Urlop na żądanie przysługuje w wymiarze 4 dni w danym roku kalendarzowym. Możliwe jest ich pojedyncze wykorzystanie. Dotyczy to także roku, w którym pracownik podjął pierwszą pracę. Jest to urlop nieplanowany i niezapowiedziany. Nie jest więc ujmowany w planie urlopów, nie stanowi również przedmiotu ustaleń pomiędzy stronami stosunku pracy. Niewykorzystany urlop na żądanie przepada, nie ma możliwości wykorzystania go w kolejnym roku.
Jak i kiedy zgłosić żądanie urlopu?
Pracownik powinien zgłosić żądanie urlopu najpóźniej w dniu jego rozpoczęcia, do chwili przewidywanego przystąpienia do pracy przez pracownika według obowiązującego go rozkładu czasu pracy. Regulamin lub przyjęta u danego pracodawcy praktyka (tj. utarty zwyczaj) może przewidywać bardziej elastyczne rozwiązania, np. wskazywać osoby uprawnione do przyjmowania wniosków urlopowych, terminy ich składania. Regulamin może także pozwalać na późniejsze zgłoszenie takiego pisma. To pracownik samodzielnie wskazuje termin, w jakim chce wykorzystać urlop.
Ustawa nie przewiduje żadnych wymogów, dotyczących obowiązku zachowania szczególnej formy żądania pracownika i zgody pracodawcy. Pracownik może zwrócić się z prośbą o urlop w dowolnej formie, ustnie, pisemnie, bezpośrednio bądź telefonicznie czy mailowo. Dla celów dowodowych warto by zgoda pracodawcy udzielona została pisemnie. Wystarczająca będzie także forma maila lub wiadomości sms.
Zobacz również: Urlop na żądanie w pytaniach i odpowiedziach
Czy pracodawca ma obowiązek udzielenia urlopu na żądanie?
Zgodnie z uregulowaniami ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz.U. 1974 nr 24 poz. 141) na pracodawcy ciąży obowiązek udzielenia urlopu na żądanie. Obowiązek ten nie ma jednak charakteru bezwzględnego. Zatrudniający ma możliwość odmówienia udzielenia zgody na taki urlop. Taką decyzje uzasadnia zaistnienie szczególnych okoliczności powodujących konieczność ochrony szczególnego interesu zatrudniającego. Pojęcie „szczególnego interesu” nie zostało zdefiniowane. Należy rozumieć je wąsko i interpretować indywidualne dla każdego przypadku. Przykładem takiej nadzwyczajnej sytuacji może być nagła choroba innego pracownika, który mógłby zastąpić osobę żądającą urlopu bądź prawidłowa i terminowa realizacja zlecenia na rzecz podmiotu trzeciego niemożliwa bez ogółu pracowników. Pracodawca musi mieć możliwość zorganizowanie odpowiedniego zastępstwa by nie doszło do dezorganizacji procesu pracy. Odmowa zgody na urlop musi pozostać sytuacją wyjątkową i jednostkową.
Zastosowanie urlopu na żądanie musi równoważyć słuszne interesy dwóch zainteresowanych stron stosunku pracy – pracownika i pracodawcy. Wymaga osiągnięcia kompromisu pomiędzy celami pracodawcy (a co za tym idzie zakładu pracy) i dążeniami zatrudnionego. Na ten fakt zwrócił uwagę Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 16 września 2008 roku o sygnaturze II PK 26/08.
Czy zgoda pracodawcy jest niezbędna dla skorzystania z urlopu na żądanie?
Kwestia konieczności uzyskania zgody pracodawcy budzi wiele kontrowersji a orzecznictwo nie wypracowało w tym zakresie jednolitego stanowiska. Co do zasady pracownik powinien jednak poczekać z rozpoczęciem urlopu do czasu jej otrzymania. Brak zgody może rodzić liczne, negatywne konsekwencje. W najgorszym przypadku niestawiennictwo zatrudnionego w pracy może zostać potraktowane jako nieusprawiedliwione. Nieobecność w pracy w sposób rażący narusza podstawowe obowiązki pracownicze i stanowi podstawę rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia, z winy pracownika, w trybie art. 52 par. 1 pkt 1 k. p. W innym przypadku pracownik może zostać zdyscyplinowany karą porządkowa upomnienia lub nagany. Uzyskanie zgody ze strony pracodawcy jest zgodne z zasadą odpowiedniego współdziałania stron stosunku pracy.
Polecamy serwis: Praca
Podstawa prawna:
- ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz.U. 1974 nr 24 poz. 141),
- wyrok SN z dnia 16 września 2008 r. (sygn. II PK 26/08).