Kodeks cywilny w art. 82 – 88 reguluje kwestię wad oświadczeń woli. Wydaje się, że na niektóre z wad naszego oświadczenia można się powołać, aby móc uniknąć skutków zawartej przez nas umowy.
W zależności od okoliczności Kodeks cywilny przewiduje nieważność oświadczenia woli albo możliwość uchylenia się od skutków czynności prawnej.
Wada powodująca nieważność oświadczenia
Z mocy prawa nieważne jest oświadczenie woli złożone przez osobę, która znajdowała się w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli. Dotyczy to w szczególności choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego oraz innego nawet przemijającego zaburzenia czynności psychicznych np. psychozy, stanów depresyjnych.
Przez brak świadomości należy rozumieć całkowity brak rozeznania sytuacji i skutków własnych przedsięwzięć. Brak swobody oznacza zaś wyłączenie możliwości swobodnego decydowania pod wpływem oddziaływania pewnych czynników psychicznych np. środków odurzających.
Jeśli zakupu dokona osoba będąca w stanie wyłączającym świadomość albo swobodę podejmowania decyzji, transakcja z mocy prawa jest nieważna.
Błąd oświadczenia woli
Podstawą do uchylenia się od skutków prawnych oświadczenia może być błąd. Musi on jednak być wywołany, chociażby bez winy, przez adresata oświadczenia woli albo adresat musi wiedzieć o tym błędzie lub móc go z łatwością zauważyć. Dodatkowo błąd ten musi dotyczyć treści czynności prawnej oraz musi być istotny tzn. uzasadniający przypuszczenie, że gdyby składający oświadczenie woli nie działał pod wpływem błędu i oceniał sprawę rozsądnie, nie złożyłby oświadczenia tej treści.
Jeśli kupimy na licytacji „oryginalny” obraz, który okaże się falsyfikatem możemy powołać się na błąd, nawet gdyby wystawiający działo na sprzedaż był przekonany, że jest to oryginał.
Zobacz również: Zakupy w sieci: dlaczego opcja "kup teraz" jest lepsza niż licytacja?
Jeżeli błąd druga strona wywoła podstępnie, wtedy uchylić się od skutków prawnych oświadczenia woli można także gdy błąd nie był istotny oraz gdy nie dotyczył treści czynności prawnej. Za podstępne działanie można uznać z pewnością podanie nieprawdziwych informacji albo utwierdzaniu drugiej strony w mylnym przekonaniu, w celu skłonienia jej do dokonania zakupu.
Z opisu aukcji wynika, że przedmiotem jest fabrycznie nowy notebook, tymczasem otrzymujemy sprzęt z widocznymi śladami użytkowania. Możemy wtedy powołać się na podstępne działanie sprzedającego i żądać zwrotu pieniędzy.
Zobacz również: Jakie prawa ma konsument, gdy kupuje towar w sklepie internetowym?
Jeśli złożyliśmy oświadczenia woli innej osobie, pod wpływem błędu możemy uchylić się od skutków prawnych tego oświadczenia, poprzez złożenie nowego oświadczenia w formie pisemnej. Forma pisemna jest wymagana niezależnie od formy w jakiej zostało złożone pierwotne oświadczenie.
Formą pisemną nie jest e-mail wysłany do sprzedawcy.
Agnieszka Galiszewska (Kęsoń)