Jedną z zasad obowiązujących w prawie pracy jest powinność udzielenia urlopu wypoczynkowego zgodnie z planem urlopów. W kodeksie pracy (art. 163) ustawodawca wyraźnie wskazuje, kto ustala plan urlopów. Zgodnie z obowiązującym stanem prawnym jest to obowiązkiem pracodawcy. Nie czyni on jednak tego w sposób arbitralny. Powinien bowiem uwzględnić po pierwsze – wnioski (propozycje) pracowników, po drugie – konieczność zapewnienia normalnego toku pracy. Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Sądu Najwyższego (Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych) wniosek pracownika zawierający propozycję terminu udzielenia urlopu wypoczynkowego nie ma dla pracodawcy charakteru wiążącego. Może on więc propozycję przyjąć, odrzucić lub zmodyfikować (wyrok SN z dnia 20 sierpnia 2001 r., sygn. akt I PKN 590/00).
Zobacz również: Jak zaplanować urlop w Święta Bożego Narodzenia 2014?
Plan urlopów wypoczynkowych
Z powyższej redakcji przepisów wysnuć można wniosek, że plan urlopów to instrument służący zarówno pracownikowi jak i pracodawcy. Dzięki zaplanowaniu urlopów wypoczynkowych z odpowiednim wyprzedzeniem zatrudnieni mają możliwość dostosowania dni wolnych do innych swoich obowiązków. Natomiast pracodawca może tak zorganizować pracę by absencja któregokolwiek z pracowników nie wpływała ani na jej jakość ani na tempo.
Plan urlopów dotyczy całego urlopu wypoczynkowego (zaległego, bieżącego i uzupełniającego). W planie urlopów każdego pracownika należy uwzględnić przynajmniej jeden dwutygodniowy wypoczynek (14 kolejnych dni kalendarzowych; wliczając niedziele, święta oraz dni wolne przysługujące z racji rozkładu czasu pracy).
Plan urlopu na żądanie?
Plan urlopów nie obejmuje części urlopu udzielanego pracownikowi zgodnie z art. 167 z indeksem 2 (tj. urlopu na żądanie). Decyzja w zakresie terminu wykorzystania tego rodzaju urlopu leży w gestii samego pracownika.
Porozmawiaj o tym na naszym FORUM!
Brak planu urlopów
Obowiązek sporządzenia planu urlopów nie ciąży na pracodawcy w dwóch sytuacjach. Po pierwsze ma to miejsce, gdy w danym zakładzie pracy nie działa zakładowa organizacja związkowa. Po drugie – jeśli taka organizacja, co prawda działa ale wyraziła zgodę na brak planu.
W przypadku braku uprzedniego zaplanowania terminu urlopu wypoczynkowego, pracodawca ustala go w drodze porozumienia z zainteresowanym pracownikiem.
Do kiedy sporządzić plan urlopów na 2015 r.?
Pozostali pracodawcy są ustawowo zobowiązani do sporządzenia planu urlopów. Powinni tego dokonać pod koniec roku (tj. do 31 grudnia 2014), czyli przed okresem, którego dotyczy. Taki termin wynika z faktu, że urlop jest uprawnieniem pracowniczym nabywanym z góry. W praktyce oznacza to tyle, że już z dniem 1 stycznia zatrudnieni mogą wykorzystać cały przysługujący im urlop.
Zobacz również: Urlop wypoczynkowy 2015
Wskazane przepisy prawne nie precyzują, jaki okres powinien obejmować plan urlopów. Może on więc dotyczyć okresu rocznego (rozwiązanie praktykowane najczęściej), półrocznego czy nawet kwartalnego.
Czy plan urlopów jest wiążący?
Oficjalny, tzn. zaakceptowany przez pracodawcę, plan urlopów powinien być dostępny dla pracowników. Pracodawca powinien podać go do wiadomości zatrudnionych. Może to nastąpić np. poprzez: przesłanie ostatecznej wersji terminów urlopów na firmową pocztę mailową, wywieszenie na tablicy ogłoszeń czy wewnętrznym portalu internetowym. Jakiekolwiek zmiany w tym dokumencie (przesunięcia terminów) powinny być wskazane w ten sam sposób. Zmiana terminu urlopu wypoczynkowego może wynikać z:
- wniosku pracownika (z uwagi na ważne przyczyny, np. konieczność opieki nad dzieckiem);
- szczególnych potrzeb pracodawcy (jeżeli nieobecność pracownika spowodowałaby poważne zakłócenia w toku pracy);
- powodów niezależnych ani od pracownika ani od pracodawcy:
- niezdolności do pracy z powodu choroby,
- odosobnienia w związku z chorobą zakaźną,
- powołania na ćwiczenia wojskowe albo na przeszkolenie wojskowe na czas do 3 miesięcy,
- urlopu macierzyńskiego.
Ogłoszony plan urlopów ma charakter wiążący (dla pracodawcy i pracowników).
Zobacz również: Dni wolne od pracy w 2015 roku
Plan urlopów a wniosek urlopowy
Warto jednak pamiętać, że samo sporządzenie planu urlopów nie jest równoznaczne z uprawnieniem pracownika do rozpoczęcia urlopu w uprzednio wskazanym terminie. Zdaniem Sądu Najwyższego, konieczne jest również wyrażenie zgody przez pracodawcę, aby pracownik wykorzystał przysługujący urlop w konkretnym terminie. Może to nastąpić choćby poprzez wydanie karty urlopowej zatrudnionego. Na takim stanowisku sąd stanął m.in. w wyroku z dnia 5 września 1979 r., sygn. I PRN 82/79. Zgodnie z powyższym wymagany jest, obok planu urlopów, także wniosek.
Polecamy serwis: Prawo pracy
Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz.U. 1974 nr 24 poz. 141 ze zm.).
Wyrok SN z dnia 5 września 1979 r., sygn. I PRN 82/79.
Wyrok SN z dnia 20 sierpnia 2001 r., sygn. I PKN 590/00.