Urlop macierzyński
Urlop macierzyński jest jednym z uprawnień pracowniczych związanych z rodzicielstwem. Przysługuje osobie, która pozostaje w stosunku pracy i której urodziło się dziecko. Wbrew nazwie może skorzystać z niego także ojciec dziecka. W praktyce najczęściej można spotkać się z sytuacją wykorzystania pełnego wymiaru urlopu macierzyńskiego przez matkę dziecka.
Zobacz także: Urlop macierzyński 2020 – ile trwa, bliźniaki, trojaczki
Wniosek o roczny urlop macierzyński 2020 – wzór
Wymiar urlopu macierzyńskiego 2019
Kodeks pracy w art. 180 stanowi, że pracownica, która urodziła przy jednym porodzie jedno dziecko ma do wykorzystania 20 tygodni urlopu macierzyńskiego. Wymiar urlopu zwiększa się w zależności od liczby dzieci urodzonych w trakcie jednego porodu. Zgodnie z regulacją kodeksową w przypadku urodzenia: 2 dzieci przysługuje 31 tygodni urlopu, 3 – 33 tygodnie, 4 – 35 tygodni, 5 i większej liczby dzieci – 37 tygodni. 37 tygodni jest więc maksymalnym okresem urlopu macierzyńskiego. Jednak bardzo rzadko dochodzi do sytuacji urodzenia aż 5 dzieci w trakcie jednego porodu. Zwykle spotykamy się z 20-tygodniowym urlopem po urodzeniu jednego dziecka.
Art. 180. [Wymiar urlopu macierzyńskiego] § 1. Pracownicy przysługuje urlop macierzyński w wymiarze:
1) 20 tygodni – w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie;
2) 31 tygodni – w przypadku urodzenia dwojga dzieci przy jednym porodzie;
3) 33 tygodni – w przypadku urodzenia trojga dzieci przy jednym porodzie;
4) 35 tygodni – w przypadku urodzenia czworga dzieci przy jednym porodzie;
5) 37 tygodni – w przypadku urodzenia pięciorga i więcej dzieci przy jednym porodzie.
Polecamy: Prawo pracy i ZUS 2020 - pakiet STANDARD
Urlop macierzyński bardzo często wykorzystywany jest łącznie z urlopem rodzicielskim, którego wymiar wynosi co do zasady 32 tygodnie. Razem dają więc osobie uprawnionej aż 52 tygodnie wolnego od pracy po urodzeniu dziecka. Wykorzystanie bezpośrednio po sobie urlopu macierzyńskiego i urlopu rodzicielskiego nazywane jest potocznie rocznym urlopem macierzyńskim.
Wykorzystanie części urlopu przed porodem
Warto zaznaczyć w tym miejscu, że regulacja kodeksowa dopuszcza możliwość wykorzystania części urlopu macierzyńskiego przed datą porodu. Maksymalna długość urlopu, jaki można rozpocząć wykorzystywać jeszcze przed rozwiązaniem, wynosi 6 tygodni. Jeśli pracownica rozpoczęła urlop macierzyński 6 tygodni przed porodem i urodziła jedno dziecko, po dniu porodu zostanie jej do wykorzystania 14 tygodni.
Rezygnacja z części urlopu na rzecz ojca
Prawo pracy przewiduje możliwość rezygnacji z części urlopu macierzyńskiego i wcześniejszy powrót do pracy. Nie można jednak zrobić tego wcześniej niż przed wykorzystaniem 14 tygodni urlopu macierzyńskiego. Kolejnym warunkiem dopuszczającym możliwość wcześniejszego powrotu do pracy przez matkę dziecka jest wykorzystanie pozostałego wymiaru urlopu macierzyńskiego przez ojca (tzw. urlop tacierzyński). Dokładnie Kodeks pracy reguluje to w art. 180 § 4:
Pracownica, po wykorzystaniu po porodzie co najmniej 14 tygodni urlopu macierzyńskiego, ma prawo zrezygnować z pozostałej części tego urlopu i powrócić do pracy, jeżeli:
1) pozostałą część urlopu macierzyńskiego wykorzysta pracownik – ojciec wychowujący dziecko;
2) przez okres odpowiadający okresowi, który pozostał do końca urlopu macierzyńskiego, osobistą opiekę nad dzieckiem będzie sprawował ubezpieczony – ojciec dziecka, który w celu sprawowania tej opieki przerwał działalność zarobkową.
Więcej informacji o urlopie tacierzyńskim znajdziesz tutaj >>>
W celu rezygnacji z pozostałej części urlopu macierzyńskiego pracownica składa pracodawcy pisemny wniosek w terminie nie krótszym niż 7 dni przed dniem przystąpienia do pracy.
Skrócenie okresu urlopu macierzyńskiego – szczególne sytuacje
Kodeks pracy przewiduje szczególne sytuacje, kiedy dochodzi do skrócenia wymiaru urlopu macierzyńskiego. Należą do nich:
- Urodzenia dziecka martwego
- Zgon dziecka przed upływem 8 tygodni życia
- Zgon dziecka po upływie 8 tygodni życia
W pierwszych dwóch przypadkach pracownica otrzyma urlop w wymiarze 8 tygodni po porodzie, nie krócej jednak niż przez okres 7 dni od dnia zgonu dziecka. Natomiast jeśli urodziła więcej niż jedno dziecko przy jednym porodzie, wymiar urlopu przysługującego kobiecie oblicza się zgodnie z liczbą dzieci pozostałych przy życiu.
Kobieta urodziła przy jednym porodzie 4 dzieci. Jedno z dzieci zmarło w 7 tygodniu życia. Kobieta ma do wykorzystania 33 tygodnie urlopu macierzyńskiego. Gdyby wszystkie dzieci żyły miałaby 35 tygodni urlopu.
W trzecim przypadku skrócenia wymiaru urlopu (zgon dziecka po upływie 8 tygodni od porodu) zachowuje się prawo do urlopu na okres 7 dni od dnia zgonu dziecka. W sytuacji urodzenia więcej niż jednego dziecka przy jednym porodzie prawo przewiduje urlop macierzyński w wymiarze przysługującym zgodnie z liczbą dzieci pozostałych przy życiu. Zasadą jest, że długość urlopu nie może być w tym przypadku krótsza niż 7 dni od dnia zgonu dziecka.
Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dziennik Ustaw rok 2018 poz. 917)