REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Upadłość konsumencka w pigułce - nie tylko dla frankowiczów

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Wanda Sielewicz
Prawnik specjalizujący się w sprawach frankowiczów i odszkodowaniach dla osób represjonowanych
Mateusz Opaliński
W przypadku osób, które nie są przedsiębiorcami lub planują swoją działalność zamknąć, zawsze wyjściem z trudnej sytuacji może wydawać się ogłoszenie upadłości konsumenckiej./Fot. Shutterstock
W przypadku osób, które nie są przedsiębiorcami lub planują swoją działalność zamknąć, zawsze wyjściem z trudnej sytuacji może wydawać się ogłoszenie upadłości konsumenckiej./Fot. Shutterstock

REKLAMA

REKLAMA

Mimo pandemii Covid-19 i wyhamowania polskiej gospodarki położenie osób, które popadły w długi, nie jest tak tragiczne, jak mogłoby się wydawać. Upadłość konsumencka jest instrumentem, który umożliwia działania, aby się z niego wydostać – niezależnie, co jest powodem zadłużenia: kredyt we frankach czy inna niełatwa sytuacja.

Upadłość konsumencka w pigułce

W przypadku osób, które nie są przedsiębiorcami lub planują swoją działalność zamknąć, zawsze wyjściem z trudnej sytuacji może wydawać się ogłoszenie upadłości konsumenckiej. Co ciekawe, rozwiązanie to w swoim początkowym kształcie w ogóle nie funkcjonowało – zaobserwowano mniej niż 20 ogłoszonych postępowań w całej Polsce w pierwszym roku od wprowadzenia.

REKLAMA

REKLAMA

Problem ten został jednak dostrzeżony przez ustawodawcę i przepisy zostały wielokrotnie znowelizowane. W obecnym kształcie ogłoszenie upadłości konsumenckiej daje szansę na drugi start każdemu, chyba że zadłużenie wynika z odpowiedzialności odszkodowawczej. Grzywny, nawiązki, obowiązki naprawienia szkody oraz alimenty nie podlegają umorzeniu, jak wynika z art. 49121 ust. 2 ustawy Prawo upadłościowe z dnia 28 lutego 2003 r. (Dz. U. 2003 Nr 60 poz. 535) (dalej jako: ustawa Prawo upadłościowe).

Od 24 marca 2020 roku jedyne wymogi, jakie musi spełnić osoba fizyczna, by móc ogłosić upadłość konsumencką, to bycie w chwili złożenia wniosku niewypłacalną – czyli musi posiadać przynajmniej jedno zobowiązanie, którego nie jest w stanie uregulować oraz musi być konsumentem – nie może prowadzić działalności gospodarczej.

W momencie przedłożenia wniosku nie ma znaczenia czy konsument przyczynił się do powstania stanu niewypłacalności lub powiększył go np. biorąc kolejne kredyty na spłatę poprzednich. Moment badania rzetelności dłużnika zostaje bowiem przesunięty na etap ustalania tzw. planu spłaty, o czym piszemy dalej.

REKLAMA

Procedurę rozpoczyna złożenie wniosku o upadłość konsumencką. Należy przy tym pamiętać, że postępowanie upadłościowe, kończące się oddłużeniem, rozciąga się w swoich skutkach tylko w stosunku do osoby upadłego. Sama wierzytelność jednak nie przestaje istnieć, co może powodować następczą niewypłacalność poręczyciela. Zatem w przypadku, gdy dłużnik ogłosi upadłość, wierzyciele najprawdopodobniej skierują swoje roszczenia właśnie do poręczyciela.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Analogiczna sytuacja może zadziać się w przypadku ogłoszenia upadłości tylko jednego z małżonków pozostających we wspólnocie majątkowej, gdyż drugi małżonek będzie nadal odpowiadał za długi upadłego małżonka.

Dlatego w tych przypadkach od razu powinno się złożyć dwa wnioski, aby obie strony zostały oddłużone: w pierwszym – dłużnika i poręczyciela, w drugim – obojga małżonków. Należy też pamiętać, że z chwilą ogłoszenia upadłości ustaje między małżonkami wspólnota majątkowa, na mocy art. 124 ust. 1 ustawy Prawo upadłościowe.

Nawet frankowicze, czyli kredytobiorcy we frankach szwajcarskich, mogą rozważyć ogłoszenie upadłości konsumenckiej, jeśli ich sytuacja jest już naprawdę trudna lub nie wierzą w powodzenie innych. W końcu kurs franka szwajcarskiego umacnia się wskutek ostatnich zawirowań na świecie (epidemia, kryzys), a to niestety wpływa na zwiększenie rat kredytowych. Koszt wniosku to ledwie 30 zł.

Jednak musimy uczciwie dodać, że poza upadłością frankowicze dysponują jeszcze szeregiem innych możliwości, z czego najbardziej korzystnym wydaje się pozwanie banku, aby stwierdzić nieważność umowy kredytowej. Niestety na to potrzeba czasu, cierpliwości i środków, choćby niewielkich na sam start.

Jeśli jednak frankowicze zdecydują się na upadłość, zobaczmy, jak ten proces będzie dokładnie wyglądać w praktyce.

Postępowanie upadłościowe – formy i etapy

Po pozytywnym rozpatrzeniu wniosku i ogłoszeniu upadłości konsumenta rozpoczyna się właściwe postępowanie upadłościowe. Obecnie może ono przyjąć trzy formy:

  1. Uproszczone postępowanie upadłościowe – jest to forma domyślna postępowania konsumenckiego, którą omawiamy dalej, a o której wspomina art. 4911 ust. 1 ustawy Prawo upadłościowe;
  2. Postępowanie prowadzone według procedury przewidzianej dla przedsiębiorcóww przypadku, gdy jest to podyktowane znacznym rozmiarem majątku dłużnika, znaczną liczbą wierzycieli lub innymi uzasadnionymi przewidywaniami co do zwiększonego stopnia skomplikowania postępowania, jak wynika z art. 4911 ust. 2 ustawy Prawo upadłościowe;
  3. W formie zawarcia układu z wierzycielami – jest to forma przedstawienia wierzycielom propozycji redukcji zadłużenia do rozmiarów, które dłużnik będzie w stanie spłacać, jednak w praktyce bywa rzadko stosowana (art. 49122 i następne ustawy Prawo upadłościowe).

W uproszczonym postępowaniu upadłościowym zostanie powołany syndyk, który obejmie zarząd nad majątkiem upadłego, a do jego zadań należeć będzie z jednej strony ustalenie wszystkich składników tego majątku, z drugiej katalogu wierzycieli. W dalszej kolejności nastąpi spieniężenie majątku i przekazanie uzyskanych sum wierzycielom w formie planów podziału. Po zakończeniu tego etapu nastąpi ostatni, charakterystyczny dla upadłości konsumenckiej, tzw. etap planu spłat, który może przybrać cztery formy:

  1. Ustalenie planu spłat wierzycieli (art. 49114 ustawy Prawo upadłościowe);
  2. Umorzenie planu spłat wierzycieli bez ustalaniu planu spłat (art. 49116 ust. 1 ustawy Prawo upadłościowe);
  3. Warunkowe umorzenie zobowiązania upadłego bez ustalania planu spłat wierzycieli (art. 49116 ust. 2 ustawy Prawo upadłościowe);
  4. Umorzenie postępowania (art. 49114a ust. 1 ustawy Prawo upadłościowe).

W tym momencie sąd będzie badał dwie kwestie. Po pierwsze zdolności zarobkowe upadłego oraz jego rzetelność. Jeśli chodzi o pierwsze kryterium, sąd bierze pod uwagę takie kwestie jak: zarobki upadłego, liczbę osób pozostających na jego utrzymaniu, sytuację ekonomiczną na rynku, stan zdrowia upadłego.

Jeśli w wyniku tej analizy okaże się, że upadły jest trwale (bez szans na zmianę tego stanu) niezdolny do zaspokajania wierzycieli, to następuje wariant numer dwa – umorzenie zobowiązań bez ustalania planu spłat, co kończy całe postępowanie. Dotyczy to zarówno sytuacji, w której upadły jest przewlekle chory, jak również takiej, gdy jego zarobki wystarczają jedynie na utrzymanie jego oraz osób pozostających na jego utrzymaniu (np. dzieci) czy też, że z powodu kryzysu gospodarczego nie ma obecnie perspektyw na znalezienie pracy.

Jeżeli w chwili wydania orzeczenia upadły będzie niezdolny do zaspokojenia wierzycieli, lecz nie będzie miało to charakteru trwałego, to nastąpi wariant trzeci – warunkowe umorzenie zobowiązań. Oznacza to, że jeśli w okresie 5 lat od uprawomocnienia się orzeczenia nastąpi poprawa zdolności zarobkowych, to zarówno upadły, jak i wierzyciele będą mogli złożyć wniosek o ustalenie planu spłat i ponownie wejdziemy w wariant pierwszy. W tym pięcioletnim okresie upadły będzie zobowiązany do składania w kwietniu corocznych sprawozdań ze swojej sytuacji finansowej.

Jeśli jednak sąd ustali, że upadły jest zdolny do zaspokajania wierzycieli, to nastąpi wariant numer jeden – ustalenie planu spłat wierzycieli – czyli kwoty, którą co miesiąc upadły będzie przekazywać na ich rzecz. Może to trwać co do zasady od 3 do 7 lat. Jednak, jeśli w wyniku postępowania upadły spłaci 75% swoich zobowiązań, przewidziany na to horyzont czasowy nie będzie mógł trwać dłużej niż rok, jak wynika z art. 49115 ust. 1b ustawy Prawo upadłościowe, jeśli zaś w 50%, to nie dłużej niż 2 lata, co określa art. 49115 ust. 1c ustawy Prawo upadłościowe.

Ocena rzetelności dłużnika

Poniżej opisujemy kwestię, którą wielu autorów podkreśla jako niebezpieczeństwo upadłości konsumenckiej, gdyż istnieje ryzyko umorzenia postępowania, wskutek którego długi nie zostaną umorzone, mimo że majątek został już sprzedany. Warto jednak przyjrzeć się tej kwestii dokładnie. Istnieją jedynie dwie przesłanki uznania upadłego za nierzetelnego, co określa art. 49114a ustawy Prawo upadłościowe, mianowicie:

  1. upadły doprowadził do swojej niewypłacalności lub istotnie zwiększył jej stopień w sposób celowy, w szczególności przez trwonienie części składowych majątku oraz celowe nieregulowanie wymagalnych zobowiązań

lub

  1. w okresie 10 lat przed dniem zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości w stosunku do upadłego prowadzono postępowanie upadłościowe, w którym umorzono całość lub część jego zobowiązań.

Jednakże te przesłanki nie mają charakteru bezwzględnego, to znaczy sąd może zdecydować się je „zignorować”, jeśli przemawiają za tym „względy słuszności lub względy humanitarne” (tzw. klauzula humanitaryzmu). W tym miejscu warto zacytować jednego z komentatorów prawa upadłościowego mecenasa Piotra Zimmermana: Najbardziej dobitnym wyrazem szerokiego otwarcia drogi do umorzenia zobowiązań dla konsumentów jest przewidziane w art. 49114a ust. 1 PrUp bardzo istotne zawężenie podstaw do odmowy oddłużenia upadłego dłużnika” („Prawo Upadłościowe. Prawo Restrukturyzacyjne. Komentarz”, Piotr Zimmerman wyd. 6 2020). W praktyce oznacza to, że w bardzo niewielu przypadkach sąd zdecyduje się na umorzenie postępowania.

Przedsiębiorcy prowadzący jednoosobową działalność gospodarczą

Od 24 marca 2020 roku ustawodawca zdecydował się rozciągnąć postępowanie konsumenckie na przedsiębiorców prowadzących jednoosobową działalność gospodarczą. Zgodnie z obecnymi przepisami, jeśli postępowanie upadłościowe przedsiębiorcy nie doprowadziło do zaspokojenia wszystkich wierzycieli (po upadłości przedsiębiorstwa pozostały nadal długi obciążające osobę fizyczną), może on skorzystać z:

- ustalenia planu spłaty na wniosek, co określa art. 369 ustawy Prawo upadłościowe;

- umorzenia zobowiązań bez ustalenia planu spłaty wierzycieli, przy oczywistej i trwalej niezdolności do dokonywania jakichkolwiek spłat przez upadłego, jak wynika z art. 369 ust. 1a ustawy Prawo upadłościowe.

Podsumowując, dzięki rozwiązaniom, jakie daje nam prawo, każdy z nas (z pewnymi wyjątkami wspomnianymi wyżej w tekście) ma szansę na rozpoczęcie wszystkiego od nowa, niezależnie od tego, co spowodowało zadłużenie. A my, jako prawnicy, jesteśmy od tego, by pomóc, nie oceniać, nie osądzać. Chcielibyśmy, by jasno to wybrzmiało, bo niestety nadal spotykamy się z pojęciem wstydu ze strony klientów w naszej praktyce. Powód? Świadomość prawa jest wśród Polaków niewielka, mamy jednak nadzieję to zmienić.

Autorzy: Wanda Sielewicz, prawnik, i Mateusz Opaliński, prezes Instytutu Badań Wartości Przedsiębiorstw sp. z o. o.

Polecamy serwis: Prawa konsumenta

Zapisz się na newsletter
Najlepsze artykuły, najpoczytniejsze tematy, zmiany w prawie i porady. Skoncentrowana dawka wiadomości z różnych kategorii: prawo, księgowość, kadry, biznes, nieruchomości, pieniądze, edukacja. Zapisz się na nasz newsletter i bądź zawsze na czasie.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

REKLAMA

Prawo
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Linia orzecznicza: Sądy o przeliczaniu emerytur niekorzystnie dla ZUS. Emeryci walczą o wyrok TK z 4 czerwca 2024 r.

Orzecznictwo w sprawach wniosków o ponowne przeliczenie emerytury po wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 4 czerwca 2024 r. sygn. akt SK 140/20 jest bardzo niejednolite. Wskazana niejednolitość przejawia się na wielu płaszczyznach, przede wszystkim niektóre sądy powszechne orzekają na korzyść emerytów poprzez zmianę decyzji ZUS, inne z kolei orzekają na niekorzyść, oddalając odwołania emerytów. W artykule zostaną przedstawione zarówno wyroki korzystne, jak i niekorzystne.

Luka w przepisach. W MOPS rodzina z podwójnym 20 000 zł. Świadczenie pielęgnacyjne i świadczenie wspierające

Zapadł wyrok sądu administracyjnego, z którego wynika, że opiekunka albo opiekun osoby niepełnosprawnej wcale nie musi oddawać świadczenia pielęgnacyjnego do MOPS w związku ze świadczeniem wspierającym (dla osoby niepełnosprawnej). Wydawałoby się, że wszystko jasne – jest świadczenie wspierające dla osoby niepełnosprawnej więc zwracamy świadczenie pielęgnacyjne. Ale nie. Sąd stwierdził:

IMGW ostrzega: burze, trąby powietrzne, wiatr do 100 km/h i gwałtowne wzrosty stanów wody

IMGW alarmuje. Trąby powietrzne mogą wystąpić w pasie od Lubelszczyzny po Kujawy. Tam też zostało wydane ostrzeżenie II stopnia przed burzami, którym może towarzyszyć wiatr do 100 km/h. IMGW wydał również ostrzeżenia I stopnia przed burzami. Na południu kraju intensywne opady deszczu mogą powodować podtopienia.

ePraca: nowy obowiązek zgłaszania ofert pracy przez pracodawców, od II kwartału 2025 r. Jest ustawa

Technologia zmienia rynek pracy coraz bardziej. Od jakiegoś czasu można szukać pracy w aplikacji ePraca. Aplikacja do łatwego zainstalowania na telefon jest nowoczesnym narzędziem, dla tych którzy chcą zmienić czy szukają pracy. Co ważne, w związku ze zmianami ustawowymi, a konkretnie w związku z uchwaleniem ustawy o rynku pracy, w zakresie portalu i aplikacji ePraca został uregulowany nowy obowiązek zgłaszania ofert pracy przez pracodawców - ale których?

REKLAMA

Prezydent zdecydował: Gminy będą mogły zablokować budowę tysięcy domów. Zmiana ważnego terminu dla właścicieli nieruchomości i koniec z bezterminowymi decyzjami o warunkach zabudowy

W dniu 16 kwietnia 2025 r. Prezydent Andrzej Duda podpisał ustawę z dnia 4 kwietnia 2025 r. o zmianie ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym oraz niektórych innych ustaw, która wprowadza zmianę ważnego dla właścicieli nieruchomości (i gmin) terminu w zakresie reformy planowania przestrzennego. W związku z ww. reformą – już niebawem – miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego oraz decyzje o warunkach zabudowy będą musiały być zgodne z uchwalanymi przez gminy planami ogólnymi, a tym samym – gminy będą mogły uniemożliwić właścicielowi nieruchomości np. budowę domu na działce, która w ww. planie ogólnym zostanie zlokalizowana w strefie objętej zakazem zabudowy. Nie zmienia się jednak termin na wydawanie bezterminowych decyzji o warunkach zabudowy, na uzyskanie których pozostało już niewiele czasu.

Wielki Piątek w Kościele katolickim: Jest to dzień postu ścisłego. Jakie są uroczystości?

W Wielki Piątek Kościół katolicki nie sprawuje się mszy świętej. W świątyniach celebrowana jest liturgia Męki Pańskiej, trwa adoracja krzyża, któremu oddaje się cześć przez uklęknięcie – jak Chrystusowi Eucharystycznemu. Odbywa się uroczysta Droga Krzyżowa. Jest to dzień postu ścisłego.

QUIZ. Życie codzienne czasów PRL. Prawda czy fałsz? Na ostatnim pytaniu na pewno się wyłożysz
Ten quiz jest bardzo sentymentalny. Małe, ciasne, ale własne mieszkanie, kolejki po mięso czy papier toaletowy, zdobywane cudem produkty, bo akurat "rzucili do sklepu". Tak właśnie wyglądało życie codzienne czasów PRL. Sprawdźcie czy pamiętacie tamte czasy.
Wielki Piątek 2025: O której Droga Krzyżowa w Watykanie? Papież Franciszek autorem rozważań

Wielki Piątek 2025 to jedno z najważniejszych wydarzeń Wielkiego Tygodnia. Tego dnia katolicy na całym świecie wspominają mękę i śmierć Jezusa Chrystusa. Szczególną uwagę wiernych przyciągają uroczystości w Watykanie, zwłaszcza wieczorna Droga Krzyżowa przy Koloseum, której rozważania w tym roku przygotował sam papież Franciszek.

REKLAMA

Wojsko może zająć Twoją nieruchomość oraz samochód i to nie tylko w razie ogłoszenia mobilizacji lub podczas wojny, ale również w czasie pokoju, a za utrudnianie – grozi grzywna

Niewiele osób zdaje sobie sprawę z tego jak szerokie uprawnienia posiada wojsko względem naszych nieruchomości i samochodów – i to nie tylko w sytuacji wprowadzenia stanu wyjątkowego lub wojennego, ogłoszenia mobilizacji albo w czasie wojny, ale również w czasie pokoju. Do zajęcia przez wojsko domu, w czasie pokoju, może dojść np. w celu zakwaterowania żołnierzy odbywających ćwiczenia wojskowe, a pojazd wojsko może zarekwirować w ramach zwalczania klęski żywiołowej. Za niestosowanie się do decyzji dowódcy wojskowego w sprawie zajęcia nieruchomości, jak również za uniemożliwianie lub utrudnianie wojsku korzystania z zajętej nieruchomości – grozi 5 tys. zł grzywny. W związku z niepewną sytuacją geopolityczną – warto znać poniższe zasady.

Czy Polacy będą mniej pracować? Ministerstwo: rozwiązania muszą być "szyte na miarę"

Krótszy tydzień pracy już na horyzoncie? Ministra Agnieszka Dziemianowicz-Bąk zapowiedziała, że już wkrótce przedstawi najważniejsze wnioski z analiz dotyczące skrócenia tygodnia pracy. Czy czterodniowy tydzień pracy stanie się nowym standardem w Polsce?

REKLAMA