Stosownie do art. 21 ustawy prawo upadłościowe (dalej PU), dłużnik będący osobą fizyczną prowadzącą działalność gospodarczą w momencie powstania stanu niewypłacalności zobowiązany jest, nie później niż w terminie 30 dni, zgłosić wniosek o upadłość do właściwego sądu rejonowego. Jak pokazuje praktyka, jedynie nieliczni przedsiębiorcy podlegający wpisowi do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej postępują właściwie w momencie utraty zdolności do wykonywania wymagalnych zobowiązań pieniężnych. Zdecydowana większość ogranicza się do wyrejestrowania firmy z rejestru. Problem nieuregulowanych zobowiązań jednak nie znika i w konsekwencji może prowadzić do ponoszenia odpowiedzialności odszkodowawczej (art. 21 ust. 3 PU) przez byłego już przedsiębiorcę. Co więcej, brak wniosku o upadłość przedsiębiorcy może skutkować oddaleniem wniosku o upadłość osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej, a upadłość konsumencka może okazać się niezbędna do uzyskania finalnego oddłużenia.
Polecamy: Split payment - podzielona płatność
Niewypłacalność podstawą do złożenia wniosku o upadłość
Poprzez niewypłacalność, w kontekście osoby fizycznej prowadzącej jednoosobową działalność gospodarczą, rozumie się stan, w którym dłużnik utracił zdolność do wykonywania wymagalnych zobowiązań pieniężnych (art. 10 i 11 PU). W celu ułatwienia przedsiębiorcom sposobu ustalenia momentu, w którym tenże stan powstaje, stosuje się odpowiednie domniemanie. Zakłada ono, że dochodzi do utraty płynności finansowej, jeżeli opóźnienie w wykonywaniu zobowiązań pieniężnych przekracza trzy miesiące. Moment ten determinuje kolejno 30-dniowy termin na skuteczne złożenie wniosku o upadłość. Osobą uprawnioną do wszczęcia postępowania upadłościowego wobec niewypłacalnego podmiotu jest sam przedsiębiorca, a także jego wierzyciel.
Kiedy sąd ogłosi upadłość przedsiębiorcy?
Ustawa wskazuje na kilka warunków, które winny zostać spełnione, aby doszło do wszczęcia postępowania upadłościowego przedsiębiorcy.
Po pierwsze, dłużnik powinien mieć majątek wystarczający na pokrycie kosztów postępowania, a także częściową spłatę wierzycieli. Składniki majątkowe powinny być zatem wolne od hipotek, czy zastawów (art. 13 ust. 1 i 2 PU).
Po drugie, dłużnik powinien mieć co najmniej dwóch wierzycieli. Zgodnie z art. 1 PU, ustawa reguluje zasady wspólnego dochodzenia roszczeń wierzycieli od niewypłacalnych dłużników będących przedsiębiorcami. Tym samym, ustawodawca jednoznacznie wskazuje na wymóg „wielości” wierzycieli.
Ubóstwo masy upadłościowej lub jeden wierzyciel – co dalej?
Zgodnie z treścią art. 2 ust. 1 PU, postępowanie upadłościowe na zasadach ogólnych zmierza do maksymalnego zaspokojenia wierzycieli. W przypadku niewystarczającego majątku na pokrycie kosztów postępowania lub całkowitego jego braku, sąd oddali wniosek o upadłość przedsiębiorcy, ponieważ cel procedury (zaspokojenie wierzycieli) nie zostanie spełniony. Tzw. ubóstwo masy upadłościowej nie powoduje jednak, że osoba prowadząca działalność gospodarczą jest zwolniona z obowiązku zgłoszenia wniosku.
Dłużnik wiedząc o tym, że nie dojdzie do wszczęcia postępowania upadłościowego, winien wyrejestrować działalność, lecz dopiero po ewentualnym oddaleniu wniosku. Prowadzi to do tego, że dłużnik zyskuje zdolność upadłościową w zakresie tzw. upadłości konsumenckiej. W ramach postępowania upadłościowego konsumenta nie jest konieczne posiadanie jakiegokolwiek majątku, ponieważ koszty postępowania pokrywa tymczasowo Skarb Państwa. Jej głównym założeniem jest oddłużenie, a zaspokojenie wierzycieli jest kwestią drugorzędną.
Podobny schemat postępowania niewypłacalnego przedsiębiorcy powinien mieć miejsce, gdy dłużnik posiada tylko jednego wierzyciela. W takiej sytuacji możliwe jest zamknięcie działalności gospodarczej, a następnie złożenie wniosku o upadłość konsumencką.
Warto nadmienić, że w ramach postępowania upadłościowego konsumenta możliwe jest umorzenie każdego zobowiązania pieniężnego, w tym również tych wynikających z działalności gospodarczej, za wyjątkiem: alimentów, odszkodowania na osobie, kary grzywny i innej kary pieniężnej zasądzonej przez sąd karny, a także zobowiązania nieujętego we wniosku o upadłość.
Kancelaria prawna KL Law Polska specjalizuje się w sprawach z zakresu prawa upadłościowego i restrukturyzacyjnego.
Polecamy serwis: Prawa konsumenta