Bankowy tytuł egzekucyjny przejawem dyskryminacji klientów
Aktualnie każdy bank chcąc wszcząć egzekucję komorniczą nie musi pozywać swojego dłużnika przed sądem w celu uzyskania prawomocnego orzeczenia stwierdzającego istnienie wymagalnego roszczenia (które stanowi tytuł egzekucyjny), a następnie składać do tegoż sądu wniosek o nadanie mu klauzuli wykonalności. Zamiast tego samodzielnie może wystawić bankowy tytuł egzekucyjny, po czym jedynie wnieść do sądu o nadanie mu klauzuli wykonalności i po jej uzyskaniu zgłosić się do komornika. Dzięki temu cały proces odzyskania należności jest znacznie krótszy, co z punktu widzenia banków jest wielce korzystne. Patrząc zaś z punktu widzenia konsumentów, będących dłużnikami banku, sprawa przedstawia się zupełnie inaczej. Aktualnie ich interesy nie są w wystarczającym stopniu chronione, ponieważ sąd rozpoznając wniosek o nadanie klauzuli wykonalności bankowemu tytułowi egzekucyjnemu nie rozpoznaje sprawy merytorycznie, a jedynie pod kątem formalnym. Oznacza to, że jedyną przesłanką do uwzględnienia przez sąd wniosku o nadanie klauzuli wykonalności bankowemu tytułowi egzekucyjnemu, a tym samym umożliwienie egzekucji komorniczej, której daleko idące skutki są bardzo często dotkliwe dla dłużników, jest stwierdzenie, że wystawiony bankowy tytuł egzekucyjny składa się ze wszystkich niezbędnych elementów i został wystawiony w odniesieniu do dokonanej czynności bankowej, np. udzielenie kredytu, bez przeprowadzenia postępowania sądowego.
Zobacz serwis: Konsument i umowy
Co istotne, banki są jedynymi podmiotami, które samodzielnie mogą wystawiać tytuły egzekucyjne, wszystkie inne osoby prawne czy też fizyczne chcąc odzyskać przysługującą im należność pieniężną muszą uzyskać tytuł egzekucyjny w wyniku przeprowadzenia pełnego postępowania sądowego, nierzadko przed więcej niż jedną instancją. Z tej też przyczyny należy stwierdzić, że pozycja banków jest mocno uprzywilejowana nie tylko względem ich dłużników, którzy w wyniku nadania bankom uprawnienia do samodzielnego wystawiania bankowych tytułów egzekucyjnych – z pominięciem fazy sądowej – pozbawieni zostali ochrony sądowej swoich praw, ale także względem każdego innego podmiotu, który chcąc odzyskać przysługującą mu wierzytelność musi skorzystać z drogi sądowej. Stan ten powoduje dyskryminację przede wszystkim konsumentów – klientów banków, co przeczy konstytucyjnej zasadzie równości. Do takiego wniosku doszedł również Trybunał Konstytucyjny rozpoznający połączone pytanie prawne Sądu Rejonowego w Koninie i orzekł o niezgodności art. 96 ust. 1 i art. 97 ust. 1 ustawy Prawo bankowe, które uprawniają banki do samodzielnego wydania bankowych tytułów egzekucyjnych z art. 32 ust. 1 Konstytucji RP mówiącym o równości wobec prawa.
Jak będzie wyglądać egzekwowanie należności przez bank po 1 sierpnia 2016 r.?
Po wejściu w życie ustawy nowelizującej, czyli z dniem 16 sierpnia 2016 r. moc obowiązującą utracą przepisy zezwalające bankom na wystawianie bankowych tytułów egzekucyjnych. Oznacza to, że od tej pory banki, chcąc uzyskać tytuł egzekucyjny będą musiały skorzystać z drogi sądowej, co wiąże się z wydłużeniem czasu niezbędnego do zaspokojenia ich wierzytelności, a także ze zwiększeniem kosztów prowadzenia postępowania zmierzającego do tego celu, które wzrosną o koszty postępowania sądowego. W związku z tym wiele banków wyraziło swoje niezadowolenie z powodu planowanej likwidacji bankowych tytułów egzekucyjnych. Ponadto wątpliwości co do polepszenia sytuacji konsumentów poprzez likwidację bankowych tytułów egzekucyjnych wyraża również środowisko ekonomistów, które odpowiadając na często padające pytanie o podmiot, którego obciążą koszty prowadzonych postępowań sądowych, jednoznacznie stwierdza, że będą to klienci i zaznacza, że w związku z tym można spodziewać się wzrostu kosztów udzielenia kredytu. Pomimo tego nie powinniśmy obawiać się istotnych, negatywnych konsekwencji znowelizowanej ustawy, skoro banki mogą skorzystać z innej drogi egzekucji przysługujących im należności. Mianowicie jako warunek udzielenia kredytu mogą zażądać złożenia przez kredytobiorcę oświadczenia (w formie aktu notarialnego) o poddaniu się egzekucji komorniczej w razie zalegania ze spłatą kredytu. Dzięki temu w razie pojawienia się zaległości kredytowych będą mogły odzyskać przysługujące im z tego tytułu wierzytelność bez konieczności wszczynania sporu na drodze sądowej. Wydaje się, że taka forma ściągania wierzytelności, po 16 sierpnia 2016 r. zyska popularność, ponieważ będzie nie tylko szybsza, ale i tańsza od prowadzenia postępowania sądowego.
Zobacz serwis: Prawa konsumenta
Likwidacja bankowego tytułu egzekucyjnego korzystną zmianą prawa bankowego
Pomimo więc wszelkich pytań i wątpliwości nasuwających się w związku z nowelizacją prawa bankowego, zmiany które zostaną nią wprowadzone należy ocenić pozytywnie. Wydaje się, że dzięki likwidacji bankowego tytułu egzekucyjnego klienci banków, którzy w sporach z nimi prowadzonych co do zasady są na pozycji słabszej, zyskają należytą ochronę swoich praw, której wprowadzenia przez wiele lat domagały się organizacje zajmujące się ochroną konkurencji i konsumentów.
Autor:
adw. Kamila Łukowicz.