Urlop wypoczynkowy
Urlop wypoczynkowy jest uprawnieniem pracownika do okresowego i odpłatnego zwolnienia od pracy, stanowiąc formę prawa pracownika do wypoczynku i służąc regeneracji jego sił. Z tego celu wynika zasada przysługiwania urlopu w naturze z wyjątkami przewidującymi zamianę na ekwiwalent pieniężny w sytuacji, gdy w naturze nie może być wykorzystany. Prawo do urlopu przysługuje niezależnie od woli stron i pracownik nie może się go zrzec.
Szczególne potrzeby pracodawcy
Termin urlopu może zostać przesunięty z inicjatywy pracodawcy z powodu jego szczególnych potrzeb, jeśli nieobecność pracownika - w ustalonym wcześniej terminie - spowodowałaby poważne zakłócenia toku pracy. W grę wchodzą takie sytuacje, o których pracodawca nie wiedział wówczas, gdy układany był plan urlopów na dany rok. Do przyczyn, których nie można było wcześniej przewidzieć, należą przykładowo:
1. awaria, której nie da się usunąć bez obecności danego pracownika,
2. kontrola zewnętrzna, w której pracownik powinien brać udział,
3. nagłe zachorowanie znacznej liczby innych pracowników firmy.
Obligatoryjne przesunięcie urlopu
Pracodawca ma obowiązek przesunięcia zaplanowanego urlopu przede wszystkim wówczas, gdy pracownik:
1. zachorował,
2. przebywa w odosobnieniu w związku z chorobą zakaźną,
3. został powołany na ćwiczenia wojskowe lub przeszkolenie wojskowe, trwające do 3 miesięcy,
4. jest na urlopie macierzyńskim.
Zobacz: Czy urlop szkoleniowy wymaga zgody pracodawcy
Wniosek pracownika
Po sporządzeniu planu urlopów (zawarciu porozumienia) pracownik również może wystąpić z wnioskiem o przesunięcie terminu urlopu, ale wówczas jest to już częściowe przesunięcie terminu urlopu i wniosek musi być umotywowany ważnymi przyczynami (wymagane jest więc uzasadnienie wniosku).
Pracownik nie może skutecznie wnieść o podział urlopu, tak aby nie było ani jednej części wypoczynku obejmującej 14 kolejnych dni kalendarzowych.
Zobacz serwis: Urlopy pracownicze
Ważne przyczyny
Ważnymi przyczynami są takie okoliczności, które uniemożliwiają pracownikowi wykorzystanie urlopu zgodnie z jego przeznaczeniem. Wypada wskazać przy tym, że chodzi tu o inne przyczyny niż wymienione w art. 165 kodeksu pracy, czyli takie, które usprawiedliwiają nieobecność pracownika w pracy, a których wystąpienie nakłada na pracodawcę obowiązek przesunięcia urlopu. Do przyczyn tych należy zaliczyć np. konieczność sprawowania opieki nad chorym członkiem rodziny, konieczność sprawowania opieki nad dzieckiem, niemożność wspólnego wykorzystania urlopu ze współmałżonkiem w związku z przesunięciem mu urlopu z przyczyn dotyczących pracodawcy, odwołanie przez organizatora wczasów w związku z klęską żywiołową, niemożność opuszczenia miejsca zamieszkania w związku z taką klęską.
Za zgodą obu stron przesunięcie terminu urlopu jest możliwe zawsze (bez istnienia żadnych szczególnych przyczyn, byleby nie naruszało bezwzględnie obowiązujących przepisów).
Zobacz serwis: Prawa pracownika