Osiągnięcie wieku emerytalnego i nabycia prawa do emerytury nie może stanowić samoistnej i wyłącznej przesłanki rozwiązania z nim stosunku pracy za wypowiedzeniem. Takie stanowisko przyjął Sąd Najwyższy w Uchwale siedmiu sędziów z dnia 21 stycznia 2009r. (II PZP 13/08), w której sentencji powołał się na art. 45 § 1 kodeksu pracy oraz uznał takie postępowanie za stanowiące bezpośrednią dyskryminację ze względu na wiek. Podobne stanowisko zajął Sąd Najwyższy w uchwale siedmiu sędziów z dnia 19 listopada 2008r. (I PZP 4/08), który przyjął, iż wypowiedzenie umowy o pracę osobie, która nabyła prawo do świadczeń emerytalnych nie stanowi uzasadnionej przyczyny rozwiązania stosunku pracy, bowiem nie pozostaje w żadnym związku z wykonywaną przez tą osobę pracą oraz nie wskazuje na nieprzydatność pracownika. Sąd zauważył, iż wypowiedzenie umowy o pracę uzasadnione nabyciem prawa do emerytury stanowi naruszenie kodeksowego nakazu równego traktowania, co może przybrać postać dyskryminacji pośredniej lub bezpośredniej.
Zobacz też: Kiedy emeryt powinien rozwiązać umowę o pracę?
Dyskryminacja pośrednie charakteryzuje się traktowanie pracownika ze względu na płeć mniej korzystnie niż innych pracowników. Dyskryminacja pośrednia polega na pozornie neutralnym postępowaniu pracodawcy w zakresie warunków rozwiązania stosunku pracy na niekorzyść wszystkich pracowników lub grupy pracowników określonej płci.
O co może ubiegać się zwolniony emeryt
Zwolniony niezgodnie z prawem emeryt może ubiegać się o:
- przywrócenie do pracy na poprzednich warunkach oraz wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy lub o odszkodowanie z tytułu nieusprawiedliwionego wymówienia (art. 45 § 1 k.p.),
- odszkodowanie z tytułu dyskryminacji nie niższe niż minimalne wynagrodzenie za pracę, czyli 1600zł (art. 183d k.p.)
Jakie mogą być powody zwolnienia emeryta
Każdy pracodawca ma prawo do wypowiedzenia umowy emerytowi, jednak nie z powodu uzyskania prawa do emerytury. Jednakże pracodawca może zwolnić emeryta z innych powodów związanych z wykonywaną przez niego pracą. Wypowiedzieć umowę można w przypadku, gdy istnieją zarzutu co do sposobu wykonywania powierzonej pracy, np. spadek wydajności lub niedyspozycyjność zdrowotna. Dodatkowo, gdy w firmie zachodzi konieczność redukcji zatrudnienia z przyczyn niedotyczących pracownika, wtedy pracodawca może rozwiązać umowę z emerytem. Istotne jest dopełnienie określonych wymogów formalnych w tym określenie długości okresu wypowiedzenia, sporządzenie go w formie pisemnej, podanie odpowiedniego uzasadnienia, zawarcie stosownego pouczenia o możliwości odwołania się do sądu pracy. Wymienione kwestie dotyczą głównie osób zatrudnionych w prywatnych przedsiębiorstwach na umowę o pracę.
Emeryt zatrudniony w sferze budżetowej
Do końca 2012r. pracownikowi mianowanemu, sprawującemu funkcję urzędnika państwowego, który nabył prawo do emerytury można było wręczyć wypowiedzenie, jeżeli spełniał obiektywne warunki uzyskania świadczenia, ale nie złożył jeszcze wniosku o jego przyznanie do odpowiedniego organu rentowego (wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 18 lutego 1999r. II SA 1905/98). Od 1 stycznia 2013r. po wprowadzeniu nowelizacji ustawy związanej z podwyższeniem wieku emerytalnego nie można wręczyć pracownikowi na stanowisku urzędniczym wypowiedzenia z tytułu uzyskania przez niego prawa do emerytury.
Emeryt zatrudniony w służbie cywilnej
Przed 1 stycznia 213r. dyrektor generalny urzędu służby cywilnej mógł rozstać się z pracownikiem po osiągnięciu przez niego 65 lat oraz stażu wymaganego do uzyskania emerytury, co było uprawnieniem a nie obowiązkiem. Od 1 stycznia 2013r. dyrektor generalny może dać wypowiedzenie pracownikowi z tytułu osiągniętego wieku 65 lat., jednakże nie z powodu uzyskania możliwości pobierania świadczenia emerytalnego.
Emeryt zatrudniony w szkolnictwie wyższym
Do końca 2012r. stosunek mianowanego nauczyciela akademickiego wygasał po ukończeniu 65 lat. W odniesieniu do profesorów nadzwyczajnych lub zwyczajnych uczelni publicznej oraz rektora uczelni stosunek pracy wygasał po ukończeniu 70 lat. Od 1 stycznia 2013r. nowelizacją o podwyższeniu wieku emerytalnego wprowadzono zasadę, iż stosunek pracy nauczyciela akademickiego wygasa z chwilą ukończenia przez niego 67 lat pod warunkiem, że nabył on prawo do emerytury. Jednakże w sytuacji, gdy nie nabył on takiego prawa z chwilą ukończenia 67 lat stosunek pracy wygasa z końcem roku akademickiego, w którym nabędzie to prawo.
Zobacz też: Kiedy emeryt nie musi rezygnować z pracy?