Wykonanie przysługującego konsumentowi prawa do odstąpienia od abonamentu zamówionego na odległość, początkowo bezpłatnego i podlegającego automatycznemu przedłużeniu, jest gwarantowane tylko jeden raz. Odmiennie rzecz się ma, jeżeli konsument nie został dostatecznie poinformowany o łącznym koszcie abonamentu.
Takie są główne tezy wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) z dnia 5 października 2023 r. w sprawie C-565/22 Sofatutor.
Abonament na internetową platformę edukacyjną
Przedsiębiorstwo Sofatutor prowadzi internetowe platformy edukacyjne dla uczniów. W przypadku pierwszego zamówienia abonamentu, platformę można bezpłatnie testować przez 30 dni. W tym okresie abonament można w każdej chwili wypowiedzieć. Abonament staje się odpłatny dopiero po upływie owych 30 dni.
Kiedy okres odpłatnego abonamentu dobiega końca, a nie został on wypowiedziany, abonament ulega automatycznemu przedłużeniu na czas określony. Przy zamawianiu takiego abonamentu na odległość Sofatutor informuje konsumentów o przysługującym im prawie do odstąpienia.
Austriackie stowarzyszenie na rzecz informowania konsumentów jest jednak zdania, że konsumentowi przysługuje prawo do odstąpienia nie tylko w odniesieniu do bezpłatnego 30-dniowego abonamentu zamówionego na próbę, ale także w razie przekształcenia tego abonamentu w abonament odpłatny i następnie w sytuacji przedłużenia tego ostatniego abonamentu.
Austriacki sąd najwyższy, rozpoznający skargę rewizyjną w omawianej sprawie, zwrócił się do Trybunału Sprawiedliwości o dokonanie w tym zakresie wykładni dyrektywy w sprawie praw konsumentów.
Chodzi o dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/83/UE z 25 października 2011 r. w sprawie praw konsumentów, zmieniającą dyrektywę Rady 93/13/EWG i dyrektywę 1999/44/WE Parlamentu Europejskiego i Rady oraz uchylającą dyrektywę Rady 85/577/EWG i dyrektywę 97/7/WE Parlamentu Europejskiego i Rady (Dz.U. 2011, L 304, s. 64). Dyrektywa ta 2011/83 została zmieniona przez dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/2161 z dnia 27 listopada 2019 r. (Dz.U. 2019, L 328, s. 7), która jednakże nie znajduje zastosowania do niniejszej sprawy
TSUE: Wykonanie prawa do odstąpienia od umowy gwarantowane (co do zasady) tylko raz
Trybunał odpowiedział, że wykonanie przysługującego konsumentowi prawa do odstąpienia od umowy zawartej na odległość, w odniesieniu do abonamentu przewidującego bezpłatny okres próbny, który to abonament podlega w braku rozwiązania umowy automatycznemu przedłużeniu, jest co do zasady gwarantowane tylko jeden raz.
Ale - zdaniem TSUE - jeżeli w chwili zamawiania konsument nie został poinformowany w sposób jasny, zrozumiały i dokładny, że po upływie bezpłatnego okresu próbnego, abonament stanie się odpłatny, po upływie tego okresu próbnego powinien on mieć możliwość ponownego skorzystania z prawa do odstąpienia od umowy.