Ubezwłasnowolnienie częściowe dotyczy wyłącznie osób pełnoletnich. Przyczyną ubezwłasnowolnienia mogą być szeroko rozumiane zaburzenia psychiczne (choroba psychiczna, niedorozwój umysłowy albo innego rodzaju zaburzenia psychiczne, w szczególności alkoholizm lub narkomania). Na ograniczenie zdolności do czynności prawnych decydujemy się wówczas, gdy dana osoba nie wymaga ubezwłasnowolnienia całkowitego a potrzebuje jedynie pomocy do prowadzenia jej spraw. Pomoc tą świadczy kurator.
Pobierz wzór: Umowa o pracę zawarta na czas określony
Czy ubezwłasnowolniony częściowo może zawrzeć umowę o pracę?
Kodeks cywilny wskazuje, że zasadą stosowana wobec ubezwłasnowolnionych w stopniu ograniczonym jest wymóg uzyskania zgody na daną czynność prawną ich przedstawiciela ustawowego. Wyjątkiem od powyższej zasady jest uregulowanie zawarte w art. 22 kodeksu pracy.
Art. 22 ustęp 3 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz.U. 1974 nr 24 poz. 141 ze zm.) przyznaje osobom pełnoletnim o ograniczonej zdolności do czynności prawnych zdolność do zawarcia umowy o pracę. Powyższe stanowisko wynika wprost z treści przepisu, który brzmi: „Osoba ograniczona w zdolności do czynności prawnych może bez zgody przedstawiciela ustawowego nawiązać stosunek pracy oraz dokonywać czynności prawnych, które dotyczą tego stosunku”.
Zawarcie umowy o pracę przez osobę o ograniczonej zdolności
Zawarcie umowy o pracę przez osobę należącą do kręgu ograniczonych w zdolności prawnej jest czynnością ważną, która prowadzi do powstania stosunku pracy. Mimo że umowa o pracę nie może być potraktowana jako „umowa powszechnie zawierana w drobnych bieżących sprawach życia codziennego”, to – zdaniem m.in.: Sądu Okręgowego w Częstochowie – nie wymaga dla swej ważności ani zgody ani potwierdzenia przez kuratora. Osoba taka może także dokonywać także „dalszych” czynności prawnych związanych z powstałym stosunkiem zatrudnienia, np. złożenia wypowiedzenia umowy o pracę. Stosunek pracy może być więc rozwiązany przez samego pracownika ale także przez jego kuratora. To drugie rozwiązanie znajdzie zastosowanie z sytuacji, gdy umowa o pracę sprzeciwia się dobru samego pracownika. Wówczas kurator może – po uprzednim uzyskaniu zezwolenia sądu opiekuńczego – kontrakt rozwiązać.
Warto więc podkreślić, że osoba o ograniczonej zdolności prawnej (na gruncie kodeksu cywilnego) nie ma ograniczonej zdolności do zawarcia umowy o pracę (na gruncie kodeksu pracy). Kodeks pracy reguluje zdolność do czynności prawnych osób fizycznych jako pracowników w stosunkach pracy zupełnie inaczej niż kodeks cywilny.
Zobacz również: Umowa o pracę jako podstawa nawiązania stosunku pracy
Dysponowanie wynagrodzeniem
Osoba o ograniczonej zdolności do czynności prawnych jest również uprawniona do samodzielnego (bez zgody kuratora) rozporządzania wynagrodzeniem. Dotyczy to zarobku już uzyskanego, np. zapłaty za pracę, praktyki zawodowe czy staż. Uprawnienia ubezwłasnowolnionego częściowo w zakresie dysponowania wynagrodzeniem wyłącza postanowienie sądu opiekuńczego, które może zapaść tylko z ważnych powodów.
Zobacz również: Dni wolne od pracy w 2015 roku
Umowa o pracę z niepełnoletnim
Treść art. 22 odnosi się oczywiście także do osób, których zdolność do czynności prawnych jest ograniczona ze względu na wiek (tj. młodocianych w wieku pomiędzy 13 a 18 rokiem życia). Kodeks pracy hołduje zasadzie, że pracownikiem może być osoba, która ukończyła 18 lat, wyjątkowo ta, która skończyła 16 lat (pracownik młodociany). Zatrudnianie dzieci poniżej 16 roku życia jest zabronione.
Polecamy serwis: Prawo pracy
Porozmawiaj o tym na naszym FORUM!
Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz.U. 1974 nr 24 poz. 141 ze zm.).
Ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93 ze zm.).