Urlop ciążowy – nowym uprawnieniem rodzicielskim?

Urlop ciążowy – nowa instytucja?

Projekt ustawy o zmianie ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy oraz zmianie ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa został sporządzony przez grupę posłów Kukiz15 i wpłynął do Sejmu 4 czerwca 2018 r. Z dniem 14 czerwca 2018 r. zwrócono się do przedstawiciela wnioskodawców o uzupełnienie uzasadnienia projektu. Projekt ma na celu pomóc kobietom w ciąży kontynuować zatrudnienie.

Obecnie wiele kobiet w ciąży korzysta ze zwolnienia lekarskiego niemal przez cały okres ciąży. Praca w ciąży wiąże się z dużo większym obciążeniem fizycznym i psychicznym. Pracownica w ciąży szybciej się męczy i jest narażona na stres, którego w jej stanie należy unikać. Aktualnie lekarze decydują się na wypisywanie zwolnień ze względu na negatywny wpływ pracy w wysokim wymiarze na organizm kobiety w ciąży. Duża grupa kobiet w ciąży zdecydowałaby się na pracę, gdyby mogła wykonywać ją w mniejszym wymiarze bez utraty prawa do pełnego wynagrodzenia. Niestety Kodeks pracy obecnie nie przewiduje takiej instytucji. Skutkuje to zaprzestaniem pracy aż do dnia porodu, a następnie kobiety przebywają na rocznych urlopach związanych z urodzeniem dziecka. Długa absencja mogłaby być skrócona, dzięki nowemu rodzajowi urlopu pozwalającemu godzić pracę z odpoczynkiem w trakcie ciąży bez uszczerbku dla pensji.

Obecnie pracodawca może skrócić czas pracy pracownicy w ciąży jedynie w przypadku, jeśli wykaże ona za pomocą orzeczenia lekarskiego zły stan zdrowia.

Zgodnie z projektem w dziale VIII Kodeksu pracy o tytule „Uprawnienia pracowników związane z rodzicielstwem” dodaje się art. 179⁶. Proponowany zapis przyznaje pracownicy w ciąży możliwość korzystania z urlopu ciążowego przez cały okres trwania ciąży. Pracownica mogłaby łączyć korzystanie z urlopu ciążowego z wykonywaniem pracy u pracodawcy, który udzielił jej urlopu. Wymiar pracy łączonej z urlopem ciążowym powinien być nie niższy niż 1/5 i nie wyższy niż 4/5 pełnego wymiaru czasu pracy. Pracownica mogłaby więc w dalszym ciągu wykonywać pracę, lecz w obniżonym wymiarze czasu, a na pozostały do pełnego wymiaru czas otrzymuje urlop ciążowy. Dla przykładu można pracować na 1/5 etatu, wówczas urlop ciążowy obejmowałby pozostałe 4/5 wymiaru czasu pracy. Proporcje pracy i urlopu ustala się w zależności od potrzeb i konkretnego przypadku.

Polecamy: Jak przygotować się do zmian 2019. Podatki, rachunkowość, prawo pracy i ZUS.

Wniosek o urlop ciążowy

Projekt zmian przewiduje konieczność złożenia wniosku o nowy rodzaj urlopu. Powinien on być złożony w formie pisemnej w terminie nie krótszym niż 7 dni przed dniem wskazanym we wniosku jako dzień rozpoczęcia korzystania z urlopu. Ponadto, do pisma należy dołączyć dokumenty określone w innych przepisach wydanych na podstawie art. 186^8a Kodeksu pracy. Umawiany projekt dodaje również do art. 186^8a Kodeksu pracy punkt 10 i 11:

10) treść wniosku o udzielenie urlopu ciążowego,

11) dokumenty dołączane do wniosku, o którym mowa w pkt 10.

Zgodnie z powyższym treść wniosku o udzielenie urlopu ciążowego oraz dokumenty, które należy załączyć w drodze rozporządzenia określa minister właściwy do spraw pracy.

Nie przewiduje się obowiązku uwzględnienia wniosku przez pracodawcę. Może, ale nie musi zaakceptować wniosku pracownicy. W przypadku braku zgody, pracodawca ma obowiązek poinformować o tym osobę zainteresowaną na piśmie, do którego załącza się pouczenie o możliwości odwołania się do sądu pracy. Gdyby takie odwołanie zostało uwzględnione, sąd przyzna odszkodowanie w kwocie nie niższej niż wysokość minimalnego wynagrodzenia za pracę i nie wyższej niż jej trzykrotność.

Co istotne, pracownica ma zagwarantowane prawo do rezygnacji z korzystania z urlopu ciążowego w każdym czasie za zgodą pracodawcy i powrócić do pracy w pełnym wymiarze czasu pracy.

Zasiłek ciążowy

Projekt wprowadza również zmiany w ustawie z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (t.j. Dziennik Ustaw z 2017 poz. 1368). Dodaje przepisy dotyczące nowego rodzaju zasiłku przysługującego za czas urlopu ciążowego w rozdziale 7a o tytule „Zasiłek ciążowy”. Zgodnie z proponowanym art. 35a zasiłek ciążowy przysługiwałby ubezpieczonej w okresie ciąży przez okres ustalony przepisami Kodeksu pracy jako okres urlopu ciążowego. Wysokość miesięcznego zasiłku ciążowego ustala się na 100% podstawy wymiaru zasiłku. Zasiłek wypłacany byłby z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Na początku wprowadzona zmiana obciążyłaby FUS kosztami wypłaty nowych zasiłków. Jednak w dłuższej perspektywie wprowadzenie urlopów i zasiłków ciążowych wpłynie na wzrost zatrudnienia, a w konsekwencji na wzrost gospodarczy kraju i wzrost przychodów budżetu Państwa.

Dzięki takiemu rozwiązaniu pracownica przebywająca na urlopie ciążowym zachowałaby wynagrodzenie w nieobniżonej wysokości i nie narażałaby się jednocześnie na przemęczenie związane z wysokim wymiarem czasu pracy. Natomiast pracodawca płaciłby proporcjonalnie, za pracę rzeczywiście wykonaną i nie traciłby pracownika na tak długi okres, jakim jest ciąża i urlop macierzyński w połączeniu z urlopem rodzicielskim.

Podstawa prawna:

Projekt ustawy o zmianie ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy oraz zmianie ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa