Upadłość konsumencka może toczyć się w trybie uproszczonym i zwykłym, w którym odpowiednio stosuje się przepisy dotyczące upadłości przedsiębiorców. Konsument nie ma wpływu na wybór trybu. Decyzję w tym zakresie podejmuje sąd upadłościowy, który ma obowiązek kierowania się przepisy Prawa upadłościowego. Jednak trzeba pamiętać, że przesłanki stosowania trybu zwykłego upadłości konsumenckiej zostały zredagowane w sposób umożliwiający ich różnorodną interpretację. Jednak zawsze procedowanie upadłości konsumenckiej w tym trybie jest rozwiązaniem wyjątkowym, stosowanym do trudnych i rozbudowanych spraw.
- Tryby upadłości konsumenckiej
- Od kogo zależy tryb upadłości konsumenckiej?
- Kiedy upadłość konsumencka toczy się tak, jak upadłość przedsiębiorcy?
Tryby upadłości konsumenckiej
Zgodnie z art. 4911 § 2 Prawa upadłościowego w postanowieniu o ogłoszeniu upadłości sąd może postanowić, że postępowanie upadłościowe wobec konsumenta będzie toczyć się zgodnie z przepisami dotyczącymi upadłości przedsiębiorców. Na podstawie tego przepisu wyróżnia się dwa tryby upadłości konsumenckiej:
• uproszczony, a więc uregulowany w art. 4911-49138 Prawa upadłościowego, które są dedykowane jedynie upadłości osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej, czyli konsumentów,
• zwykły, czyli wzorowany na upadłości przedsiębiorców i bardziej rozbudowany w stosunku do „standardowej” upadłości konsumenckiej.
Warto pamiętać, że do zmiany trybu postępowania z uproszczonego na zwykły może dojść nawet w trakcie procedury upadłościowej, a więc już po ogłoszeniu upadłości konsumenta.
Tryb zwykły może zostać zastosowany w upadłości konsumenckiej, gdy:
• jest to uzasadnione znacznym rozmiarem majątku dłużnika,
• znaczną liczbą wierzycieli,
• innymi uzasadnionymi przewidywaniami co do zwiększonego stopnia skomplikowania postępowania.
Od kogo zależy tryb upadłości konsumenckiej?
Zadłużony konsument, który chce ogłosić swoją upadłość nie ma wpływu na to, w którym z trybów będzie toczyć się jego postępowanie upadłościowe. Decyzje w tym zakresie podejmuje sąd upadłościowy, jednak na postanowienie o prowadzeniu postępowania upadłościowego zgodnie z przepisami części pierwszej Prawa upadłościowego – a więc w trybie zwykłym – przysługuje zażalenie.
Oczywiście sąd przekazując upadłość konsumencką do trybu zwykłego ma obowiązek kierować się wskazanymi powyżej przesłankami. Jednak trudno nie zauważyć, że zostały one skatalogowane przez ustawodawcę w sposób dającymi sądowi dużą elastyczność. Przy czym nigdy elastyczność ta nie powinna przechodzić w arbitralność czy dowolność w podejmowaniu decyzji.
Kiedy upadłość konsumencka toczy się tak, jak upadłość przedsiębiorcy?
W praktyce tryb zwykły upadłości konsumenckiej stosuje się w przypadku postępowań dotyczących wierzytelności o dużej wartości, bądź w przypadku, gdy wysoką wartość przedstawia majątek dłużnika, którego upadłość ma zostać ogłoszona. Niebagatelne znaczenie przy ocenie dopuszczalności procedowania upadłości konsumenckiej w trybie zwykłym na zestawienie wartości wierzytelności i majątku danego konsumenta z przeciętnymi wartościami zadłużenia i majątku występującymi w upadłościach konsumenckich. Przeważnie w omawianym tu trybie prowadzi się upadłość konsumencką byłych przedsiębiorców lub wspólników spółek prawa handlowego.
Jednocześnie stosowanie zwykłego trybu upadłości konsumenckiej powinno być traktowane jako wyjątek od reguły. Standardowym rozwiązaniem jest procedowanie upadłości osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej w trybie zwykłym. Tym samym niedopuszczalne jest zakładanie z góry, że – przykładowo – upadłość konsumencką byłego przedsiębiorcy należy przeprowadzić w trybie zwykłym. Wszystko zależy od okoliczności konkretnego przypadku, a zwłaszcza sytuacji dłużnika i wierzycieli, oraz od ich oceny z punktu widzenia przepisów Prawa upadłościowego.
Konsument, który nie zgadza się z decyzją sądu dotyczącą skierowania jego sprawy upadłościowej do trybu zwykłego, powinien skorzystać z prawa zaskarżenia postanowienia sądu. Składając zależenie w tym zakresie należy wskazać na wszelkie argumenty uzasadniające procedowanie upadłości konsumenckiej w sposób uproszczony.
Mec. Dariusz Kwiatkowski, Kancelaria Kwiatkowski&Wspólnicy