Rozwiązanie umowy o pracę za porozumieniem stron z założenia jest sposobem zakończenia stosunku pracy opartym na zbieżności interesów pracownika i pracodawcy oraz na ich zgodnych ustaleniach. Bywa jednak, że decyzja w tej sprawie zostaje podjęta pochopnie. Jak wówczas uchronić się przed jej konsekwencjami?
- Czy można uchylić się od skutków prawnych oświadczenia woli o rozwiązaniu umowy?
- Uchylenie się od skutków oświadczenia o rozwiązaniu umowy za porozumieniem przez kobietę w ciąży
Czy można uchylić się od skutków prawnych oświadczenia woli o rozwiązaniu umowy?
W praktyce często dochodzi do sytuacji, w których strony umowy o pracę pod wpływem emocji podejmują pochopną decyzję o zawarciu porozumienia o jej rozwiązaniu. Należy pamiętać, że w tym wypadku zalecana jest daleko idąca ostrożność. Nawet gdy złożona propozycja wydaje się być atrakcyjna, warto poprosić drugą stronę umowy o czas na jej przemyślenie. Z zawartego porozumienie nie można się bowiem łatwo wycofać. W przypadku rozwiązania umowy o pracę za porozumieniem pracownik może co prawda na ogólnych zasadach podjąć starania zmierzające do uchylenia się od skutków prawnych oświadczenia woli obarczonego wadą, jednak uzyskanie tą drogą zamierzonego efektu nie jest łatwe. Problematyka ta była wielokrotnie analizowana przez Sąd Najwyższy. Z wydawanych przez niego wyroków wynikają następujące wnioski:
1) ze zdenerwowania pracownika w chwili składania przez niego oświadczenia woli o rozwiązaniu umowy o pracę na mocy porozumienia stron nie można wywodzić braku możliwości świadomego i swobodnego podjęcia takiej decyzji (wyrok SN z 5 grudnia 2002 r., sygn. akt I PKN 582/01).;
2) nie można uznać za bezprawną groźbę działania pracodawcy, który wskazuje na możliwość rozwiązania stosunku pracy w razie odmowy podjęcia pracy na nowym stanowisku pracy (wyrok SN z 10 października 2002 r., sygn. akt I PKN 439/01);
3) pracownik składający oświadczenie woli o rozwiązaniu umowy o pracę na mocy porozumienia stron nie działa pod wpływem groźby, jeżeli pracodawca nie groził mu rozwiązaniem umowy o pracę z jego winy w razie niewyrażenia zgody na porozumienie rozwiązujące stosunek pracy (wyrok SN 4 marca 2004 r., sygn. akt I PK 435/03);
4) możliwość uchylenia się przez pracownika od skutków prawnych oświadczenia woli w przypadku przekazania mu przez pracodawcę informacji o zamiarze jednostronnego rozwiązania umowy o pracę, zależy od tego, czy celem pracodawcy było wymuszenie w ten sposób na pracowniku wyrażenia zgody na rozwiązanie umowy o pracę na mocy porozumienia stron (wyrok SN wyr. SN z 22.1.2004 r., I PK 199/03, OSNP 2004, Nr 22, poz. 384).
Uchylenie się od skutków oświadczenia o rozwiązaniu umowy za porozumieniem przez kobietę w ciąży
W nieco lepszej sytuacji są w sytuacji planowanego uchylenia się od skutków oświadczenia woli kobiety w ciąży, które w chwili złożenia oświadczenia nie były świadome swojego stanu. Kobiet tych nie obejmuje co prawda ochrona wynikająca z art. 177 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy, jednak jak wskazuje Sąd Najwyższy, w takich przypadkach dopuszczalne jest uchylenie się od oświadczenia woli złożonego przez pracownicę, która w chwili zawierania porozumienia o rozwiązaniu umowy o pracę nie wiedziała o stanie ciąży. Jest to możliwe także w przypadku, gdy to pracownica była podmiotem inicjującym rozwiązanie stosunku pracy (patrz: wyrok SN z 19 marca 2002 r., sygn. akt I PKN 156/01).
WZÓR. Oświadczenie o uchyleniu się od skutków prawnych oświadczenia woli złożonego pod wypływem błędu
Podstawa prawna
art. 30 § 1 pkt 1 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (j.t. Dz.U. z 2023 r. poz. 1465 ze zm.)