Szczepienie warunkiem otrzymania pracy?

• O co może zapytać pracodawca na rozmowie kwalifikacyjnej
• Jakich danych może żądać pracodawca przy zatrudnieniu
• Zapytanie o szczepienie a dyskryminacja pracowników
• Premia lub nagroda za szczepienie

Obecnie nie obowiązuje żaden przepis, który upoważniałby żądanie od osoby zaszczepionej podania informacji o tym fakcie, zwłaszcza okazania certyfikatu zaszczepienia. Ponadto brak jest także regulacji przewidujących sankcje prawne za podanie nieprawdziwego oświadczenia w tym przedmiocie.

O co może zapytać pracodawca na rozmowie kwalifikacyjnej

Kodeks pracy nie precyzuje, jak powinna wyglądać rozmowa kwalifikacyjna, ale jasno wskazuje, jakich danych może wymagać przyszły pracodawca od pracownika. W myśl Kodeksu pracy pracodawca żąda od osoby ubiegającej się o zatrudnienie podania danych osobowych obejmujących: 

• imię (imiona) i nazwisko;
• datę urodzenia;
• dane kontaktowe wskazane przez taką osobę;
• wykształcenie;
• kwalifikacje zawodowe;
• przebieg dotychczasowego zatrudnienia.

Katalog danych jest zamknięty – zatem żądanie na tym etapie danych dotyczących szczepień jest niedopuszczalne. Ponadto Kodeks pracy wskazuje, że już w chwili proszenia przyszłego pracodawcy o dane dotyczące wykształcenia i kwalifikacji zawodowych musi zachodzić odpowiednia przesłanka do ich pobrania. Tego rodzaju dane można uzyskać jedynie w przypadku, gdy jest to niezbędne do wykonywania pracy określonego rodzaju bądź na określonym stanowisku. Zatem na etapie rozmowy kwalifikacyjnej brak jest podstawy prawnej, pozwalającej pracodawcy zadać pytanie dotyczące szczepienia. 

Jakich danych może żądać pracodawca przy zatrudnieniu

Jeżeli pracodawca zdecyduje się zatrudnić pracownika, katalog danych osobowych, których może od niego wymagać, ulega rozszerzeniu. Pracodawca już od formalnie swojego pracownika może żądać zgodnie z art. 221 Kodeksu pracy, takich danych jak:

• adres zamieszkania;
• numer PESEL (w przypadku braku – rodzaj i numer dokumentu potwierdzającego tożsamość);
• inne dane osobowe pracownika, a także dane osobowe dzieci pracownika i innych członków jego najbliższej rodziny, jeżeli podanie ich jest konieczne ze względu na korzystanie przez pracownika ze szczególnych uprawnień przewidzianych w prawie pracy;
• wykształcenie i przebieg dotychczasowego zatrudnienia, jeżeli nie istniała podstawa do ich żądania od osoby ubiegającej się o zatrudnienie;
• numer rachunku płatniczego, jeżeli pracownik nie złożył wniosku o wypłatę wynagrodzenia do rąk własnych.

W podstawowym katalogu wciąż brak tych odnoszących się do szczepień. Pewne pole do działania daje art. 22 § 4 Kodeksu pracy, czytamy w nim, że pracodawca żąda podania innych danych osobowych niż określone w § 1 i 3, jeżeli jest to niezbędne do zrealizowania uprawnienia bądź też spełnienia obowiązku wynikającego z przepisu prawa. Jednakże i w tym przypadku pracodawca ma związane ręce, bo szczepienia nie są obowiązkowe, czyli – nie ma podstaw, do postawienia pracownikowi pytania, czy jest on zaszczepiony, czy też nie jest. Należy pamiętać, że przepis byłby traktowany w inny sposób, gdyby szczepienie było obowiązkowe dla wszystkich.

Zapytanie o szczepienie a dyskryminacja pracowników

Jak stanowią zapisy kodeksowe, pracodawca nie może wedle własnego uznania zadawać pytań przyszłym, jak i obecnym pracownikom. Wynika to nie tylko z zapisów kodeksowych, ale także zapisów odnoszących się do tematu dyskryminacji.  Należy pamiętać, że żaden pracownik nie może czuć się gorzej z powodu swoich przekonań, nie może też być traktowany gorzej tylko dlatego, że przykładowo nie przyjął szczepionki przeciw COVID-19. Szczepienie, jako warunek zatrudnienia, jest zdarzeniem nie tylko niedopuszczalnym wobec pracownika, ale i uderzającym w jego godność. 

Ponadto pracodawca nie jest władny do nałożenia na pracownika obowiązku szczepienia się. Stan prawny na dzień dzisiejszy nie daje pracodawcy takich możliwości.  Gdyby doszło do sytuacji, gdy pracownikowi został narzucony obowiązek szczepienia – pracownik może odmówić bez obowiązku podania powodów swojej decyzji. 

Premia lub nagroda za szczepienie

Pracodawca nie może wymagać od pracowników, aby się zaszczepili, jednakże ma możliwość działań promujących oraz informacyjnych – mowa tutaj m.in. o tematycznych spotkaniach czy szkoleniach. Nie może się to jednak odbywać na zasadzie nagród i benefitów w zamian za zaszczepienie się. Zatem pracodawca nie może pracownika ani karać, ani nagradzać za zaszczepienie się – tego typu działania są dyskryminacją, a w skrajnych przypadkach pracownik może za coś takiego pozwać pracodawcę do sądu. 

Podsumowując: szczepienie, jako warunek zatrudnienia jest przejawem dyskryminacji, bowiem godzi w podstawowe prawa pracownicze. Pracodawca nie ma prawa pytać obecnego bądź przyszłego pracownika, czy jest zaszczepiony lub czy ma zamiar to zrobić. Pracownik może odmówić odpowiedzi na tego typu pytanie, nie ponosząc za to żadnych konsekwencji. 

Autopromocja

Kodeks pracy 2025. Praktyczny komentarz z przykładami

Sprawdź

Więcej ważnych informacji znajdziesz na stronie głównej Inforu