Dodatkowe 2 dni urlopu z powodu działania siły wyższej. Jak w praktyce skorzystać?

• Co to jest urlop na siłę wyższą?
• Czy urlop na żądanie to to samo co na siłę wyższą?
• Jak wziąć urlop z powodu siły wyższej?
• Kiedy pracownik ma prawo złożyć wniosek o urlop z powodu siły wyższej?
• Czy urlop z powodu siły wyższej jest płatny?
• Jak udokumentować urlop na siłę wyższą?

Co to jest urlop na siłę wyższą?

Urlop od pracy z powodu działania siły wyższej, to rodzaj zwolnienia zdefiniowany w przepisach art. 148(1) Kodeksu pracy. Zgodnie z tym przepisem pracownik ma prawo do 2. dni lub 16 godzin zwolnienia od pracy w ciągu roku kalendarzowego, jeżeli jego natychmiastowa obecność jest niezbędna z powodu pilnych spraw rodzinnych spowodowanych chorobą lub wypadkiem.

Warto zauważyć, że w okresie tego zwolnienia pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia, jednak w wysokości połowy zwykłego wynagrodzenia. Ten nowy rodzaj zwolnienia od pracy obowiązuje od 26 kwietnia 2023 r., w wyniku nowelizacji Kodeksu pracy z 9 marca 2023 r.

Czy urlop na żądanie to to samo co na siłę wyższą?

Urlopu z powodu siły wyższej nie należy porównywać z urlopem wypoczynkowym "na żądanie" ze względu na różny cel tych uprawnień pracowniczych.

Urlop "na żądanie" służy bowiem wypoczynkowi pracownika, natomiast zwolnienie z powodu działania siły wyższej jest związane z koniecznością załatwienia przez pracownika nagłych spraw, które są od niego niezależne, ale wymagają jego osobistej obecności.

Jak wziąć urlop z powodu siły wyższej?

Jak w praktyce stosować przepisy dotyczące urlopu od pracy z powodu działania siły wyższej? Oto podstawowe zasady wynikające z nowych przepisów Kodeksu pracy:

1. Decyzja pracownika - to pracownik decyduje o sposobie wykorzystania zwolnienia w danym roku kalendarzowym. Może wybrać między 2. dniami wolnymi lub 16 godzinami zwolnienia.
2. Wniosek o zwolnienie - pracownik musi złożyć wniosek o udzielenie zwolnienia. Wniosek ten powinien być złożony najpóźniej w dniu korzystania ze zwolnienia.
3. Obowiązek pracodawcy - pracodawca jest zobowiązany udzielić zwolnienia na wniosek pracownika.
4. Zwolnienie przy niepełnym wymiarze godzinowym - dla pracowników zatrudnionych w niepełnym wymiarze czasu pracy, zwolnienie ustala się proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy. Niepełną godzinę zwolnienia zaokrągla się do pełnej godziny.
5. Przepisy dla pracowników z krótszą normą czasu pracy - przepis stosuje się również do pracowników, dla których dobowa norma czasu pracy jest niższa niż 8 godzin.

Kiedy pracownik ma prawo złożyć wniosek o urlop z powodu siły wyższej?

Przepisy Kodeksu pracy nie zawierają precyzyjnej definicji "działania siły wyższej w pilnych sprawach rodzinnych, które są spowodowane chorobą lub wypadkiem i wymagają natychmiastowej obecności pracownika".

Warto jednak podkreślić, że w kontekście udzielania zwolnienia od pracy, siła wyższa powinna być interpretowana (w odróżnieniu od prawa cywilnego) jako znaczące zdarzenie dotyczące pracownika, związane z chorobą lub wypadkiem, które wymusza jego bezpośrednią obecność. Innymi słowy, każde istotne wydarzenie w życiu prywatnym pracownika, wymagające jego natychmiastowej reakcji, może być uznane za siłę wyższą w tym kontekście.

W związku z powyższym, jeśli chodzi o przykłady zastosowania urlopu z powodu siły wyższej, można wymienić m.in.:

• Nagła choroba dziecka - jeśli dziecko pracownika nagle zachoruje, pracownik może skorzystać z przysługującego mu zwolnienia, aby zająć się dzieckiem.
• Wypadek w rodzinie - w przypadku wypadku członka rodziny, pracownik może wykorzystać zwolnienie, aby być obecnym w szpitalu lub w domu, wspierając rodzinę.
• Nagłe zdarzenie - w mieszkaniu pracownika jest awaria instalacji elektrycznej lub zostało ono zalane, i wtedy musi pojechać na miejsce. Takie zdarzenia są dla pracownika siłą wyższą, które dają prawo do skorzystania z nowego zwolnienia.

Czy urlop z powodu siły wyższej jest płatny?

Tak, podczas korzystania z urlopu z powodu działania siły wyższej, pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia, jednak w wysokości połowy przysługującego mu wynagrodzenia. Jest to ważny aspekt, który pracownik powinien wziąć pod uwagę, planując wykorzystanie tego zwolnienia. Warto również zaznaczyć, że wynagrodzenie za czas zwolnienia jest obliczane na podstawie średniej stawki godzinowej pracownika.

Autopromocja

Kodeks pracy 2025. Praktyczny komentarz z przykładami

Sprawdź

Jak udokumentować urlop na siłę wyższą?

Mimo że Kodeks Pracy nie wymaga od pracownika przedstawienia dokumentacji potwierdzającej przyczynę zwolnienia, praktyka w firmach może być różna. Niektórzy pracodawcy mogą wymagać od pracownika przedstawienia odpowiednich dokumentów, takich jak zaświadczenie lekarskie, w celu potwierdzenia sytuacji siły wyższej. Warto więc zasięgnąć informacji w swoim miejscu pracy na temat obowiązujących procedur.

Kończąc, przepis w Kodeksie Pracy dotyczący urlopu z powodu siły wyższej jest ważnym narzędziem, które pomaga pracownikom w zarządzaniu pilnymi sprawami rodzinnymi. Zapewnia on pewną elastyczność i wsparcie finansowe w trudnych chwilach, jednocześnie zachowując równowagę między obowiązkami zawodowymi a osobistymi. Ważne jest, aby pracownicy byli świadomi swoich praw oraz procedur obowiązujących w ich miejscu pracy, aby móc w pełni korzystać z tego przepisu.