Przedsiębiorcy działający na rynku spożywczym mają niecałe trzy lata na dostosowanie się do nowych wymogów w zakresie prezentowania informacji na temat żywności. Więcej czasu, bo prawie pięć lat, dano przedsiębiorcom na wypełnienie obowiązku podawania informacji o wartości odżywczej produktów spożywczych. Takie obowiązki nakłada nowo przyjęte rozporządzenie nr 1169/2011 w sprawie przekazywania konsumentom informacji na temat żywności. Zastąpi ono dyrektywę 2000/13/WE, dyrektywę 90/496/EWG oraz szereg szczegółowych unijnych aktów prawnych. Rozporządzenie stosuje się od dnia 13 grudnia 2014 roku, zaś obowiązek informowania o wartości odżywczej od dnia 13 grudnia 2016 roku.
Aktualny stan prawny w Polsce
W Polsce znakowanie środków spożywczych jest uregulowane m.in. przez ustawę o bezpieczeństwie żywności i żywienia, ustawę o jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych oraz rozporządzenie w sprawie znakowania środków spożywczych. Regulacje te implementują aktualnie obowiązujące prawodawstwo unijne. Wejście w życie rozporządzenia pociągnie za sobą konieczność zmiany istniejących norm krajowych bądź przez uchylenie obecnie obowiązujących przepisów i odesłanie wprost do rozporządzenia, bądź przez kompleksową nowelizację polskich regulacji. Rząd dotychczas nie opracował projektu zmian.
Zobacz: Pracodawcy zatrudniają osoby z autyzmem
Kogo obowiązuje rozporządzenie…
Rozporządzenie stosuje się do podmiotów działających na rynku spożywczym, na wszystkich etapach produkcji, transportu, przechowania i dostarczenia żywności konsumentowi (from farm to fork – od farmy do widelca), na których dochodzi do przekazywania konsumentom informacji na temat żywności. Rozporządzenie stosuje się do wszelkich środków spożywczych przeznaczonych dla konsumenta finalnego, w tym do środków spożywczych przeznaczonych do dostarczenia do zakładów żywienia zbiorowego i dostarczanych przez zakłady żywienia zbiorowego.
… i kto jest odpowiedzialny za jego stosowanie?
Rozporządzenie bardziej szczegółowo niż dotychczas reguluje zasady odpowiedzialności przedsiębiorców za dostarczanie właściwych informacji na temat żywności. Co do zasady odpowiedzialność ponosi podmiot, pod którego nazwą lub firmą dany środek spożywczy jest wprowadzany na rynek. Jeżeli podmiot nie prowadzi działalności w UE, to odpowiedzialność ponosi importer na rynek UE.
Ściślejsza regulacja żywności nieopakowanej
W przypadku żywności nieopakowanej nowością jest wprowadzenie obowiązku podania informacji o wszelkich substancjach lub produktach powodujących alergie lub reakcje nietolerancji użytych przy wytworzeniu lub przygotowaniu żywności i nadal obecnych w gotowym produkcie, nawet jeżeli ich forma uległa zmianie. Państwa członkowskie mogą przyjmować przepisy zobowiązujące do podawania innych danych szczegółowych.
Dotychczas prawo unijne pozostawiało państwom członkowskim swobodę w regulowaniu wymogu podawania danych szczegółowych dotyczących żywności nieopakowanej pod warunkiem, że nabywca otrzymywał wystarczającą informację.
Nowy obowiązek – informowanie o wartości odżywczej
Do dotychczasowych danych szczegółowych, których podanie w odniesieniu do żywności opakowanej jest obowiązkowe, dodano informację o wartości odżywczej. Pominięcie informacji o wartości odżywczej jest dopuszczalne tylko w określonych w rozporządzeniu przypadkach, np. w stosunku do świeżych owoców i warzyw. Rozporządzenie określa także sposób obliczania wartości odżywczej oraz elementy treści i zasady prezentacji informacji o wartości odżywczej.
Obowiązek podawania wartości odżywczej uległ znacznemu rozszerzeniu; dotychczas miał zastosowanie do środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego i środków spożywczych, do których oznakowania stosuje się oświadczenia żywieniowe. W odniesieniu do innych produktów wartość odżywczą podawano wyłącznie dobrowolnie.
Ustalona wielkość czcionki
W rozporządzeniu określono rozmiar czcionki służącej drukowaniu informacji na temat żywności. Wysokość czcionki powinna wynosić co najmniej 1,2 mm. W przypadku opakowań lub pojemników, których największa powierzchnia ma pole mniejsze niż 80 cm2, wysokość czcionki powinna wynosić co najmniej 0,9 mm.
Internetowa sprzedaż żywności
Rozporządzenie reguluje dotychczas nieunormowaną kwestię sprzedaży żywności na odległość, np. przez internet. W przypadku żywności opakowanej obowiązkowe informacje, z wyjątkiem daty minimalnej trwałości lub terminu przydatności do spożycia, muszą być dostępne przed ostatecznym dokonaniem zakupu i muszą znajdować się w materiałach towarzyszących sprzedaży na odległość. Podmiot odpowiedzialny może również dostarczyć konsumentowi obowiązkowe informacje w inny sposób, bez obciążania go dodatkowymi kosztami. Wszystkie obowiązkowe dane szczegółowe muszą być jednak dostępne w momencie dostawy.
W odniesieniu do żywności nieopakowanej w ten sam sposób muszą być udostępniane dane szczegółowe dotyczące substancji lub produktów powodujących alergie lub reakcje nietolerancji oraz inne, jeżeli zostały przewidziane w prawie krajowym (por. wyżej).
Jakie będą skutki dla podmiotów rynku spożywczego?
W związku z wprowadzonymi zmianami przedsiębiorcy będą zmuszeni ponownie przemyśleć swoją politykę zarówno wobec konsumentów, jak i kontrahentów, a w konsekwencji opracować nowe rozwiązania biznesowe. Niezbędna stanie się ocena dotychczasowych etykiet środków spożywczych i ich dostosowanie do nowych przepisów.
Przedsiębiorcy, którzy po wejściu w życie rozporządzenia będą dystrybuować żywność niespełniającą nowych wymogów, będą narażeni na sankcje, np. kary pieniężne wymierzane przez wojewódzkich inspektorów sanitarnych. Rozporządzenie wprowadza środki przejściowe, zakładające, że produkty spożywcze wprowadzone na rynek lub opatrzone etykietą przed dniem 13 grudnia 2014 roku, które nie spełniają wymogów rozporządzenia, mogą pozostawać w obrocie do czasu wyczerpania ich zapasów. Tak samo środki spożywcze niespełniające wymogu podania informacji o wartości odżywczej mogą pozostawać w obrocie do czasu wyczerpania ich zapasów, jeżeli zostały wprowadzone na rynek lub opatrzone etykietą przed dniem 13 grudnia 2016 roku.