego?” wynika, że ograniczanie spożycia mięsa przebiega powoli. 87 proc. badanych pozostaje na klasycznej diecie – je wszystko, na co pozwala im zdrowie. Dieta bezmięsna pozostaje rzadkością. Mięsa nie jada 4 proc. badanych (najwięcej osób na diecie wegetariańskiej jest wśród osób młodych uczących się lub studiujących), a kolejne 7 proc. ogranicza jego spożycie, podobnie jak innych produktów odzwierzęcych. Polacy coraz częściej deklarują jednak gotowość do przejścia na dietę bez mięsa, chociaż jako społeczeństwo jesteśmy przywiązani do diety mięsnej. Z badań ISP wynika, że 16 proc. społeczeństwa obawia się, że w związku z zieloną transformacją Unia Europejska w przyszłości zabroni im jedzenia mięsa, ale prawie czterokrotnie więcej zdecydowanie nie wierzy we wprowadzenie takich regulacji.
– Produkcja zwierzęca nie zniknie, dlatego że jest ona istotnym elementem produkcji rolnej i naszej diety. Podobnie jak inna żywność pochodzenia zwierzęcego, mleko, wędliny, przetwory mięsne. Natomiast będzie ona musiała zostać ograniczona – mówi agencji informacyjnej Newseria dr hab. inż. Zbigniew Karaczun, ekspert SGGW i think tanku „Żywność dla Przyszłości”.
Produkcja zwierzęca w Polsce – kluczowe dane i wyzwania
Polska jest jednym z największych producentów mięsa w Unii Europejskiej. W przypadku mięsa drobiowego zajmujemy pierwsze miejsce we wspólnocie. Z raportu PwC „Stan rynku mięsa w Polsce w 2023 roku” i przytaczanych w nim danych GUS, OECD oraz Strategy& wynika, że 89 proc. Polaków spożywa mięso częściej niż raz w tygodniu. W 2022 roku roczna konsumpcja wynosiła ponad 73 kg na osobę. Jej struktura wyróżnia się na tle krajów OECD i UE: Polacy niemal dwa razy częściej spożywają wieprzowinę niż drób, z kolei wołowina konsumowana jest jedynie okazjonalnie.
– My dzisiaj w Polsce zjadamy około 75 kg mięsa na osobę na rok. Zgodnie z zasadami zdrowego żywienia, a także polskich instytucji medycznych, nie tylko światowych, mówi się o tym, że bezpieczne dla konsumenta jest od 350 do 500 g mięsa na tydzień na osobę, to znaczy około 20–25 kg mięsa maksymalnie rocznie – mówi dr hab. inż. Zbigniew Karaczun.
Dieta roślinna jako odpowiedź na kryzys klimatyczny
Zmianę diety na bardziej roślinną oraz ograniczenie spożycia mięsa wskazuje się jako ważny element w walce z nie tylko z chorobami cywilizacyjnymi, ale i kryzysem klimatycznym. Z danych przytaczanych przez GUS w publikacji „Statystyki zmian klimatu Polska na tle Europy” wynika, że rolnictwo globalnie odpowiada za 15 proc. śladu węglowego.
– Produkcja zwierzęca w rolnictwie odpowiada mniej więcej za 80 proc. wpływu rolnictwa na środowisko, konsumpcji wody przez ten sektor, zużycia gruntów rolnych, ale także za dużą część emisji gazów cieplarnianych. Więc jeżeli chcemy myśleć o bezpiecznym klimacie, o bezpiecznym środowiskowo świecie, o bezpieczeństwie żywnościowym naszych dzieci, musimy ograniczyć ilość mięsa w naszej diecie – wskazuje ekspert SGGW.
Im szybciej ograniczymy udział mięsa w swoim menu, tym lepiej
– Zalecenia lekarskie mówią o tym, że podstawowym elementem naszej diety powinny być warzywa i one powinny zajmować mniej więcej połowę naszego talerza i naszego zapotrzebowania na kalorie. Także orzechy, rośliny strączkowe, a dopiero później 1/4–1/5 to powinno być mięso. To jest dieta bezpieczna dla zdrowia, ale także dla środowiska, dlatego że produkcja roślinna powoduje znacznie mniejszy ślad klimatyczny, znacznie mniejszy ślad wodny, znacznie mniejszy ślad ekologiczny niż zwierzęca – podsumowuje ekspert SGGW.
Jak wynika z badań przeprowadzonych przez naukowców z Uniwersytetu Oksfordzkiego i opublikowanych w 2023 roku w „Nature Food”, wpływ diety wegan na emisję gazów cieplarnianych wynosił 25 proc. tego, jak na ten aspekt wpływają mięsożercy. W przypadku zużycia wody odsetek ten wynosił 46,4 proc., a wpływu na różnorodność biologiczną – 34,3 proc. Związek między wpływem na środowisko a konsumpcją żywności pochodzenia zwierzęcego był wyraźny, mimo istotnych różnic wynikających z miejsca i sposobu produkcji żywności (badanie obejmowało przykłady ze 119 krajów).