Prawo do urlopu okolicznościowego nie wynika bezpośrednio z ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz.U. 1974 nr 24 poz. 141). Szczegółowe przepisy w tym zakresie zawiera rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 15 maja 1996 r. w sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień od pracy (Dz. U. nr 60 z 1996 poz. 281 z późn. zm.)
Pojęcie „urlopu okolicznościowego”
„Urlop okolicznościowy” to pojęcie potoczne. Ustawodawca posługuje się terminem „płatne zwolnienie pracownika od pracy na czas związany z wystąpieniem w jego życiu prywatnym określonego wydarzenia”.
Zobacz również: Co warto wiedzieć o urlopach okolicznościowych
Wniosek urlopowy
Urlop okolicznościowy udzielany jest na wniosek samego zainteresowanego. To od jego inicjatywy zależy to, czy i w jakim terminie skorzysta z dodatkowych dni wolnych. Pozytywna decyzja w tym zakresie nie zależy od woli pracodawcy. Ustawa wskazuje przypadki, w których udzielenie dodatkowego dnia wolnego jest obowiązkiem. Termin urlopu powinien być związany z samym wydarzeniem, tj. następować bezpośrednio (lub możliwie szybko) przed lub po nim. Stąd możliwe jest udzielenie wolnego np. przed ślubem w celu załatwienia formalności, zgromadzenia dokumentów. Warto podkreślić, że pracodawcy przysługuje prawo odmowy udzielenia dni wolnych. Uzasadnieniem powyższej decyzji jest zbyt długi odstęp czasu pomiędzy zdarzeniem uzasadniającym a urlopem.
Nie istnieje konstrukcja urlopu okolicznościowego udzielanego z urzędu.
Cel urlopu okolicznościowego
Zatem celem urlopu jest rozwiązanie spraw osobistych związanych zazwyczaj z szeroko pojmowanym życiem rodzinnym, w tym załatwienie formalności i spraw urzędowych, zebranie i dostarczenie dokumentów, itp.
Wymiar urlopu
Urlop okolicznościowy należy do świadczeń krótkotrwałych. Obejmuje jeden lub dwa dni. Jego wymiar uzależniony jest od rodzaju wydarzenia a także stopnia pokrewieństwa z osobą, której dana okoliczność dotyczy. Nie ma wymogu, by przysługujące dni były wykorzystane łącznie.
Dwa dni urlopu przysługują w przypadku:
- urodzenia dziecka. Urlop przysługuje świeżo upieczonemu rodzicowi – ojcu. W przypadku urodzenia bliźniąt urlop nie ulega podwojeniu. Liczba dni urlopu przysługuje więc niezależnie od liczby narodzonych dzieci.
- ślubu własnego. Urlop przysługuje zarówno w sytuacji małżeństwa zawieranego przed urzędnikiem stanu cywilnego jak i przed duchownym. Ślub cywilny i kościelny zostały, w tym przypadku, zrównane.
- śmierci rodziców/ małżonka/ macochy/ ojczyma lub dziecka.
Jeden dzień wolny przysługuje z tytułu ślubu dziecka lub śmierci rodzeństwa/ teściów/ dziadków/ innej osoby pozostającej na utrzymaniu lub pod opieką pracownika ubiegającego się o zwolnienie.
Ustawodawca nie przewiduje rocznego limitu wymiaru urlopu okolicznościowego. Jest on udzielany na podstawie indywidualnych potrzeb danego pracownika.
Informacja dla pracodawcy
Jeśli zdarzenie jest z góry zaplanowane w czasie (np. ślub), to na pracowniku ciąży obowiązek poinformowania o nim pracodawcy. Natomiast jeśli zdarzenie ma charakter nagły (np. śmierć dziadka lub rodzica) o powodzie nieobecności poinformować należy niezwłocznie, jednakże nie później niż w drugim dniu nieobecności. Informację można przekazać zarówno osobiście jak i za pośrednictwie innej osoby, także telefonicznie, mailowo, itp.
Urlop okolicznościowy a rozwód
Jednodniowy urlop przysługuje także w związku z koniecznością osobistego stawiennictwa w sądzie, np. w związku z własną rozprawą rozwodową. Zatem gdy dostaniemy wezwanie do stawienia się w sądzie (także prokuraturze, policji, itd.), możemy wnioskować o udzielenie czasu wolnego. Pracodawca nie pozwoli nam jednak na całodniową nieobecność, zwolni nas tylko z części czasu pracy.
Zwolnienie w związku z koniecznością osobistego stawiennictwa np. w sądzie jest nieodpłatne.
Wynagrodzenie
Urlop okolicznościowy jest urlopem płatnym. Oznacza to, że za czas, w którym pracownik nie świadczy pracy, przysługuje wynagrodzenie. Absencja z tego tytułu stanowi usprawiedliwioną nieobecność. Niewykorzystanie przysługującego urlopu nie skutkuje uzyskaniem ekwiwalentu pieniężnego.
Polecamy serwis: Urlopy pracownicze
Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz.U. 1974 nr 24 poz. 141).
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 15 maja 1996 r. w sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień od pracy (Dz. U. nr 60 z 1996 poz. 281 z późn. zm.).