To będzie przełomowa nowelizacja. Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej chce dodać do kodeksu pracy nowy przepis, zgodnie z którym do stażu pracy będzie się liczyły m.in. okresy wykonywania pracy na podstawie umowy zlecenia i prowadzenia indywidualnej działalności gospodarczej. Projekt nowelizacji ma zostać przyjęty przez Radę Ministrów i wpłynąć do Sejmu w III kwartale 2024 r.
- Umowa zlecenia i czas prowadzenia działalności gospodarczej będą liczone do stażu pracy
- Kiedy nowelizacja kodeksu pracy dotycząca stażu pracy wejdzie w życie?
- Dlaczego ta zmiana kodeksu pracy jest ważna?
Umowa zlecenia i czas prowadzenia działalności gospodarczej będą liczone do stażu pracy
W kodeksie pracy będzie dodany nowy przepis (art. 3021), który określi, że do okresu zatrudnienia (czyli do tzw. stażu pracy) – poza wykonywaniem pracy na podstawie stosunku pracy i stosunków służbowych – wliczane będą okresy wykonywania pracy i prowadzenia działalności określone w art. 6 ust. 1 pkt 3, 4, 5, 5a, 6, 8, 11, 12 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, o ile stanowiły tytuł do ubezpieczeń społecznych.
Jeżeli ten przepis wejdzie w życie do stażu pracy będą się dodatkowo liczyły okresy:
- wykonywania pracy na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do których zgodnie Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia,
- prowadzenia działalności pozarolniczej, w tym w szczególności – indywidualnej działalności gospodarczej,
- wykonywania odpłatnie pracy w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania,
- pełnienia czynnej służby wojskowej przez żołnierza niezawodowego;
- odbywania służby zastępczej,
- pełnienia mandatu posła, posła do Parlamentu Europejskiego lub senatora,
- wykonywania pracy z tytułu członkostwa w rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub spółdzielni kółek rolniczych.
Do stażu pracy będą również zaliczane niektóre okresy niepodlegania ubezpieczeniom społecznym przewidziane w przepisach szczególnych, które wiążą się z wykonywaniem pracy lub działalności co do zasady stanowiącej tytuł do ubezpieczeń społecznych (np. wykonywanie pracy na podstawie umowy o świadczenie usług przez uczniów szkół ponadpodstawowych lub studentów do ukończenia 26 lat).
Wyżej wskazane nowe okresy zaliczane do stażu pracy będą musiały być potwierdzane zaświadczeniem wydawanym przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych, którego przedmiotem będzie podleganie ubezpieczeniom społecznym z wymienionych tytułów lub niepodleganie ubezpieczeniom społecznym w przypadkach przewidzianych w przepisach szczególnych.
W ostatnim przypadku Zakład Ubezpieczeń Społecznych będzie obowiązany do przeprowadzenia stosownego postępowania wyjaśniającego, w którym ciężar dowodu będzie spoczywał na zainteresowanym.
Kiedy nowelizacja kodeksu pracy dotycząca stażu pracy wejdzie w życie?
Projekt, którego założenia opublikowano 13 maja 2024 r. ma zostać przyjęty przez Radę Ministrów i skierowany do Sejmu w III kwartale 2024 r. A zatem jest dość prawdopodobne, że omawiana nowelizacja kodeksu pracy wejdzie w życie jeszcze w 2024 roku. A jeżeli nie w bieżącym roku, to na pewno w 2025 roku.
Dlaczego ta zmiana kodeksu pracy jest ważna?
Przepisy prawa pracy (nie tylko Kodeksu pracy, ale również tych wynikających z układów i porozumień zbiorowych, statutów, regulaminów pracy i pragmatyk służbowych) – przewidują wiele uprawnień pracowniczych, uzależnionych od określonego stażu pracy. Przykładowo jest to regułą w przypadku prawa do nagrody jubileuszowej czy dodatku stażowego.
Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej wskazuje, że obecnie obowiązujące przepisy nie określają jednolitych zasad ustalania stażu pracy dla celów ustalania wszystkich uprawnień pracowniczych wynikających ze stosunku pracy i dostępu do określonych stanowisk pracy. W art. 302 Kodeksu pracy znajduje się jedynie fragmentaryczna regulacja, zgodnie z którą do okresu zatrudnienia wlicza się okres służby w niektórych formacjach mundurowych (art. 302 Kodeksu
pracy).
Zdaniem Ministerstwa brak powszechnie obowiązującej regulacji zasad ustalania stażu pracy powoduje w praktyce istotne wątpliwości, a w wielu przypadkach prowadzi pracodawców do ustalania stażu pracy wyłącznie na podstawie okresów zatrudnienia na podstawie stosunku pracy i stosunków służbowych.
A z drugiej strony obecnie na rynku pracy w Polsce prace tego samego rodzaju wykonywane są na podstawie różnych stosunków prawnych i w różnych formach, co często wprost wynika z przepisów prawa. Ustalanie stażu pracy wyłącznie z odwołaniem się do okresów zatrudnienia na podstawie stosunku pracy prowadzi więc do nierównego traktowania w zakresie nabywania uprawnień pracowniczych osób, które przebyły okresy zatrudnienia na podstawie stosunku pracy i stosunków służbowych oraz osób, które wykonywały pracę na podstawie innych stosunków prawnych i w innych formach.
Zdaniem MRPiPS jest to niekorzystne dla pracowników, którzy przed nawiązaniem stosunku pracy wykonywali pracę na innych podstawach niż stosunek pracy, w tym pracę tego samego rodzaju. Budzi to istotne wątpliwości w zakresie zgodności takiego rozwiązania z wyrażoną w art. 32 ust. 1 Konstytucji zasadą równości. Na ten problem uwagę zwracały w przeszłości także sądy, przykładowo w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z 12 maja 2015 r., II OSK 2429/13. Z tych powodów Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej zamierza znowelizować kodeks pracy. Tak aby wyrównać szanse ww. grup osób grup w dostępie do niektórych uprawnień pracowniczych (np. nagród jubileuszowych, dodatków stażowych), jak i stanowisk wymagających potwierdzonego doświadczenia zawodowego.
Źródło: Projekt ustawy o zmianie ustawy - Kodeks Pracy.
oprac. Paweł Huczko