Do rozwiązania umowy o pracę może dojść na kilka sposobów. Jednym z nim jest wypowiedzenie umowy. Jednak co zrobić, gdy zwolniony w tym trybie pracownik nie wywiązuje się ze swoich obowiązków lub wręcz działa na szkodę pracodawcy? Czy można zwolnić dyscyplinarnie osobę, która już została zwolniona?
- Jak można rozwiązać umowę o pracę?
- Jaki jest status pracodawcy i pracownika w okresie wypowiedzenia umowy?
- Czy można dać pracownikowi dyscyplinarkę w czasie wypowiedzenia?
Jak można rozwiązać umowę o pracę?
Stosunek pracy może zakończyć się na kilka sposobów – poprzez upływ czasu, na jaki umowa została zawarta, za porozumieniem stron, poprzez rozwiązanie w drodze wypowiedzenia, rozwiązanie bez wypowiedzenia, czy śmierć jednej ze stron umowy. Najczęściej spotykanym i postrzeganym jako najbardziej typowy sposób zakończenia współpracy stron umowy o pracę jest wypowiedzenie jej przez jedną ze stron.
Każda ze stron umowy o pracę może rozwiązać ją za wypowiedzeniem, czyli w drodze jednostronnego oświadczenia woli. W takim przypadku do rozwiązania umowy dochodzi z upływem okresu wypowiedzenia.
Okres wypowiedzenia umowy co do zasady wynosi w przypadku umowy o pracę zawartej na:
1. okres próbny:
- 3 dni robocze, jeżeli okres próbny nie przekracza 2 tygodni,
- 1 tydzień, jeżeli okres próbny jest dłuższy niż 2 tygodnie,
- 2 tygodnie, jeżeli okres próbny wynosi 3 miesiące;
2. czas nieokreślony i umowy o pracę zawartej na czas określony:
- 2 tygodnie, jeżeli pracownik był zatrudniony krócej niż 6 miesięcy,
- 1 miesiąc, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 6 miesięcy,
- 3 miesiące, jeżeli pracownik był zatrudniony co najmniej 3 lata.
W określonych okolicznościach okresy te mogą być wydłużane (np. w przypadku pracowników odpowiedzialnych materialnie) lub skracane (np. w okresie upadłości i likwidacji). Ponadto, strony mogą także po dokonaniu wypowiedzenia umowy o pracę przez jedną z nich ustalić wcześniejszy termin rozwiązania umowy.
Jaki jest status pracodawcy i pracownika w okresie wypowiedzenia umowy?
Okres wypowiedzenie umowy może mijać jej stronom w różnej atmosferze. Bywa, że rozstają się w zgodzie, a okres wypowiedzenia wykorzystują na przekazanie przez pracownika obowiązków swojemu następcy. Zdarza się jednak i tak, że między stronami nie ma już zaufania i mimo trwania okresu wypowiedzenia, wolą od razu ograniczyć wzajemne kontakty, a pracownik w rzeczywistości nie świadczy już pracy, bo wykorzystuje przysługujący mu urlop wypoczynkowy, a następnie pracodawca zwalnia go z obowiązku świadczenia pracy.
Niewątpliwie złożenie oświadczenia o wypowiedzeniu wpływa na to, jak strony stosunku pracy wzajemnie się postrzegają i patrzą na swoje prawa i obowiązki. Często przy tym zapominają, że okres wypowiedzenia jest „normalnym” okresem zatrudnienia, w którym zarówno pracownika, jak i pracodawcę obciążają takie same obowiązki ustawowe, jak w każdym innym momencie zatrudnienia. Pracownik, jeśli nie został zwolniony z obowiązku świadczenia pracy, jest zobowiązany wykonywać swoją pracę sumiennie i starannie oraz stosować się do poleceń pracodawcy. Ma obowiązek przestrzegać regulaminu pracy, czasu pracy, zasad bhp i dbać o dobro zakładu pracy. Jednocześnie ma również prawo do świadczeń ze strony pracodawcy.
Jednak w czasie trwania okresu wypowiedzenia wątpliwości co do tego, jaki dokładnie jest status pracownika i pracodawcy często narastają, np. czy można ukarać pracownika karą porządkową, jeśli nie wywiązuje się ze swoich obowiązków? Albo, czy pracownik może oczekiwać ze strony pracodawcy świadczeń na swoją rzecz, które otrzymują inni pracownicy? A wreszcie, czy w okresie wypowiedzenia można rozwiązać umowę bez wypowiedzenia, czyli w tzw. trybie dyscyplinarnym? Mogłoby się wydawać, że nie, bo jest to trochę jak zwalnianie z pracy osoby, która już została zwolniona. Jednak w określonych przypadkach to jest możliwe, a nawet właściwe.
Czy można dać pracownikowi dyscyplinarkę w czasie wypowiedzenia?
Rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia może zostać dokonane zarówno przez pracodawcę, jak i przez pracownika. Co do zasady, pracodawca może rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika w razie:
1) ciężkiego naruszenia przez pracownika podstawowych obowiązków pracowniczych;
2) popełnienia przez pracownika w czasie trwania umowy o pracę przestępstwa, które uniemożliwia dalsze zatrudnianie go na zajmowanym stanowisku, jeżeli przestępstwo jest oczywiste lub zostało stwierdzone prawomocnym wyrokiem;
3) zawinionej przez pracownika utraty uprawnień koniecznych do wykonywania pracy na zajmowanym stanowisku.
Jak najbardziej więc, jeśli w czasie trwania okresu wypowiedzenia dojdzie do jednej ze wskazanych sytuacji, np. pracownik nie będzie stawiał się w pracy albo nie będzie należycie wykonywał ciążących na nim obowiązków, pracodawca może rozwiązać z nim umowę w trybie natychmiastowym, co przerwie okres trwający okres wypowiedzenia.
Podstawa prawna
art. 30–67 ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (j.t. Dz.U. z 2023 r. poz. 1465)