Obligatoryjne elementy umowy o pracę
Artykuł 29 Kodeksu pracy stanowi, iż zawierana umowa o pracę powinna (obligatoryjnie) określać:
- jej strony,
- rodzaj umowy (tj. czy jest to umowa na czas nieokreślony czy na czas określony, na zastępstwo czy na okres próbny),
- warunki pracy i płacy oraz
- datę jej zawarcia.
Elementy obowiązkowe umowy o pracę
Wyszczególniony został również:
- rodzaj wykonywanej pracy (albo poprzez wskazanie zakresu obowiązków albo wymienienie konkretnych zadań bądź wskazanie stanowiska pracy);
- miejsce jej wykonywania (tj. konkretnego punktu lub obszaru geograficznego); Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 1 kwietnia 1985 roku postanowił, że pojęcie miejsca pracy należy odróżnić od pojęcia siedziby zakładu pracy. Bowiem pierwsze jest obligatoryjnym elementem umowy o pracę, objęty zakazem jednostronnej zmiany. Może być ono określone, jako miejsce zmienne (jeśli to wynika z rodzaju świadczonej pracy), bądź jako stały punkt geograficzny bądź jako obszar, określony np. administracyjnie lub w inny wyraźny sposób;
- wymiar czasu pracy obowiązujący pracownika (tj. na pełny etat czy w niepełnym wymiarze czasu pracy);
- termin rozpoczęcia świadczenia pracy (poprzez wskazanie konkretnej daty kalendarzowej bądź wydarzenia); Dzień zawarcia umowy o pracę nie musi bowiem pokrywać się z datą nawiązania stosunku pracy, rozumianą jako dzień faktycznego podjęcia obowiązków pracowniczych;
- wynagrodzenie za pracę odpowiadające rodzajowi wykonywanej pracy (tj. zarówno metodę płacy, jak również stawkę płac i składniki wynagrodzenia).
Forma zawarcia umowy
Umowa o pracę zawierana jest na piśmie. W sytuacji niezachowania wymaganej formy pisemnej, pracownikowi powinno zostać dostarczone przez pracodawcę najpóźniej w dniu rozpoczęcia wykonywania pracy pisemne potwierdzenie ustalające strony umowy, rodzaj i jej warunki.
Stosunek pracy nawiązuje się w terminie określonym, jako dzień rozpoczęcia pracy w umowie albo w dniu zawarcia umowy – jeśli takowego terminu nie określono.
Jak stwierdził Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 29 października 2007 roku – stosunek pracy z określonym terminem rozpoczęcia pracy w umowie, nawiązuje się niezależnie od faktu przystąpienia pracownika do pracy. Kolejno, jeśli nieprzystąpienie do pracy było przez niego zawinione, wówczas pracodawca może stosować odpowiednie sankcje aż do momentu rozwiązania umowy o pracę w trybie art. 52 Kodeksu pracy. Jednak w okresie pomiędzy zawarciem umowy a dniem określonym, jako dzień nawiązania stosunku, umowę taką można rozwiązać na ogólnych zasadach Kodeksowych.
Powództwo o ustalenie istnienia stosunku pracy
Obowiązki informacyjne pracodawcy wobec pracownika
Pracodawca jest zobowiązany pisemnie poinformować pracownika, maksymalnie w ciągu siedmiu dni od zawarcia umowy o pracę, o:
- obowiązującej go dobowej i tygodniowej normie czasu pracy,
- częstotliwości wypłat wynagrodzenia za pracę,
- wymiarze przysługującego mu urlopu wypoczynkowego,
- obowiązującej go długości okresu wypowiedzenia umowy o pracę,
- układzie zbiorowym pracy, którym jest objęty, - a jeżeli pracodawca nie ma obowiązku ustalenia regulaminu pracy – dodatkowo o porze nocnej, miejscu, terminie i czasie wypłaty wynagrodzenia oraz przyjętym sposobie potwierdzania przez pracowników przybycia i obecności oraz usprawiedliwiania nieobecności w pracy.
Pracownik musi zostać również pisemnie poinformowany, o zmianie warunków zatrudnienia, o objęciu go układem zbiorowym pracy, a także o jego zmianie, niezwłocznie, nie później jednak niż w ciągu jednego miesiąca od dnia wejścia w życie tych zmian, a gdyby rozwiązanie umowy o pracę miało nastąpić wcześniej – nie później niż do dnia rozwiązania umowy.
Zmiana warunków umowy o pracę wymaga formy pisemnej.
Wyżej wspomniane uregulowania stosuje się odpowiednio do stosunków pracy nawiązanych na innej podstawie niż umowa o pracę.
Rozwiązanie umowy o pracę a zakaz konkurencji
Umowa pracownika delegowanego do pracy za granicę
W przypadku pracowników, których pracodawca deleguje do pracy do państwa niebędącego członkiem Unii Europejskiej na okres przekraczający 1 miesiąc, niezależnie od warunków obligatoryjnych przewidzianych powyżej, takowa powinna określać: czas, przez który będzie wykonywać pracy za granicą a także walutę, w której będzie wypłacane mu wynagrodzenie za czas pracy za granicą.
Przed skierowaniem do takiej pracy, pracownik musi zostać poinformowany pisemnie przez pracodawcę o świadczeniach przysługujących mu z tytułu skierowania do pracy poza granicami kraju (wraz ze zwrotem kosztów przejazdu oraz zapewnienia zakwaterowania) i o warunkach jego powrotu do kraju. Jeżeli nastąpią zmiany warunków zatrudnienia pracownika, wówczas niezwłocznie, ale nie później niż w ciągu 1 miesiąca od dnia wejścia w życie zmian, a w przypadku gdyby rozwiązanie umowy o pracę miało nastąpić przed upływem tego terminu – nie później niż do dnia rozwiązania umowy – pracodawca ma obowiązek poinformować go o tym na piśmie.
Powyższe przepisy stosuje się odpowiednio do stosunków pracy nawiązanych na innej podstawie niż umowa o pracę.
Wyrokiem z dnia 16 grudnia 2008 roku Sąd Najwyższy postanowił, iż umowa zawierająca klauzulę z bezwarunkową zgodą pracownika na czasową delegację do innego miejsca pracy niż siedziba pracodawcy jest nieważna bez wskazania miejscowości jej wykonywania oraz okresu, do którego odnosi się delegacja.
Niepełny wymiar czasu pracy
Pracownicy, którzy nawiązali stosunek pracy w niepełnym wymiarze czasu pracy muszą liczyć się z tym, że wynagrodzenie, które otrzymają będzie niższe niż wynagrodzenie pracowników zatrudnionych na pełny etat, wykonujących taką samą lub podobną pracę. Musi zostać jednak uwzględnione proporcjonalnie.
Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz.U. z 2014 r., poz. 208 z późn. zm.).
Wyrok SN z dnia 1 kwietnia 1985 r., (Sygn. akt I PR 19/85).
Wyrok SN z dnia 29 października 2007 r.,(Sygn. akt. II PK 56/07).
Wyrok SN z dnia 16 grudnia 2008 r., (Sygn. akt I PK 96/08).