Kiedy można odwołać pracownika z urlopu? Jak to zrobić? Jakie prawa ma pracownik, a jakie pracodawca? Odpowiedzi na te pytania udziela ekspert prawa pracy Sebastian Kryczka.
- Uprawnienie pracodawcy w zakresie odwołania pracownika z urlopu
- Jak odwołać pracownika z urlopu
- Powody odwołania pracownika z urlopu
- Inny termin urlopu
- Pracownik nie może domagać się zwrotów kosztów pośrednich związanych z urlopem
Niezależnie od tego, czy u pracodawcy urlopy udzielane są zgodnie z wcześniej opracowanym planem urlopów - czy może w ramach indywidualnych porozumień z pracownikami - pracownik musi się liczyć z możliwością przerwania urlopu w jego trakcie i powrotu do pracy – powiedział PAP prawnik, ekspert prawa pracy Sebastian Kryczka. Dotyczy to także wykorzystywania urlopów zaległych.
Uprawnienie pracodawcy w zakresie odwołania pracownika z urlopu
Kryczka zwrócił uwagę, że jest to sytuacja wyjątkowa, a uprawnienie pracodawcy w zakresie odwołania pracownika z urlopu zarezerwowane jest wyłącznie do okoliczności, które były nieprzewidziane w chwili rozpoczynania urlopu. Dodał, że pracownik ma prawo do wykorzystania pozostałej części odwołanego urlopu w innym terminie - uzgodnionym z pracodawcą. Ponadto ma prawo do zwrotu kosztów poniesionych w związku z odwołaniem z urlopu.
Każdy pracownik ma prawo do corocznego, płatnego nieprzerwanego urlopu wypoczynkowego. W celu właściwego poziomu regeneracji urlop powinien być udzielony, jak również wykorzystany, w pełnym wymiarze - w roku kalendarzowym, w którym pracownik uzyskał do niego prawo.
Kryczka zaznaczył, że w związku z tym, że korzystanie przez pracowników z urlopów wypoczynkowych może wiązać się z przejściowymi trudnościami organizacyjnymi dla pracodawcy, urlopy podlegają wcześniejszemu planowaniu.
"Urlopy powinny uwzględniać potrzeby pracowników w zakresie terminu wykorzystania urlopów, jak również potrzeby pracodawcy - w zakresie zapewnienia niezakłóconej organizacji pracy" – przypomniał Kryczka.
Jak przypomniał ekspert, każdy pracownik - niezależnie od tego, gdzie udaje się na urlop - powinien mieć "z tyłu głowy" uprawnienie pracodawcy w zakresie przerwania urlopu i zobowiązania pracownika do powrotu do pracy.
Jak odwołać pracownika z urlopu
Zaznaczył, że przepisy nie regulują tego, w jaki sposób pracodawca może dotrzeć do pracownika z informacją o odwołaniu urlopu - jeżeli jednak pracownik taką dyspozycję od pracodawcy dostanie, nie pozostaje nic innego jak urlop przerwać i niezwłocznie wrócić do pracy.
"Ze względu na to, że przerwanie urlopu wypoczynkowego jest wyjątkiem od uprawnienia pracownika w zakresie korzystania z urlopu wcześniej zaplanowanego, pracodawca ma możliwość odwołania pracownika z urlopu tylko wówczas, gdy jego obecności w zakładzie wymagają okoliczności nieprzewidziane w chwili rozpoczynania urlopu" – podkreślił Kryczka.
Powody odwołania pracownika z urlopu
Dodał, że przepisy nie definiują, czym są okoliczności nieprzewidziane w chwili rozpoczynania urlopu, a kodeks pracy nie zawiera również przykładowego katalogu takich okoliczności.
"Przyjmuje się, że chodzi o wszelkie kwestie organizacyjne, które ujawniły się po rozpoczęciu urlopu, które wymagają pilnej obecności pracownika w pracy - czyli takie, które nie mogą poczekać do momentu zakończenia urlopu" - powiedział.
Ekspert zaznaczył, że uzasadnieniem odwołania z urlopu nie mogą być okoliczności znane pracodawcy przed jego udzieleniem. "W takich bowiem przypadkach istnieje podstawa do przesunięcia urlopu na termin późniejszy, a nie jego udzielanie i następnie odwoływanie pracownika z rozpoczętego wypoczynku" – dodał.
Wspomniał, że decyzja w sprawie odwołania pracownika z urlopu należy wyłącznie do pracodawcy - pracownik nie ma prawa polemizować z pracodawcą w zakresie zasadności lub braku zasadności odwołania go z urlopu.
"Jeżeli wyniknie sytuacja sporna, a pracownik ostatecznie zdecyduje się nie przerywać urlopu - uznając polecenie pracodawcy za działanie nielegalne, istnieje ryzyko, że pracodawca uzna zignorowanie polecenia jako naruszenie obowiązków pracowniczych ze wszystkimi tego konsekwencjami" – powiedział.
"W powyższym przypadku pracodawca będzie miał prawo rozwiązać z pracownikiem umowę o pracę za wypowiedzeniem. Jeżeli z okoliczności danego przypadku będzie wynikało, że zignorowanie polecenia pracodawcy w zakresie przerwania urlopu będzie nosiło znamiona ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków pracowniczych - pracownik musi się liczyć z możliwością zwolnienia w trybie dyscyplinarnym" - dodał.
Urlop zaległy powinien być udzielony przez pracodawcę do końca września. Kryczka zwrócił uwagę, że przepisy nie wyłączają urlopu zaległego spod uprawnienia pracodawcy w zakresie odwołania pracownika z urlopu.
"Fakt, iż dany urlop ma charakter urlopu zaległego nie gwarantuje pracownikowi, że ostatecznie nie zostanie on przerwany - a pracownik tym samym nie zostanie zobowiązany do powrotu do pracy" – zaznaczył Kryczka.
Inny termin urlopu
Kryczka dodał, że pracownik ma prawo do wykorzystania pozostałej części odwołanego urlopu w innym terminie - uzgodnionym z pracodawcą. Ponadto ma prawo do zwrotu kosztów poniesionych w związku z odwołaniem z urlopu.
"Przepisy nie wskazują w sposób bezpośredni o jakie koszty się rozchodzi - przyjmuje się jednak, że powinny one pozostawać w bezpośrednim związku z odwołaniem z urlopu - w tym koszt podróży powrotnej - w co wchodzą przykładowo koszty biletów czy paliwa" – wytłumaczył Kryczka.
Pracownik nie może domagać się zwrotów kosztów pośrednich związanych z urlopem
Zwrócił uwagę, że pracownik nie może domagać się zwrotów kosztów pośrednich związanych z urlopem. "Jeżeli przykładowo zainwestował w sprzęt sportowy, stosowną odzież - adekwatną do sposobu spędzania urlopu, nie może liczyć na zwrot poczynionych wydatków" - powiedział.
"Zamiar sprawowania opieki w czasie pierwotnie ustalonego urlopu nie stanowi co do zasady przesłanki uniemożliwiającej odwołanie pracownika z urlopu. Uwzględniając powyższe, odwołanie pracownika z urlopu jest możliwe niezależnie od tego, jakie zamiary miał pracownik w zakresie sposobów spędzania czasu wolnego - jak również miejsca, w którym urlop miał spędzać" - dodał.
"Prawo pracodawcy w zakresie odwołania pracownika z urlopu jest uregulowane w sposób bardzo ogólny - co może generować spory między pracownikiem a pracodawcą" – podsumował Kryczka.(PAP)
Autorka: Iga Leszczyńska