Cofnięcie zezwolenia na prowadzenie działalności windykacyjnej
Cofnięcie przedsiębiorstwu windykacyjnemu zezwolenia na prowadzenie działalności windykacyjnej następować będzie w trzech przypadkach:
- gdy przedsiębiorstwo windykacyjne przestało spełniać warunki konieczne do uzyskania zezwolenia,
- gdy przedsiębiorstwo windykacyjne nie uiściło nałożonych prawomocnie na to przedsiębiorstwo kar pieniężnych lub nie wykonało żądań sądu, prokuratora lub organu nadzoru,
- gdy doszło do rażącego naruszenia przez przedsiębiorstwo windykacyjne zasad prowadzenia czynności windykacyjnych, polegającego w szczególności na dokonywaniu czynności windykacyjnych pomimo złożonego sprzeciwu przez osobę zobowiązaną.
Cofnięcie zezwolenia na prowadzenie działalności windykacyjnej następuje w drodze decyzji administracyjnej. Z uwagi na fakt, że organem wydającym decyzję w pierwszej instancji jest minister, od takiej decyzji nie służy odwołanie w administracyjnym toku instancji, strona może wnieść o ponowne rozpatrzenie sprawy lub od razu skierować skargę do sądu administracyjnego.
Pierwsze dwa przypadki obligujące ministra do spraw gospodarki do cofnięcia zezwolenia na prowadzenie działalności windykacyjnej nie budzą żadnych wątpliwości. Trzeci z kolei wymaga jednak dokonania interpretacji, czym jest „rażące naruszenie zasad prowadzenia czynności windykacyjnych”. Z samego przepisu wynika, że jest nim na pewno („w szczególności”) dokonywanie czynności windykacyjnych pomimo złożonego sprzeciwu przez osobę zobowiązaną. Analizując przepisy projektu można przyjąć, że w zakres pojęcia „rażącego naruszenia zasad prowadzenia czynności windykacyjnych” będą zapewne wchodziły także przypadki prowadzenia czynności windykacyjnych:
- z zastosowaniem środków i zachowań mających charakter agresywny, w tym związanych ze stosowaniem przemocy, gróźb lub wprowadzających inną osobę w błąd,
- wobec osób niepełnosprawnych intelektualnie w stopniu umiarkowanym lub znacznym,
- wobec osób niewidomych albo słabowidzących w stopniu znacznym,
- wobec osób nieposiadających pełnej zdolności do czynności prawnych,
- wobec osób powyżej 75 roku życia,
- wobec należności, które uległy przedawnieniu,
- wobec należności będących przedmiotem postępowania egzekucyjnego,
- przez windykatorów niezatrudnionych na podstawie umowy o pracę lub przez osoby nieposiadające licencji windykatora.
Ponadto rażącym naruszeniem zasad prowadzenia czynności windykacyjnych może być naruszenie postanowień projektowanego art. 31 ustawy, który zawiera otwarty katalog działań niedopuszczalnych w toku czynności windykacyjnych, do których należą:
- naruszanie godności ludzkiej, prawa do prywatności, prawa do leczenia, prawa do wypoczynku, prawa do wykonywania czynności zarobkowych oraz innych praw osobistych osoby zobowiązanej,
- udostępnianie informacji zarówno o stanie majątkowym, zadłużeniu osoby zobowiązanej, jak i o podejmowanych wobec tej osoby czynnościach windykacyjnych w sposób, który umożliwia zapoznanie się z tymi informacjami przez osoby trzecie,
- odmowa, ograniczanie, utrudnianie lub uniemożliwianie osobistego spotkania przedstawiciela przedsiębiorstwa windykacyjnego z pełnomocnikiem osoby zobowiązanej,
- podejmowanie czynności w celu ujawnienia przez osobę zobowiązaną źródeł dochodu oraz posiadanego majątku, rachunków bankowych i miejsca zatrudnienia,
- użycie lub zapowiedź użycia środków lub działań wykraczających poza ustawowy zakres czynności windykacyjnych,
- wywieranie nacisku na osobę zobowiązaną, aby pozyskała środki na spłatę zadłużenia poprzez sprzedaż nieruchomości, ruchomości albo innego prawa majątkowego lub zaciągnięcie nowego zobowiązania,
- zachowanie lub używanie sformułowań, dokumentów albo przedmiotów które mają agresywny charakter, noszą znamiona groźby, wywołują poczucie strachu lub wprowadzają w błąd, mogą wywoływać wątpliwości osoby zobowiązanej co do statusu prawnego windykatora albo co do charakteru czynności dokonywanych przez niego oraz co do charakteru dokumentów przedstawionych osobie zobowiązanej, uprawnień windykatora albo wierzyciela lub noszą znamiona podszywania się pod komorników sądowych, innych funkcjonariuszy publicznych albo adwokatów lub radców prawnych,
- używanie dokumentów, które zawierają informacje wprowadzające, w błąd co do konsekwencji braku płatności należności przez osobę zobowiązaną, nazwy, tytuły, elementy graficzne, sformułowania, treści oraz informacje, które mogą sugerować, iż dokumenty te stanowią korespondencję urzędową lub sądową,
- nawiązywanie kontaktów albo próby nawiązania przez windykatora kontaktów
z rodziną, innymi osobami bliskimi, sąsiadami, pracodawcami, pracownikami, współpracownikami lub sąsiadami osoby zobowiązanej, - pobieranie od osób zobowiązanych opłat w związku z prowadzonymi czynnościami windykacyjnymi.
Wydaje się, że za rażące naruszenie zasad prowadzenia czynności windykacyjnych powinno być także uznane nieprowadzenie akt windykacyjnych, a także naruszenie projektowanego art. 34 pkt 1) ustawy, który zobowiązuje przedsiębiorstwo windykacyjne do zachowania w tajemnicy źródła informacji oraz okoliczności sprawy, o których powzięło wiadomość w związku z wykonywaniem czynności windykacyjnych lub działalności windykacyjnej.
Skutki cofnięcia zezwolenia na prowadzenie działalności windykacyjnej
Cofnięcie zezwolenia na prowadzenia działalności windykacyjnej skutkuje nie tylko wykreśleniem przedsiębiorstwa windykacyjnego z Rejestru Przedsiębiorstw Windykacyjnych i Windykatorów, ale także niemożliwością ponownego uzyskania przez to przedsiębiorstwo kolejnego zezwolenia na prowadzenie działalności windykacyjnej. Zgodnie z projektowanym art. 9 ust. 1 lit. d) minister właściwy do spraw gospodarki odmawia wydania zezwolenia na prowadzenie działalności windykacyjnej w przypadku „złożenia wniosku przez przedsiębiorstwo o zezwolenie na prowadzenie działalności windykacyjnej, które zostało uprzednio cofnięte”. Zwrócić należy jednak uwagę, że w takim przypadku przepisy nie zabraniają założenia nowego przedsiębiorstwa windykacyjnego przez te same osoby (i z tymi samymi pracownikami) oraz uzyskania przez ten nowy podmiot zezwolenia na prowadzenie działalności windykacyjnej.
Autor: adw. Jacek Jaruchowski, Kancelaria Prawna Chałas i Wspólnicy