Urlop na udział w pogrzebie Papieża Franciszka czy oglądanie transmisji a zakaz dyskryminacji w miejscu pracy ze względu na religię i wyznanie

• Zakaz noszenia symboli religijnych, politycznych i światopoglądowych w miejscu pracy a dyskryminacja
• Czy na pogrzeb bierze się urlop?
• Ograniczony dostęp do zatrudnienia – ze względu na religię czy wyznanie
• Zakaz wyrażania przekonań religijnych w pracy, jako praktyka nie naruszająca zasad dyskryminacji

W tak szczególnym dla wiernych i Watykanu momencie warto przypomnieć sobie kilka podstawowych zasad związanych z zakazem dyskryminacji w miejscu pracy ze względu na religię czy wyznanie. Wierni już zastanawiają się, czy w dniu pogrzebu Papież Franciszka będą mogli wyjść wcześniej z pracy czy też nawet wziąć na tę okoliczność urlop. Tak więc: na czym polega zakaz dyskryminacji w miejscu pracy? Czy możliwy jest ograniczony dostęp do zatrudnienia – ze względu na religię czy wyznanie? Czy w miejscu pracy mogą wisieć symbole religijne? Czy pracownik może poprzez swój strój i symbole religijne uwidaczniać swoją wiarę?

W przepisach ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks Pracy (t.j. Dz. U. z 2025 r. poz. 277) wskazany został zakaz dyskryminacji w zatrudnieniu. Jakakolwiek dyskryminacja w zatrudnieniu, bezpośrednia lub pośrednia, w szczególności ze względu na płeć, wiek, niepełnosprawność, rasę, religię, narodowość, przekonania polityczne, przynależność związkową, pochodzenie etniczne, wyznanie, orientację seksualną, zatrudnienie na czas określony lub nieokreślony, zatrudnienie w pełnym lub w niepełnym wymiarze czasu pracy - jest niedopuszczalna.

Zakaz noszenia symboli religijnych, politycznych i światopoglądowych w miejscu pracy a dyskryminacja

W sprawie, która miała miejsce przed Trybunałem Sprawiedliwości UE, w wyroku z dnia 15 lipca 2021 r., C-804/18, Trybunał uznał, że interpretacji dyrektywy Rady 2000/78/WE z dnia 27 listopada 2000 r. ustanawiającej ogólne warunki ramowe równego traktowania w zakresie zatrudnienia i pracy (Dz.Urz.UE L z 2000 r., Nr 303, s.16) należy dokonywać w ten sposób, że wewnętrzna regulacja przedsiębiorstwa, zakazująca pracownikom noszenia wszelkich widocznych symboli przekonań politycznych, światopoglądowych lub religijnych w miejscu pracy, nie stanowi w odniesieniu do pracowników, którzy przestrzegają określonych zasad dotyczących ubioru zgodnie z nakazami religijnymi, bezpośredniej dyskryminacji ze względu na religię lub przekonania w rozumieniu tej dyrektywy, jeżeli regulacja ta jest stosowana w sposób ogólny i bez rozróżnienia.

Dyskryminacja pośrednia ze względu na religię lub przekonania, wynikająca z wewnętrznej regulacji przedsiębiorstwa, zakazującej noszenia w miejscu pracy widocznych symboli przekonań politycznych, światopoglądowych lub religijnych w celu zapewnienia polityki neutralności w tym przedsiębiorstwie, może być uzasadniona tylko wtedy, gdy taki zakaz obejmuje wszelkie widoczne formy wyrażania przekonań politycznych, światopoglądowych lub religijnych. Zakaz ograniczający się do noszenia rzucających się w oczy, dużych symboli przekonań politycznych, światopoglądowych i religijnych może stanowić bezpośrednią dyskryminację ze względu na religię lub przekonania, która w każdym razie nie może być uzasadniona na podstawie tego samego przepisu.

Czy na pogrzeb bierze się urlop?

Na pogrzeb przysługuje urlop, a dokładnie zwolnienie z obowiązku świadczenia pracy z zachowaniem prawa do wynagrodzenia. Powszechnie jest to nazywane urlopem okolicznościowym. Taki urlop okolicznościowy nie przysługuje jednak na udział w każdym pogrzebie. Jeżeli ktoś chciałby dostać od pracodawcy wolne na dojazd do Rzymu i Watykanu oraz na udział w uroczystości pogrzebowej papieża Franciszka, czy też chciałby wolne, żeby oglądać transmisję w TV, to nie dostanie takiego urlopu - w ramach urlopu okolicznościowego. Dlaczego? Sprawa jest prosta. Pracodawca jest obowiązany zwolnić od pracy pracownika na czas obejmujący albo 2 dni albo 1 dzień w zw. z wystąpieniem okoliczności osobistych, tj. m.in. zgonu i pogrzebu. Wszystko zależy od danej okoliczności występującej w życiu pracownika. Może to być:

• 2 dni - w razie ślubu pracownika lub urodzenia się jego dziecka albo zgonu i pogrzebu małżonka pracownika lub jego dziecka, ojca, matki, ojczyma lub macochy.
• 1 dzień - w razie ślubu dziecka pracownika albo zgonu i pogrzebu jego siostry, brata, teściowej, teścia, babki, dziadka, a także innej osoby pozostającej na utrzymaniu pracownika lub pod jego bezpośrednią opieką.

Pracownik może ewentualnie wziąć urlop na żądanie.

Ograniczony dostęp do zatrudnienia – ze względu na religię czy wyznanie

Co ważne, istnieje możliwość powołania się na względy religii czy wyznania będących wyznacznikiem danego zatrudnienia i konkretnego stanowiska pracy. Przykładowo nie stanowi naruszenia zasady równego traktowania ograniczanie przez:

• kościoły
• inne związki wyznaniowe
• organizacje, których etyka opiera się na religii, wyznaniu lub światopoglądzie
• dostępu do zatrudnienia, ze względu na religię, wyznanie lub światopogląd jeżeli rodzaj lub charakter wykonywania działalności przez kościoły i inne związki wyznaniowe, a także organizacje powoduje, że religia, wyznanie lub światopogląd są rzeczywistym i decydującym wymaganiem zawodowym stawianym pracownikowi, proporcjonalnym do osiągnięcia zgodnego z prawem celu zróżnicowania sytuacji tej osoby.

Dotyczy to również wymagania od zatrudnionych działania w dobrej wierze i lojalności wobec etyki kościoła, innego związku wyznaniowego oraz organizacji, których etyka opiera się na religii, wyznaniu lub światopoglądzie. Tak więc, już na etapie rekrutacji podmiot zatrudniający podczas rozmowy rekrutacyjnej może pytać o wyznawaną religię lub światopogląd. Przykładowo, dotyczy to warunków stawianych kandydatowi na nauczyciela religii w szkole katolickiej.

Zakaz wyrażania przekonań religijnych w pracy, jako praktyka nie naruszająca zasad dyskryminacji

Trybunału Sprawiedliwości UE wydał wyrok z dnia 13 października 2022 r., C-344/20, w którym uznał, że postanowienie regulaminu pracy przedsiębiorstwa zakazujące pracownikom wyrażania poprzez wypowiedzi, ubiór lub w inny sposób swoich przekonań religijnych, światopoglądowych lub politycznych, bez względu na ich charakter, nie stanowi względem pracowników, którzy pragną korzystać z wolności religii i sumienia poprzez widoczne noszenie symbolu lub stroju wynikającego z nakazów religijnych, przejawu bezpośredniej dyskryminacji „ze względu na religię lub przekonania” w rozumieniu dyrektywy 2000/78/WE, o ile owo postanowienie jest stosowane w sposób ogólny i bez rozróżnienia.

Autopromocja

Kodeks pracy 2025. Praktyczny komentarz z przykładami

Sprawdź