Pracownik pod wpływem alkoholu
Prowadząc przedsiębiorstwo i zatrudniając pracowników, należy liczyć się z różnorodnymi sytuacjami, jak chociażby nietrzeźwy pracownik lub - co gorsza – pracownik spożywający alkohol w pracy. Jak wówczas pracodawca powinien postąpić z zatrudnionym i na jakie konsekwencje naraża się w tym przypadku pracownik?
Zobacz także: Stan po spożyciu alkoholu a stan nietrzeźwości
Osoba nietrzeźwa
Na wstępie należy odpowiedzieć na pytanie: kiedy należy uznać osobę za nietrzeźwą?
Polecamy: Zatrudnianie pracowników po zmianach w Kodeksie pracy
Definicja stanu nietrzeźwości została określona w art. 46 ust 3 Ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi. Zachodzi on wówczas, gdy zawartość alkoholu w organizmie wynosi lub prowadzi do:
- stężenia we krwi powyżej 0,5‰ alkoholu, lub
- obecności w wydychanym powietrzu powyżej 0,25 mg alkoholu w 1 dm3.
Natomiast na stan po spożyciu alkoholu zachodzi, gdy zawartość alkoholu w organizmie wynosi lub prowadzi do:
- stężenia we krwi od 0,2‰ do 0,5‰ alkoholu, lub
- obecności w wydychanym powietrzu od 0,1 mg do 0,25 mg alkoholu w 1 dm3.
Procedura postępowania:
Zgodnie z treścią art. 17 wyżej przytoczonej ustawy kierownik zakładu pracy lub osoba przez niego upoważniona mają obowiązek niedopuszczenia do pracy pracownika, jeżeli zachodzi uzasadnione podejrzenie, że stawił się on do pracy w stanie po użyciu alkoholu albo spożywał alkohol w czasie pracy. Istotne jest to, że okoliczności stanowiące podstawę decyzji powinny być podane pracownikowi do wiadomości.
Tego typu czynności mogą dokonywać również organy nadrzędne nad danym zakładem pracy oraz organy uprawnione do przeprowadzenia kontroli zakładu pracy.
Kolejny krok to badanie czy do pracy stawił się faktycznie nietrzeźwy pracownik. Może ono odbyć się na żądanie kierownika, osoby upoważnionej, bądź samego pracownika (podejrzanego o nietrzeźwość). Podkreślenia wymaga fakt, że może przeprowadzić je jedynie uprawniony organ powołany do ochrony porządku publicznego (np. policja). Natomiast gdy nietrzeźwość ma zostać zbadana w oparciu o próbkę krwi, wówczas pobrania musi dokonać fachowy pracownik służby zdrowia.
Rozporządzenie Ministra Zdrowia w sprawie warunków i sposobu dokonywania badań na zawartość alkoholu w organizmie określa, że badania te badania mogą obejmować:
- badanie wydychanego powietrza,
- badanie krwi,
- badanie moczu.
Przy czym badanie krwi przeprowadza się jedynie na żądanie pracownika.
Badanie wydychanego powietrza powinno zostać przeprowadzone przed innymi badaniami na zawartość alkoholu w organizmie. Pracownik ma prawo zażądać by było ono przeprowadzane w obecności osób trzecich.
Konsekwencje wobec pracownika ze strony pracodawcy:
Bez wątpliwości pozostaje fakt, że pracodawca może wyciągnąć negatywne konsekwencje względem nietrzeźwego pracownika. Do najłagodniejszych należy zakwalifikować karę upomnienia bądź nagany. Bardziej dotkliwą może okazać się kara pieniężna. Przy czym zgodnie z art. 108 par. 3 Kodeksu pracy za jedno przekroczenie kara ta nie może być wyższa od jednodniowego wynagrodzenia pracownika, a łącznie kary pieniężne nie mogą przewyższać 1/10 części wynagrodzenia przypadającego pracownikowi do wypłaty, po dokonaniu potrąceń.
Jednak najbardziej przykrą konsekwencją byłaby utrata pracy regulowana art. 52 par. 1 pkt 1 k.p., z którego wynika, że pracodawca może rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika w razie ciężkiego naruszenia przez pracownika podstawowych obowiązków pracowniczych. Jednak w tym miejscu należy pamiętać, że pracodawca musi posiadać niezbite dowody świadczące o nietrzeźwości pracownika, bowiem to będzie przyczyną zwolnienia. Do nich będą należały między innymi badania pracownika opisane powyżej.
Pracownik może zostać zwolniony dyscyplinarnie, jeśli rażąco naruszył przepisy i została mu udowodniona wina. Prawo zezwala szefowi na rozwiązanie umowy o pracę w taki sposób jedynie w wyjątkowych sytuacjach.
Kiedy pracownik może otrzymać zwolnienie dyscyplinarne
Przepisy wskazują, kiedy rozwiązanie umowy o pracę może nastąpić bez wypowiedzenia z winy pracownika. Pracodawca ma prawo rozwiązać umowę o pracę w trybie natychmiastowym w przypadku:
- ciężkiego naruszenia przez pracownika podstawowych obowiązków pracowniczych,
- popełnienia przez pracownika w czasie trwania umowy o pracę takiego przestępstwa, które uniemożliwia dalsze zatrudnianie go na zajmowanym stanowisku, jeżeli przestępstwo jest oczywiste lub zostało stwierdzone prawomocnym wyrokiem,
- zawinionej przez pracownika utraty uprawnień koniecznych do wykonywania pracy na zajmowanym stanowisku.
Same podejrzenia to za mało, aby wręczyć pracownikowi zwolnienie dyscyplinarne. Pracownik musi zostać przyłapany na gorącym uczynku. Jeśli jego błąd czy nadużycie wyjdą po fakcie, to obowiązkiem pracodawcy jest zebrać wszelkie dowody w sprawie i wtedy udowodnić winę podwładnego.
Zwolnienie dyscyplinarne – powody rozwiązania umowy o pracę
Pojedyncze spóźnienie do pracy, jednodniowa nieobecność pracownika w firmie czy pomyłka w wypełnianiu dokumentów służbowych przez pracownika nie stanowią jeszcze pretekstu do zwolnienia dyscyplinarnego. Powody zwolnienia dyscyplinarnego to chociażby kradzież dokonana przez podwładnego, wykonywanie obowiązków służbowych pod wpływem alkoholu, celowe i notoryczne niszczenie mienia należącego do pracodawcy, złamanie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, okazanie pracodawcy sfałszowanych dokumentów podczas przyjmowania do pracy, zorganizowanie nielegalnego strajku czy wyjawienie tajemnicy służbowej.
Zwolnienie dyscyplinarne – informacja w dokumentacji pracownika
Rozwiązanie umowy z pracownikiem w trybie natychmiastowym i z pisemnym uzasadnieniem ma zawsze odzwierciedlenie w jego dokumentach. Stosowny wpis zostaje zamieszczony w jego aktach pracowniczych. Informacja o zwolnieniu dyscyplinarnym znajduje się też w świadectwie pracy zwolnionego pracownika. Taka adnotacja może skutecznie utrudnić poszukiwanie nowej pracy, gdyż potencjalny pracodawca niechętnie zatrudni osobę, która ma konkretne grzechy na sumieniu.
Zwolnienie dyscyplinarne – obowiązki pracodawcy
Pracodawca może zwolnić pracownika dyscyplinarnie po wcześniejszej konsultacji ze związkami zawodowymi, o ile takie w ogóle funkcjonują w przedsiębiorstwie. Związkowcy mają 3 dni na ustosunkowanie się do tej kwestii. Istotny jest ponadto czas rozwiązania z pracownikiem umowy. Pracodawca, od momentu, gdy dowiedział się o przewinieniu swojego pracownika, ma miesiąc aby wręczyć mu zwolnienie dyscyplinarne. Gdy natomiast szef nie zdąży w tym terminie wręczyć dyscyplinarki, traci prawo do zwolnienia pracownika w tym trybie. W momencie, gdyby po miesiącu przełożony wręczył pracownikowi zwolnienie dyscyplinarne, a pracownik odwołał się do sądu pracy, sąd opowie się po stronie pracownika uzasadniając, że wystawione z opóźnieniem zwolnienie dyscyplinarne jest nieważne.
Zwolnienie dyscyplinarnie - jakie konsekwencje ponosi pracownik
W przypadku, gdy dochodzi do naruszenia prawa i zostaje ono udowodnione pracownikowi, wówczas szczególna ochrona przez zwolnienie wynikająca z Kodeksu pracy przestaje mieć zastosowanie (dotyczy m.in. ciężarnych pracownic lub przebywających na urlopie macierzyńskim, pracowników tuż przed emeryturą). Zwalniany pracownik ponosi również dalsze konsekwencje: gdyby rozstawał się z firmą normalnie, tzn. za porozumieniem stron, to przysługiwałyby mu dni wolne na poszukiwanie nowej pracy. W sytuacji zwolnienia dyscyplinarki, to wolne mu nie przysługuje.
Informacja o zwolnieniu dyscyplinarnym nie przedawnia się. Nie ma możliwości, aby ta wzmianka została wymazana ze świadectwa pracy.
Pracownik zwalniany dyscyplinarnie może nie dostać zasiłku dla bezrobotnych, gdy zarejestruje się w urzędzie pracy. Przepisy Ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy mówią o tym, że pracownikowi nie należy się zasiłek dla bezrobotnych, jeśli w okresie 6 miesięcy przed zarejestrowaniem się w powiatowym urzędzie pracy tenże pracownik spowodował ze swej winy rozwiązanie stosunku pracy lub stosunku służbowego, bez wypowiedzenia. To z kolei oznacza, iż pracownik zwolniony dyscyplinarnie, który zaraz po utracie pracy zarejestruje się w pośredniaku, nie dostanie zasiłku przez wspomniane pół roku.
Zwolnienie dyscyplinarne na zwolnieniu lekarskim
Zdarza się, że pracownik unika szefa zamierzającego wręczyć mu zwolnienie dyscyplinarne. Gdy pracownik ucieknie przykładowo na zwolnienie lekarskie, nie ominie go dyscyplinarka. Pracodawca może zwolnić w trybie dyscyplinarnym pracownika, który przebywa na L4, jeśli ten dopuścił się ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków pracowniczych. Jedyny pozytywny aspekt to fakt, że zwalnianemu dyscyplinarnie pracownikowi przysługuje urlop wypoczynkowy, o ile go jeszcze nie wykorzystał.
Zwolnienie dyscyplinarne – wzór dokumentu
Nie ma jednego, powszechnie obowiązującego wzoru rozwiązania umowy w trybie dyscyplinarnym z pracownikiem. Są jednak informacje, które muszą znaleźć się w takim dokumencie. Są to przede wszystkim:
- data i miejsce (miejscowość) wystawienia zwolnienia dyscyplinarnego,
- dane (nazwa firmy lub imię nazwisko pracodawcy, adres, nr tel.) pracodawcy,
- dane pracownika,
- adnotacja o rozwiązaniu umowy bez zachowania okresu wypowiedzenia, np. „rozwiązuję z panią/panem (…) umowę o pracę, zawartą dn. (…), bez zachowania okresu wypowiedzenia z powodu ciężkiego, udowodnionego naruszenia przez panią/pana podstawowego obowiązku pracowniczego”,
- informacja o przyczynie rozwiązania umowy w trybie natychmiastowym,
- pouczenie pracownika o przysługującym mu prawie odwołania się w określonym trybie do sądu pracy,
- podpis pracodawcy i pracownika (pracownik musi pisemnie potwierdzić, że otrzymał pismo).
Zwolnienie dyscyplinarne - jak pracownik może się odwołać
Jeżeli pracownik uważa, że zwolnienie go dyscyplinarnie jest bezpodstawne, ma prawo walczyć o swoją racje. Poszkodowany ma możliwość odwołania się do sądu pracy. Musi to jednak zrobić w ciągu 21 dni od otrzymania zwolnienia dyscyplinarnego od pracodawcy. W piśmie do sądu pracownik zobowiązany jest wskazać swoje żądania, choćby żądanie odszkodowania od pracodawcy lub przywrócenia do dotychczasowej pracy na to samo stanowisko, które zajmował.
Fakt złożenia do sądu pracy odwołania od zwolnienia dyscyplinarnego nie zmienia od razu sytuacji pracownika. Wypowiedzenie umowy o pracę nadal uznawane jest za skuteczne do czasu rozstrzygnięcia sprawy przez sąd pracy.
Żródła:
- Kodeks pracy, Dz.U. 1974 Nr 24, poz. 141, t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1040;
- Ustawa o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi, Dz.U. 1982 Nr 35, poz. 230, t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 2137;
- Legalis, C.H.Beck z dnia 9 listopada 2019r.