REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Prawa kobiet w pracy w okresie ciąży i macierzyństwa

Kupilas&Krupa Radcowie Prawni i Adwokaci
Prawa kobiet w pracy w okresie ciąży i macierzyństwa
Shutterstock

REKLAMA

REKLAMA

Kobiety w ciąży oraz pracujące mamy należą do szczególnej grupy pracowników. Podlegają ochronie w pracy zawodowej, mają także dodatkowe prawa i przywileje wynikające z Kodeksu pracy. Regulacje te ułatwiają łączenie aktywności na polu zawodowym z życiową rolą mamy. W przeddzień Dnia Kobiet, radczyni prawna Marta Wadas z Kancelarii Kupilas i Krupa w Bielsku-Białej, przygotowała zestawienie praw kobiet w pracy. 

Zwolnienie z pracy 

Zgodnie z przepisami Kodeksu pracy kobieta w ciąży jest chroniona przed zwolnieniem przez cały okres ciąży aż do zakończenia urlopu macierzyńskiego, rodzicielskiego czy wychowawczego. Ochrony nie stosuje się jednak do pracownicy w okresie próbnym, nieprzekraczającym jednego miesiąca. Umowa o pracę zawarta na czas określony albo na okres próbny przekraczający jeden miesiąc, która uległaby rozwiązaniu po upływie trzeciego miesiąca ciąży, ulega przedłużeniu do dnia porodu. Nie ma to jednak zastosowania do umowy o pracę na czas określony zawartej w celu zastępstwa pracownika w czasie jego usprawiedliwionej nieobecności w pracy. Jednak, w zdecydowanej większości przypadków, pracodawca nie może więc wypowiedzieć ani rozwiązać z nią umowy o pracę.  Nie dotyczy to jednak sytuacji, gdy zachodzą przyczyny uzasadniające rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia z jej winy. Mowa tu np. o ciężkim naruszeniu podstawowych obowiązków pracowniczych, jak kradzież mienia pracodawcy czy skopiowanie ze służbowego komputera poufnych danych. Co istotne, z zasady tej nie wynika także zakaz rozwiązywania umowy o pracę za porozumieniem stron albo zmiany warunków pracy i płacy w drodze takiego porozumienia. 

REKLAMA

- Żaden przepis nie zabrania również, aby ciężarna sama wypowiedziała umowę o pracę. Gdyby jednak złożyła stosowne oświadczenie, nie wiedząc, że jest w ciąży, to może uchylić się od jego skutków – podkreśla radczyni  prawna Marta Wadas z Kancelarii Kupilas i Krupa w Bielsku-Białej.

Należy mieć jednak na uwadze, że zakaz wypowiadania umowy o pracę, o którym mowa powyżej nie oznacza automatycznie, że takie wypowiedzenie jest bezskuteczne. Jest to wypowiedzenie niezgodne z prawem, a pracownica może wystąpić do sądu m.in. z pozwem o uznanie go za bezskuteczne.

Wyjście z pracy a badania kobiet w ciąży 

Zgodnie z art. 185 § 2 kodeksu pracy pracodawca jest obowiązany udzielać pracownicy ciężarnej zwolnień od pracy na zalecone przez lekarza badania lekarskie, przeprowadzane w związku z ciążą, jeżeli badania te nie mogą być przeprowadzone poza godzinami pracy. Za czas nieobecności w pracy z tego powodu pracownica zachowuje prawo do wynagrodzenia. Niezbędne jest, aby ciąża została wykazana pracodawcy odpowiednim zaświadczeniem wydanym przez lekarza. Badania natomiast muszą mieć związek z ciążą, zatem nie może być to chociażby kontrolna wizyta u dentysty. Muszą być także zlecone przez lekarza, a więc nie dodatkowe, o wykonaniu których decyzję podejmuje sama ciężarna.  Ponadto powinny to być badania,  których nie można wykonać poza godzinami pracy – przykładowo są to badania krwi, które muszą zostać wykonane rano, na czczo. 

Jakich prac nie mogą wykonywać kobiety w ciąży i karmiące piersią?

Pracownice w czasie ciąży oraz w czasie karmienia piersią, zgodnie z art. 176 § 1 kodeksu pracy,  nie mogą wykonywać prac uciążliwych, niebezpiecznych lub szkodliwych dla zdrowia. Prace te bowiem  mogą mieć niekorzystny wpływ na ich zdrowie, przebieg ciąży lub karmienie dziecka piersią. W rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 3 kwietnia 2017 r. w sprawie wykazu prac uciążliwych, niebezpiecznych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet w ciąży i kobiet karmiących dziecko piersią jako taką pracę wskazano: 

Dalszy ciąg materiału pod wideo
  • dla kobiet w ciąży, np.:

- ręczne podnoszenie i przenoszenie przedmiotów o masie przekraczającej 3 kg, 

- prace na stanowiskach z monitorami ekranowymi – w łącznym czasie przekraczającym 8 godzin na dobę, przy czym czas spędzony przy obsłudze monitora ekranowego nie może jednorazowo przekraczać 50 minut, po którym to czasie powinna nastąpić co najmniej 10-minutowa przerwa, wliczana do czasu pracy

  • dla kobiet karmiących piersią, np.: ręczne podnoszenie i przenoszenie przedmiotów o masie przekraczającej: 6 kg – przy pracy stałej, 10 kg przy pracy dorywczej
  • dla kobiet w ciąży i kobiet karmiących dziecko piersią: prace stwarzające ryzyko zakażenia: wirusem zapalenia wątroby typu B, wirusem ospy wietrznej i półpaśca, wirusem różyczki, wirusem HIV, wirusem cytomegalii, pałeczką listeriozy, toksoplazmą.

Pracodawca zatrudniający pracownicę w porze nocnej jest obowiązany na okres jej ciąży zmienić rozkład czasu pracy w sposób umożliwiający wykonywanie pracy poza porą nocną.  Jeżeli jest to niemożliwe lub niecelowe, przenieść pracownicę do innej pracy, której wykonywanie nie wymaga pracy w porze nocnej. W razie braku takich możliwości pracodawca jest zobowiązany zwolnić pracownicę na czas niezbędny z obowiązku świadczenia pracy. Jak wskazuje, radczyni prawna Marta Wadas, zmiana warunków pracy w takich okolicznościach nie wymaga wręczenia pracownicy wypowiedzenia o zmianie warunków pracy i płacy, a odbywa się na podstawie polecenia pracodawcy.

Przerwa w pracy dla mam karmiących piersią

Pracownica karmiąca dziecko piersią ma prawo do dwóch półgodzinnych przerw w pracy wliczanych do czasu pracy. Z kolei pracownica karmiąca więcej niż jedno dziecko ma prawo do dwóch przerw w pracy, po 45 minut każda. Pracownica może złożyć wniosek o udzielenie jej przerw łącznie, a pracodawca powinien ten wniosek uwzględnić. Może to oznaczać, np. późniejsze rozpoczęcie pracy lub jej kończenie o godzinę wcześniej. Z istoty tego uprawnienia wynika również, że przerwy na karmienie nie mogą być łączone w dłuższym okresie, co skutkowałoby możliwością wzięcia dnia wolnego. Pamiętać jednak należy, że pracownicy zatrudnionej przez czas krótszy niż 4 godziny dziennie przerwy na karmienie nie przysługują, a jeżeli czas pracy pracownicy nie przekracza 6 godzin dziennie, przysługuje jej jedna przerwa na karmienie. Nie jest wskazany wiek dziecka, do którego możliwe jest korzystanie z przerwy na karmienie. Nie istnieją też szczególne wymagania co do tego, jak pracownica ma udowodnić fakt karmienia dziecka. Powinno się to odbywać na podstawie jej oświadczenia, że karmi piersią, jednakże w razie wątpliwości pracodawcy, na jego żądanie należy ten fakt udokumentować odpowiednim zaświadczeniem lekarskim. 

Polska w czołówce pod względem długości urlopu macierzyńskiego 

Polska jest krajem, gdzie kobietom, w porównaniu z innymi krajami europejskimi, przysługuje długi urlop macierzyński. W przypadku urodzenia jednego dziecka jest to 20 tygodni, aż do 37 tygodni w przypadku urodzenia piątki i więcej dzieci przy jednym porodzie. Po wykorzystaniu urlopu macierzyńskiego istnieje natomiast możliwość skorzystania z urlopu rodzicielskiego od 32 do 34 tygodni (w zależności od liczby dzieci urodzonych przy jednym porodzie).

- Warto także pamiętać, że prawo do urlopu macierzyńskiego przysługuje nie tylko w przypadku urodzenia dziecka, ale również m.in. w sytuacji adopcji dziecka. Oprócz urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego pracownikowi adoptującemu dziecko lub dzieci przysługuje prawo do urlopu rodzicielskiego na takich samych zasadach jak przysługujący rodzicom biologicznym – podkreśla prawniczka Marta Wadas. 

Zwolnienie od pracy z tytułu opieki nad dzieckiem

Zgodnie z art. 188 Kodeksu pracy pracownikowi wychowującemu przynajmniej jedno dziecko w wieku do 14 lat przysługuje w ciągu roku kalendarzowego zwolnienie od pracy w wymiarze 16 godzin albo 2 dni, z zachowaniem prawa do wynagrodzenia. Zwolnienie od pracy, o którym mowa wyżej, udzielane w wymiarze godzinowym, dla pracownika zatrudnionego w niepełnym wymiarze czasu pracy ustala się proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy tego pracownika. Pracownik może skorzystać z dni wolnych po uprzednim złożeniu wniosku  do pracodawcy. O sposobie wykorzystania w danym roku kalendarzowym takiego zwolnienia decyduje pracownik. Informacja ta znajduje się w pierwszym wniosku o udzielenie zwolnienia, które składa się w danym roku kalendarzowym. Prawo to przysługuje w tym samym wymiarze także w roku, gdy najmłodsze dziecko kończy 14 lat, niezależnie od miesiąca, w którym to następuje. 

 
Źródło: Źródło zewnętrzne

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

REKLAMA

Prawo
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Czy to już koniec przestawiania zegarków? Polska prezydencja kontra biurokracja UE, w sprawie zniesienia zmian czasu

Czy to już koniec przestawiania naszych zegarków? Polska prezydencja w Unii Europejskiej podejmuje próbę przełamania impasu w sprawie zniesienia zmian czasu. Choć Komisja Europejska popiera ten pomysł, to brukselska biurokracja wciąż blokuje postępy. Dlaczego Europa nadal tkwi w czasowym chaosie i czy polski rząd zdoła zmienić bieg wydarzeń?

800 plus w 2025 i 2026 r. - termin na wniosek do ZUS

800 plus w 2025 i 2026 r. - nowy okres świadczeniowy rozpoczyna się 1 czerwca. Kiedy najlepiej złożyć elektroniczny wniosek do ZUS? Termin zapewniający ciągłość wypłaty świadczenia wychowawczego niedługo mija.

Żołnierze do premiera: Mamy prawo do drugiej emerytury obok tej mundurowej. Każdy z nas ma na koncie w FUS składki powiększane corocznie o wskaźnik waloryzacji

Mundurowi, którzy rozpoczęli służbę przed 1999 r. nie mają prawa - nawet w przypadku 25 lat pracy cywilnej i odprowadzania składek z tego tytuł do ZUS - do emerytury cywilnej pobieranej obok mundurowej. Inną sytuację prawną mają mundurowi, którzy rozpoczęli służbę po 1999 r. - mają prawo do drugiej emerytury z tytułu składek wypracowanych z pracy w cywilu po zakończeniu służby. W grudniu 2024 r. żołnierze wysłali w tej sprawie list do premiera D. Tuska.

Nie będzie zakazu używania kominków. Na pewno? MKiŚ odpowiada na kontrowersje dotyczące programu Czyste Powietrze

Nowe zasady programu „Czyste Powietrze”, które mają na celu poprawę jakości powietrza i zwiększenie efektywności energetycznej budynków, wzbudzają kontrowersje. Zmiany wprowadzone przez Ministerstwo Klimatu i Środowiska, w tym kwestie dotyczące kominków i źródeł ciepła, stały się przedmiotem gorącej dyskusji. W odpowiedzi na te kontrowersje, minister Krzysztof Bolesta zapewnia, że nie wprowadzi się zakazu używania kominków, a zmiany w regulaminie są wynikiem szerokich konsultacji społecznych i ekspertów. Problemem pozostaje jednak interpretacja zapisów przez urzędników, co budzi obawy o przyszłość bezpieczeństwa energetycznego Polaków.

REKLAMA

Banki likwidują bankomaty. Czy koniec gotówki staje się faktem na naszych oczach?

Banki zaczynają likwidować bankomaty. To zaś rodzi sprzeciw społeczeństwa i niepokoi Rzecznika Praw Obywatelskich, który zwraca uwagę na ryzyko wykluczenia finansowego. Może to wpłynąć szczególnie na osoby starsze i mieszkańców wsi – ale nie tylko. Jakie jeszcze konsekwencje rodzi dalsze ograniczanie gotówki, które postępuje już od pewnego czasu?

Podatek migracyjny: 20 tys. euro za każdą nieprzyjętą osobę. Czy Polska go zapłaci, czy będą kary?

Pakt migracyjny Unii Europejskiej, który wejdzie w życie w 2026 roku, nakłada na państwa członkowskie obowiązek przyjmowania migrantów lub płacenia tzw. „podatku migracyjnego” w wysokości 20 tys. euro za każdą nieprzyjętą osobę. Polska, pomimo apeli Brukseli, konsekwentnie odmawia implementacji tych przepisów, co może doprowadzić do poważnych konsekwencji finansowych i politycznych. Jakie będą efekty tego stanowiska?

Nie każda wdowa z rentą rodzinną dostanie rentę wdowią. Dlaczego? ZUS: tak jest w przepisach

Renta wdowia to możliwość pobierania dwóch świadczeń jednocześnie, przykładowo emerytury oraz renty rodzinnej po zmarłym współmałżonku. Korzystniejsze świadczenie ZUS wypłaci od lipca 2025 r. pełnej wysokości, a drugie w wymiarze 15 proc. Okazuje się jednak, że nie każda wdowa i każdy wdowiec, którym ZUS wydał decyzję o przyznaniu renty rodzinnej „załapie się” na dobrodziejstwo wynikające z renty wdowiej.

Spokój na zawsze: Jak testament notarialny zapewnia Ci bezpieczeństwo?

Testament notarialny to jedna z najpewniejszych form wyrażenia swojej ostatniej woli. Dzięki sporządzeniu go przed notariuszem masz gwarancję, że dokument będzie zgodny z prawem, nie zostanie podważony, a Twoje decyzje dotyczące majątku zostaną zrealizowane bez problemów. Dowiedz się, dlaczego warto postawić na tę bezpieczną opcję i jakie korzyści niesie ze sobą testament sporządzony w obecności notariusza.

REKLAMA

Najnowsze sondaże wyborcze 2025 [ZESTAWIENIE]

Najnowsze sondaże wyborcze z marca 2025 analizuje socjolog z UJ prof. Jarosław Flis. Jakie są tendencje dla każdego z kandydatów na Prezydenta RP w 2025 r.? Oto zestawienie ostatnich sondaży CBOS, IBRiS, IPSOS, United Surveys, Pollster, Opinia24, SW Research. Jakie są uśrednione wyniki pierwszych 9 kandydatów na Prezydenta Polski?

Jeden prawomocny i 14 nieprawomocnych wyroków. Spory z ZUS o ponowne przeliczenie emerytury, wyrównania i odsetki

Zestawienie i omówienie korzystnych wyroków sądów powszechnych w sprawach dot. wyroku TK z 4 czerwca 2024 r. SK 140/20, w tym jednego prawomocnego. Przeliczenie emerytur, wyrównania, odsetki z ZUS na rzecz emerytów. Jakie są realia w sądach okręgowych i apelacyjnych.

REKLAMA