Sytuacja rodziców przyjmujących dziecko w celu przysposobienia lub na wychowanie wygląda bardzo podobnie pod względem przysługujących im uprawnień urlopowych do sytuacji prawnej biologicznych rodziców. Wynikające z przepisów nieznaczne różnice wywołane są koniecznością np. uprawomocnienia się postanowienia orzekającego przysposobienie.
Adoptujemy dziecko - co z urlopem macierzyńskim i wychowawczym?
Urlop na warunkach urlopu macierzyńskiego
Zgodnie z art. 183 Kodeksu pracy pracownik, który przyjmuje dziecko na wychowanie (po wniesieniu do sądu opiekuńczego wniosku o wszczęcie postępowania w celu przysposobienia) lub przyjmuje je w ramach rodziny zastępczej (z wyłączeniem zawodowej rodziny zastępczej) ma prawo do urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego w wymiarze takimi jak urlop macierzyński. Tutaj warunkiem skorzystania z urlopu również jest wiek dziecka. Prawo to przysługuje do ukończenia przez dziecko 7 roku życia, a jeżeli jest to dziecko, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego, wówczas ten okres wydłuża się do 10 roku życia. Gwarantowany urlop adopcyjny (przy adopcji przed ukończeniem przez dziecko powyższego wieku), gdy nie jest już możliwe wykorzystanie urlopu w pełnym wymiarze, to 9 tygodni.
Urlop na warunkach urlopu macierzyńskiego należy się każdemu pracownikowi, bez względu na płeć, który przyjął dziecko na wychowanie lub przyjął je jako rodzina zastępcza. Tutaj więc (w przeciwieństwie do podstawowego urlopu macierzyńskiego) pracownica nie musi najpierw wykorzystywać 14 tygodni urlopu.
Dodatkowy urlop na warunkach urlopu macierzyńskiego
Podobnie jak pracownik będący biologicznym rodzicem dziecka tak i adopcyjny może skorzystać z dodatkowego urlopu bezpośrednio po wykorzystaniu urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego. Udzielany on jest w wymiarze:
- do 6 tygodni – gdy przyjęte zostaje jedno dziecko,
- do 8 tygodni – gdy przyjęte zostaje jednocześnie dwoje i więcej dzieci,
- do 3 tygodni – gdy ze względu na wiek dziecka nie jest już możliwe wykorzystanie urlopu w całości.
Pracownik do 14 dni od przyjęcia dziecka na wychowanie (wraz z wystąpieniem do sądu opiekuńczego z wnioskiem o wszczęcie postępowania w sprawie przysposobienia) lub po przyjęciu dziecka na wychowanie w ramach rodziny zastępczej, może złożyć wniosek o udzielenie dodatkowego urlopu macierzyńskiego a po nim rodzicielskiego. Pracodawca ma obowiązek uwzględnić taki wniosek.
Kiedy rodzice adopcyjni mają prawo do urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego
Urlop rodzicielski
Tutaj urlop udzielany jest dokładnie na tych samych zasadach jak urlop rodzicielski biologicznych rodziców. Mianowicie po wykorzystaniu dodatkowego urlopu na warunkach macierzyńskiego (niezależnie od liczby przysposobionych dzieci) przysługuje aż do 26 tygodni urlopu rodzicielskiego. Udziela się go jednorazowo lub w trzech częściach. Każda z części nie może być krótsza od 8 tygodni. Powinny one przypadać jedna po drugiej, w wymiarze wielokrotności tygodnia. Urlop może być wykorzystywany jednocześnie przez oboje rodziców.
Wymiar urlopu rodzicielskiego w 2014 roku
Urlop ojcowski
Ojcu przysposabiającego dziecko przysługują dwa tygodnie urlopu ojcowskiego w okresie do 12 miesięcy od dnia uprawomocnienia się postanowienia orzekającego przysposobienie i nie dłużej niż do ukończenia przez dziecko 7 roku życia, a w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego, do 10 roku życia.
Urlop wychowawczy
Urlop wychowawczy przysługuje:
- pracownikowi zatrudnionemu powyżej 6 miesięcy (przy uwzględnieniu poprzednich okresów zatrudnienia),
- na dziecko do 5 roku życia (dziecko niepełnosprawne do 18 roku życia),
- w celu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem,
- w wymiarze 36 miesięcy (z czego 1 miesiąc przeznaczony jest wyłącznie dla drugiego rodzica),
- maksymalnie w 5 częściach.
Równocześnie opiekunowie i rodzice mogą skorzystać z urlopu w wymiarze do 4 miesięcy. Pracownik może w każdym czasie zrezygnować z bezpłatnego urlopu wychowawczego za zgodą pracodawcy, a bez jego zgody na 30 dni przed planowanym powrotem do pracy. Pracownik pomiędzy złożeniem wniosku o udzielenie urlopu wychowawczego do dnia jego zakończenia chroniony jest przed rozwiązaniem umowy o pracę. Wyjątkiem jest upadłość i likwidacja pracodawcy lub w przypadku rozwiązania umowy o pracę w trybie art. 52 Kodeksu pracy.
Specjalne uregulowania dla rodziców adopcyjnych
Gdy oboje rodzice czy opiekunowie dziecka pracują, wówczas z:
- dodatkowego urlopu na warunkach macierzyńskiego,
- urlopu wychowawczego,
- obniżenia wymiaru czasu pracy pracownika będącego na urlopie wychowawczym (do połowy pełnego wymiaru czasu pracy w okresie urlopu),
- prawa do zwolnienia od pracy (wychowującemu przynajmniej jedno dziecko w wieku do 14 lat przysługują 2 płatne dni zwolnienia od pracy w roku kalendarzowym)
- może skorzystać tylko jedno z nich.
Polecamy serwis: Prawo pracy
Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz.U. 1974 nr 24 poz. 141 ze zm.).