Rodzice niepełnosprawnych dzieci - jakie mają przywileje w kodeksie pracy w zakresie czasu pracy

Justyna Kurbiel
Ekspert z zakresu kadr, płac i prawa pracy
rozwiń więcej
dziecko niepełnosprawne, czas pracy, kodeks pracy, niepełnosprawność / Rodzice niepełnosprawnych dzieci - przywileje w kodeksie pracy (czas pracy) / Shutterstock

Łączenie życia zawodowego z rodzicielstwem nie należy do najłatwiejszych. Znacznie trudniejsze zadanie do wykonania mają pracujący rodzice i opiekunowie dzieci z niepełnosprawnościami. Wychowywanie dziecka z niepełnosprawnością to nie tylko codzienność pełna wyzwań, ale także konieczność balansowania między życiem zawodowym a obowiązkami rodzicielskimi. Rodzice takich dzieci często stają przed trudnymi wyborami i potrzebują wsparcia, aby skutecznie pogodzić pracę z troską o dobrostan swoich pociech. Z tego powodu polskie prawo przewiduje szereg przywilejów, które mają na celu ułatwienie im codziennego funkcjonowania. W artykule przyjrzymy się jednemu z aspektów, a mianowicie organizacji czasu pracy. 

Możliwość zmiany systemu czasu pracy

Jednym z uprawnień pracującego rodzica dziecka z niepełnosprawnością jest możliwość złożenia wniosku o zmianę systemu czasu pracy. Zmiana ta może dotyczyć jednego z trzech rodzajów: przerywanego, ruchomego lub indywidualnego rozkładu czasu pracy. Zgodnie z art. 1421 Kodeksu pracy (KP), pracodawca zobowiązany jest do uwzględnienia takiego dokumentu, jeśli pracownik: 
- jest rodzicem dziecka posiadającego zaświadczenie tzw. „za życiem” (art. 4 Ust. 3 ustaw z dn. 4 listopada 2016 r),
- jest rodzicem dziecka legitymującego się orzeczeniem o niepełnosprawności, 
- jest rodzicem dziecka posiadającego opinię o potrzebie wczesnego wspomagania rozwoju dziecka (ustawa z dn. 14.12.2016 r.).

Powyższe zasady dotyczą także pracowników, którzy są rodzicami dzieci powyżej 18 rok życia.  

Obowiązek uwzględnienia wniosku, o którym mowa w art. 1421 KP dotyczy także „pracownika - małżonka albo pracownika - rodzica dziecka w fazie prenatalnej, w przypadku ciąży powikłanej”.

Przerywany czas pracy

System ten umożliwia wykorzystanie jednej przerwy w trakcie pracy. Przerwa ta nie może jednak trwać dłużej niż 5 godzin w ciągu doby. Nie jest także wliczana do czasu pracy, choć za czas jej trwania pracownik ma prawo do wynagrodzenia liczonego jako połowa wynagrodzenia należnego za czas przestoju. 

Wprowadzenie systemu przerywanego nie zawsze jest jednak możliwe. Łączenie go z systemami takimi, jak: system równoważny, system z pracą w ruchu ciągłym, system skróconego tygodnia pracy, system pracy weekendowej jest zabronione (art. 139 § 2 KP).

Co do zasady pracownik nie może rozpocząć pracy w tej samej dobie pracowniczej, jednak zastosowanie przerywanego systemu czasu pracy na to pozwala. 

Ruchomy czas pracy 

Ruchomy czas pracy gwarantuje większą elastyczność w kwestii rozpoczęcia i zakończenia pracy danego dnia. Przewiduje on przedział czasu, w którym to pracownik decyduje, o której godzinie danego dnia rozpocznie wykonywanie swoich obowiązków w zakładzie pracy. Najczęściej w praktyce przedział czasowy to 3 godziny. Rozpoczęcie przez pracownika pracy jednego dnia o 9:00, a kolejnego o 8:00 nie będzie stanowiło pracy w godzinach nadliczbowych (art. 1401 §  4. KP).  Warto jednak pamiętać, że wprowadzając ruchomy czas pracy, nadal trzeba przestrzegać przepisy, o których mowa w art. 132 oraz 133 KP, czyli o zapewnieniu nieprzerwanego odpoczynku dobowego i tygodniowego. 

Indywidualny rozkład czasu pracy

Skorzystanie z indywidualnego rozkładu czasu pracy może znacząco pomóc rodzicom i opiekunom dzieci z niepełnosprawnościami. Polega on na ustaleniu indywidualnych godzin pracy danego pracownika, uwzględniając jego potrzeby. Dzięki temu pracownik może dostosować godziny pracy do specyficznych i często bardzo wymagających potrzeb opieki nad dzieckiem. 

Praca zdalna

Innym przywilejem dla pracowników – rodziców dzieci z niepełnosprawnością jest możliwość pracy zdalnej. Co do zasady pracodawca ma obowiązek do uwzględnienia wniosku o wykonywanie pracy zdalnej tych pracowników (art. 6719 § 6 KP). Wyjątkiem może okazać się jedynie sytuacja, gdy nie jest możliwe wykonywanie pracy zdalnej ze względu na organizację lub rodzaj pracy wykonywanej przez pracownika. Niemniej jednak pracodawca zobowiązany jest pisemnie powiadomić o przyczynie odmowy w terminie 7 dni roboczych od dnia złożenia wniosku przez pracownika. 

Możliwość dostosowania systemu czasu pracy to znaczący przywilej dla pracowników będących rodzicami dzieci z niepełnosprawnością. Choć nie eliminuje wszystkich trudności, z jakimi się zmagają, stanowi realne wsparcie w codziennych wyzwaniach, ułatwiając im godzenie obowiązków rodzinnych z zawodowymi.

Justyna Kurbiel, specjalista ds. kadr i płac

Podstawa prawna: ustawa z 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (tekst jednolity: Dz.U. z 2023 r., poz. 1465; ostatnia zmiana: Dz.U. z 2024 r., poz. 1222) 

oprac. Paweł Huczko
rozwiń więcej
Prawo
Matura międzynarodowa IB, brytyjskie A-levels, American High School. Międzynarodowe programy online w szkołach średnich – jakie są między nimi różnice?
24 sty 2025

Edukacja w XXI wieku coraz częściej wychodzi poza ramy tradycyjnych szkół. W dobie rosnącej popularności idei „lifelong learning” oraz zmieniających się dynamicznie wymagań rynku pracy kluczowe stają się kompetencje takie jak adaptacja do zmian, inteligencja emocjonalna, umiejętność współpracy w zespołach międzynarodowych czy kreatywne łączenie różnych dziedzin wiedzy. Obecnie renomowane uczelnie doceniają nie tylko wysokie wyniki akademickie, ale również szerokie spektrum osiągnięć – od zaangażowania w wolontariat po realizację projektów biznesowych.

Przełomowy wyrok TSUE z 23 stycznia 2025 r. (RRSO, kredyty konsumenckie). Ważny argument w walce z bankami o darmowe kredyty
24 sty 2025

Trybunał Sprawiedliwości UE w Luksemburgu wydał 23 stycznia 2025 r. ważny wyrok w sprawie kredytów konsumenckich. TSUE uznał, że konsument powinien mieć możliwość samodzielnie sprawdzić, czy rzeczywista roczna stopa oprocentowania (tzw. RRSO) jego kredytu, została prawidłowo obliczona. W ocenie adwokat Karoliny Pilawskiej z Pilawska Zorski Adwokaci ten wyrok TSUEmoże wpłynąć na setki tysięcy spraw sądowych w Polsce.

"Rezygnuję z leczenia sprzętem zakupionym przez WOŚP". Radca prawny: takie oświadczenie nie ma mocy prawnej
24 sty 2025

Wielka Orkiestra Świątecznej Pomocy i jej lider Jerzy Owsiak wśród niektórych grup społecznych budzą kontrowersje. W tym roku ludzie sceptycznie nastawieni do tej inicjatywy licznie podpisują krążące w internecie oświadczenia o rezygnacji z leczenia sprzętem zakupionym przez WOŚP. Maria Kobryń, radca prawny z Kancelarii Blueshell Legal, wyjaśnia, dlaczego takie dokumenty mają wątpliwą moc prawną.

Wraca obowiązek noszenia maseczek ochronnych – obowiązują już pierwsze zarządzenia w tej sprawie. WSSE podają niepokojące dane
24 sty 2025

W związku ze wzrostem, w ostatnim czasie, zachorowań na choroby zakaźne przenoszone drogą kropelkową (takie jak krztusiec, grypa, COVID-19 czy RSV) – pojawiają się zarządzenia o obowiązku stosowania masek ochronnych na terenie placówek medycznych. Od 22 stycznia br. – obowiązek ten, wprowadziła dyrekcja jednego z poznańskich szpitali. Czy istnieje ryzyko powrotu do maseczek w obiektach, w których prowadzona jest działalność lecznicza, na obszarze całego kraju?

Sąd, MOPS i staruszek: Zasiłek na pościel, szpital i bieliznę. Ale sąd zajął się ochraniaczami na buty
24 sty 2025

Niezwykłą historię rozstrzygnął Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach. Staruszek starał się o świadczenia z MOPS. I postawił niezwykły warunek. Naprawdę niezwykły. Zażyczył sobie, aby pracownicy MOPS ubrali kapcie przed wejściem do jego domu. Ściślej chodziło o ochraniacze na buty pracowników MOPS. Ale kapcie brzmią lepiej i traktujemy zamiennie te wersje.

Stany Zjednoczone wyszły z WHO. Dlaczego? Co dalej? dr J.Gryglewicz: to dobry moment na reformę Światowej Organizacji Zdrowia
24 sty 2025

W dniu 20 stycznia 2025 r. nowy Prezydent USA Donald Trump (zaraz po swoim zaprzysiężeniu) podpisał szereg rozporządzeń wykonawczych, w tym m.in. dotyczące wystąpienia Stanów Zjednoczonych ze Światowej Organizacji Zdrowia (WHO). Wycofanie się USA z WHO, to paradoksalnie dobry moment na to, by usprawnić tę organizację i zapewnić jej uzasadnienie dla dalszego funkcjonowania - ocenił w rozmowie z PAP ekspert ochrony zdrowia dr Jerzy Gryglewicz.

Zasiłek opiekuńczy z ZUS 2025 r. i 2026 r.
24 sty 2025

Zasiłek opiekuńczy z ZUS 2025 r. i 2026 r. Kto może wystąpić o zasiłek opiekuńczy? Przez ile dni można pobierać zasiłek opiekuńczy? Na kogo można pobierać zasiłek opiekuńczy? Jaka jest wysokość zasiłku opiekuńczego?

Czy nowe przepisy Kodeksu pracy zaszkodzą pracodawcom? Analiza kontrowersyjnego projektu w sprawie jawności wynagrodzeń
24 sty 2025

Fragmentaryczne zmiany, chaos prawny i nowe obowiązki – czy tak ma wyglądać wdrażanie unijnych dyrektyw? Związek Przedsiębiorców i Pracodawców krytycznie ocenia poselski projekt nowelizacji Kodeksu Pracy (druk nr 943), wskazując na liczne niedociągnięcia i zagrożenia dla stabilności biznesu.

Nowa definicja mobbingu. Jakie będą nowe obowiązki pracodawców?
24 sty 2025

W dniu 20 stycznia br. na stronach RCL ukazał się projekt ustawy o zmianie Kodeksu pracy z dnia 15 stycznia 2025 r. autorstwa Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej. Nowelizacja przewiduje m. in. zmiany w obszarze dot. mobbingu. Nowe regulacje mają wejść w życie po upływie 21 od ogłoszenia w Dzienniku Ustaw. Obowiązkiem pracodawców będzie wdrożenie nowych regulacji w okresie trzech miesięcy od daty publikacji. Obecnie projekt jest na etapie konsultacji publicznych.

Młodzi kierowcy mają jeździć wolniej od pozostałych. Kiedy nowe przepisy wejdą w życie?
24 sty 2025

W czwartek, 16 stycznia 2025 r. do konsultacji publicznych trafił projekt nowelizacji ustawy – Prawo o ruchu drogowym oraz niektórych innych ustaw. Projekt ten zakłada m.in. przywrócenie możliwości wydawania prawa jady kat. B osobom, które ukończyły 17 lat. Będą mogli poruszać się po drogach, ale pod pewnymi warunkami.

pokaż więcej
Proszę czekać...