Zagadnienia związane z urlopem wypoczynkowy uregulowane zostały na gruncie działu siódmego „Urlopy pracownicze” ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy. Zgodnie z regulacjami kodeksowymi urlop wypoczynkowy w pierwszym roku pracy jest świadczeniem jednorazowym, przysługującym w roku rozpoczęcia życia zawodowego.
Chcesz otrzymywać więcej aktualnych informacji? Zapisz się na Newsletter!
Proporcjonalny urlop wypoczynkowy
Uprawnienie do urlopu wypoczynkowego w pierwszym roku pracy nabywane jest proporcjonalnie. Oznacza to, że pracownik uzyskuje prawo do urlopu wraz z upływem każdego miesiąca. Wymiar tego urlopu wynosi 1/12 wymiaru urlopu przysługującego mu po przepracowaniu roku, czyli 20 dni. Pracownik nabywa więc z dołu prawo do 1,66 dnia wolnego (1/12 x 20) miesięcznie. Co do zasady ustawodawca nie przewidział mechanizmu, który pozwalałby na zaokrąglanie wymiaru nabywanego urlopu cząstkowego do pełnych dni, tj. do 2 dni miesięcznie. Jest to jednak dopuszczalne (i praktykowane) na podstawie ogólnej zasady obowiązującej w prawie pracy, jaką jest uprzywilejowanie pracownika.
Obligatoryjne zaokrąglanie w górę stosowane jest w dwóch, ustawowo wskazanych, przypadkach. Po pierwsze, gdy pracownik rozpoczynający życie zawodowe świadczy pracę w niepełnym wymiarze czasu pracy (niepełnym etacie). Po drugie, gdy pierwszy urlop przysługuje w roku nawiązania/ ustania stosunku pracy.
Warto podkreślić, że dla obliczenia stażu pracy (kolejnych upływających miesięcy) uprawniającego do pierwszego urlopu wypoczynkowego nie znajdują zastosowania reguły liczenia terminów określone w Kodeksie cywilnym. Kodeks pracy bazuje na potocznym rozumieniu terminu „miesiąc”, czyli okres od 1 lipca do 31 lipca, ale od 3 lipca do 2 sierpnia.
Dodatkowe dni wolne za święta przypadające w soboty w 2015 roku
Wymiar urlopu wypoczynkowego
Zgodnie ze stanowiskiem Sądu Apelacyjnego w Katowicach, zaprezentowanym w wyroku z 2 grudnia 2008 r. (III AUa 449/08) regulacja art. 154 § 1 kodeksu pracy wyznacza jedynie podstawowy wymiar urlopu wypoczynkowego. Wymiar urlopu wypoczynkowego (także tego, w pierwszym roku pracy) który może być odmiennie, tj. korzystniej, unormowany choćby w umowie o pracę czy też w układach zbiorowych pracy. Korzystniejsze ukształtowanie zasad i wymiaru urlopu może wynikać z uwagi na specyficzne warunki panujące na danym stanowisku pracy bądź charakterystyczne dla określonego zawodu. Nie można jednak pozbawiać takiego dodatkowego urlopu charakteru urlopu wypoczynkowego. Jego przeznaczeniem jest bowiem przede wszystkim wypoczynek i regeneracja sił konkretnego pracownika.
Zaliczkowy urlop wypoczynkowy
Nie ma możliwości, by urlopy wypoczynkowego w pierwszym roku pracy udzielić zaliczkowo. Oczywiście pracodawca ma możliwość udzielenia płatnych dni wolnych, co nie może być traktowane jako urlop wypoczynkowy ani odbywać się kosztem niego. W praktyce oznacza to, że dodatkowe płatne dni wolne nie mają wpływu na wymiar urlopu wypoczynkowego. Pogląd taki wywieść należy z orzecznictwa Sądu Najwyższego, m.in. wyrok z dnia 5 lutego 1980 r. (I PRN 3/80).
Kolejny urlop wypoczynkowy
Zasadnicza różnica pomiędzy pierwszym a kolejnym urlopem wypoczynkowym tkwi w zasadach ich nabywania. Pierwszy urlop nabywany jest z dołu – po przepracowaniu każdego kolejnego miesiąca, kolejny – z góry – w pełnym wymiarze.
W każdym kolejnym roku pracownik nabywa prawo do pełnego wymiaru urlopu (tj. 20 lub 26 dni). Ilość miesięcy przepracowanych w pierwszym roku pracy pozostaje bez znaczenia. Najkorzystniej więc, z tego punktu widzenia, rozpocząć życie zawodowe pod koniec roku kalendarzowego, np. w grudniu.
Polecamy serwis: Prawo pracy
Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz.U. 1974 nr 24 poz. 141 z późn. zm.).
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 8.01.1997 r. w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop (Dz. U. z 1997 r. nr 2, poz. 14 z późn.zm.).
Wyrok SA w Katowicach z 2 grudnia 2008 r. (III AUa 449/08).
Wyrok SN z 5 lutego 1980 r. (I PRN 3/80).