Podróż służbowa
Art. 775 kodeksu pracy reguluje kwestie związane z podróżą służbową oraz rozliczeniem kosztów związanych jej odbyciem. Sąd Apelacyjny w Poznaniu w wyroku z dnia 20 marca 2013 r. (III AUa 1257/12) zajął stanowisko, że podróż służbowa jest swoistą konstrukcją prawa pracy. Podstawę formalną podróży służbowej stanowi polecenie wyjazdu. Polecenie takie powinno określać zadanie oraz termin i miejsce jego realizacji. Zadanie musi być skonkretyzowane; nie może mieć charakteru generalnego. Nie jest zatem podróżą służbową wykonywanie pracy (zadań) w różnych miejscowościach, gdy przedmiotem zobowiązania pracownika jest stałe wykonywanie pracy (zadań) w tych miejscowościach. Pojęciem podróży służbowej można objąć trzy sytuacje:
- podróż poza stałe miejsce pracy pracownika znajdujące się w siedzibie pracodawcy,
- podróż poza stałe miejsce pracy pracownika zlokalizowane w innej miejscowości niż siedziba pracodawcy,
- podróż poza miejscowość będącą siedzibą pracodawcy, jeśli dla danego pracownika niemożliwe jest punktowe wskazanie stałego miejsca pracy.
Należy jednakże pamiętać, że podróż regulacje dotyczące podróży służbowej nie mają zastosowania wobec wszystkich pracowników. Istnieje spór w doktrynie odnoszący się do pracowników mobilnych, którzy zazwyczaj świadczą pracę poza zakładem pracy. W tej kwestii wypowiedział się NSA w Warszawie w wyroku z dnia 14 września 2010 r. (II FSK 648/09), w którym zważył, że definiując podróż służbową trzeba wskazać, iż pracownicy mobilni są grupą osób pracujących w warunkach stałego przemieszczania się (podróży). Podróż nie stanowi u nich zjawiska wyjątkowego, lecz jest normalnym wykonywaniem obowiązków pracowniczych, a podróż służbowa ma charakter incydentalny. Nie jest zatem podróżą służbową wykonywanie pracy (zadań) w różnych miejscowościach.
Polecamy: Kodeks pracy 2019. Praktyczny komentarz z przykładami + PDF.
Należności z tytułu podróży służbowej
Treść art. 775 k.p. odnosi się również do sposobu obliczania należności za odbytą podróż służbową. Podstawą obliczania należności stanowią przepisy rozporządzenia z dnia 29 stycznia 2013 r. w sprawie należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej. W tym akcie Minister Pracy i Polityki społecznej określa wysokość diet uwzględniając czas trwania podróży oraz warunki zwrotu kosztów za przejazdy, dojazdy środkami komunikacji miejscowej, noclegi i inne niezbędne udokumentowane wydatki. Dieta w czasie podróży krajowej przeznaczona na pokrycie kosztów wyżywienia wynosi 30 zł na dobę. Należności oblicza się na podstawie czasu trwania (od momentu rozpoczęcia do zakończenia) podróży służbowej. Obliczeń dokonuje się w określony przepisami rozporządzenia sposób (§ 7). Za nocleg natomiast przysługuje zwrot kosztów na podstawie rachunków jednak w wysokości nie wyższej za jedną dobę hotelową niż dwudziestokrotność stawki diety. Zwrot kosztów za nocleg może być wypłacany ryczałtowo. Nadto za każdą rozpoczętą dobę pobytu w podróży krajowej pracownikowi przysługuje ryczałt na pokrycie kosztów dojazdów środkami komunikacji miejscowej w wysokości 20% diety. Jednakże na wniosek pracownika pracodawca może przekazać zaliczkę na pokrycie kosztów podróży.
Powyższe wyliczenia dotyczą pracowników zatrudnionych w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej. Odmiennie kształtuje się wypłacanie należności z tytułu delegacji pracownikom zatrudnionym nie w sferze budżetowej. Zasady wypłacania w odniesieniu do tych prawników określa układ zbiorowy pracy, regulamin wynagradzania bądź treść umowy o pracę, jeżeli pracodawca nie jest objęty układem zbiorowym lub nie jest zobowiązany do ustalania regulaminu. Rozporządzenie MPiPS stanowi zatem wzorzec, ponieważ ani układy zbiorowe pracy, ani regulaminy nie mogą ustalać diet w wysokości niższej niż przewidziana w rozporządzeniu. Wobec tego ustawodawca przyznaje możliwość rozliczania należności z podróży służbowych w wyższej wysokości.
Sprawdź wysokość diet w 2018/2019 r. >>> Diety krajowe 2018/2019 >>> Diety zagraniczne 2018/2019
Zobacz również: Kiedy podróż służbowa będzie czasem pracy?