Podstawowym zadaniem Prezesa UOKiK jest realizowanie w interesie publicznym działań z zakresu ochrony konsumentów. Zadania te Prezes UOKiK wykonuje między innymi przeprowadzając kontrole zgodności z prawem wzorców umownych stosowanych przez przedsiębiorców przy zawieraniu umów z konsumentami, w szczególności pod kątem stosowania w tychże wzorcach niedozwolonych postanowień umownych (tzw. klauzule abuzywne).
Przedsiębiorcy wykorzystujący w obrocie konsumenckim wzorce umowne powinni mieć świadomość, że nie jest dozwolone dowolne kształtowanie przez nich postanowień takich wzorców. W przypadku bowiem, gdy umowa pomiędzy konsumentem a przedsiębiorcą zostaje zawarta z wykorzystaniem ustalonego przez przedsiębiorcę wzorca, to zgodnie z art. 3851 kodeksu cywilnego postanowienia takiej umowy nie uzgodnione indywidualnie nie wiążą konsumenta, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy. Przepisy prawa konsumenckiego chronią konsumentów, jako słabszą stronę obrotu gospodarczego, w sytuacji gdy konsument nie ma możliwości negocjowania umowy.
Zobacz również: W jakich sytuacjach klauzula umowna będzie niedozwolona?
Kontrole wzorców umownych dokonywane między innymi przez Prezesa UOKiK mają zapewnić realność przestrzegania przez przedsiębiorców przepisów prawa konsumenckiego. W przypadku ustalenia w trakcie takiej kontroli stosowania klauzul abuzywnych, Prezes UOKiK ma uprawnienie do wystąpienia z powództwem do Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów o uznanie tychże klauzul za niedozwolone. Postanowienia umowne uznane prawomocnym wyrokiem SOKiK za niedozwolone są wpisywane do rejestru klauzul niedozwolonych, a ich stosowanie w obrocie z konsumentami staje się zakazane. Rejestr prowadzi Prezes UOKiK, a treść rejestru udostępniona jest na stronie internetowej UOKiK.
Zgodnie z art. 24 ust. 2 pkt 1 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów stosowanie postanowień wzorców umów, które zostały wpisane do rejestru klauzul niedozwolonych stanowi zakazaną praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów. Do kompetencji Prezesa UOKiK należy wszczynanie postępowań administracyjnych o naruszenie zbiorowych interesów konsumentów. W ich efekcie Prezes Urzędu wydaje decyzje zakazujące stosowania praktyki naruszającej prawa słabszych uczestników rynku oraz nakłada karę pieniężną w wysokości do 10 proc. przychodu osiągniętego w roku rozliczeniowym poprzedzającym rok nałożenia kary.
W związku z powyższym przedsiębiorcy posługujący się w obrocie konsumenckim wzorcami umownymi mają obowiązek monitorowania rejestru klauzul niedozwolonych, tak aby klauzule znajdujące się w rejestrze nie pojawiły się w tychże wzorcach, a także na bieżąco były z wzorców usuwane. Stosowanie zakazanych klauzul abuzywnych wpisanych do rejestru, jako praktyka naruszająca zbiorowe interesy konsumentów, stanowi bowiem podstawę do nałożenia dotkliwej kary pieniężnej.
Zobacz również serwis: Prawa konsumenta
Notka biograficzna autora:
Maria Kościelna - aplikantka radcowska w Kancelarii Prawniczej R. Olszewski, J. Tokarski i Wspólnicy. Specjalizuje się w prowadzeniu spraw z zakresu szeroko rozumianego prawa pracy, prawa cywilnego w tym praw konsumentów i gospodarczego. W sferze jej szczególnych zainteresowań leżą zagadnienia z zakresu prawa handlowego.