Kto jest pracownikiem w rozumieniu Kodeksu pracy?

Podstawa prawna i komentarz

Pojęcie pracownika zostało uregulowane w art. 2 Kodeksu pracy (dalej: k.p.) i zgodnie z definicją, pracownikiem jest osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania lub spółdzielczej umowy o pracę. Dodatkowo w myśl art. 22 § 2 k.p. pracownikiem może być osoba, która ukończyła 18 lat. Jednak po spełnieniu pewnych warunków pracownikiem może być również osoba, która nie ukończyła 18 lat.

Polecamy: Multimedialny pakiet wiedzy: 6 kluczowych zmian 2019 – KADRY

Wskazany katalog jest katalogiem zamkniętym, gdyż określa jakie formy zatrudnienia decydują o tym czy mówimy o pracowniku w rozumieniu k.p. W innych przypadkach mamy do czynienia z pracownikiem w rozumieniu potocznym czyli z sytuacją, gdy pracownikiem są określani wszyscy, którzy wykonują pracę zarobkową, w tym na podstawie umów cywilnoprawnych. W tym miejscu jako przykłady można wskazać orzecznictwo, które prezentuje co należy rozumieć pod pojęciem pracownika. Zgodnie z wyrokiem SN o sygn. akt I PK 218/08 z dnia 7 kwietnia 2009 roku "stosunki służby funkcjonariuszy państwowej straży pożarnej nie są stosunkami pracy. Funkcjonariusze tej służby nie są pracownikami w rozumieniu art. 2 k.p." Problem pojęcia pracownik był rozpoznawany również przez WSA w Szczecinie w sprawie o sygn. akt II SA/Sz 1190/13, który w wyroku z dnia 13 marca 2014 roku, wskazał, że "ustawa z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 1265 ze zm.) nie zawiera definicji pojęcia "pracownik", należy w tym zakresie stosować definicję zawartą w art. 2 k.p." Tożsamy pogląd przyjął WSA w Olsztynie w sprawie o sygn. II SA/Ol 1398/16, gdzie dnia 9 lutego 2017 roku został wydany wyrok, zgodnie z którym "pojęcie "pracownik" użyte w art. 4 pkt 4 lit. a) ustawy z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym (t.j. Dz.U. z 2016 r. poz. 1907 ze zm.) niewątpliwie oznacza pracownika w rozumieniu art. 2 k.p." Kolejnym wyrokiem, który warto przytoczyć jest wyrok SA w Gdańsku o sygn. akt III AUa z dnia 14 kwietnia 2015 roku, w którym uznano, że "pracownikami w znaczeniu kodeksowym są członkowie spółdzielni pracy zatrudnieni w nich na podstawie spółdzielczej umowy o pracę. Prawo spółdzielcze nie nazywa ich wprawdzie pracownikami, jednakże osoby te mają status pracowniczy w rozumieniu Kodeksu pracy, zgodnie z postanowieniem powołanego wyżej art. 2 k.p. Jednocześnie - co znamienne - członkowie innych spółdzielni, niż spółdzielnie pracy (m.in. rolniczych spółdzielni produkcyjnych) nie są pracownikami w rozumieniu art. 2 k.p., jeśli nie są w nich zatrudnieni na podstawie umów o pracę."

Definicja pojęcia pracownik znajdująca się w k.p. ma również istotne znaczenie w odniesieniu do prawa ubezpieczeń społecznych, a konkretnie do emerytur, co potwierdza wyrok SA w Łodzi o sygn. akt III AUa 1814/12 z dnia 26 września 2013 roku, w myśl którego "prawo do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym przysługuje wyłącznie pracownikom czyli osobom zatrudnionym w ramach jednej z form wymienionych w art. 2 k.p.". Identyczny pogląd wyraził w wyroku SA w Katowicach w sprawie o sygn. akt III AUa 201/13 z dnia 2 października 2013 roku, z którego wynika, że "po myśli art. 32 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227 ze zm.) emerytura w obniżonym wieku emerytalnym przysługuje wyłącznie tym ubezpieczonym, którzy określony w nim okres co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywali w ramach stosunku pracy, tj. osobom, o jakich mowa w art. 2 k.p."

Omawiając niniejszą problematykę, warto jeszcze zwrócić uwagę na dwa wyroki dotyczące pojęcia pracownik w odniesieniu do spółek z ograniczoną odpowiedzialnością. Pierwszym jest wyrok SA w Katowicach o sygn. akt III AUa z dnia 12 kwietnia 2016 roku, w którym przyjęto, że "ubezpieczony, który jest jedynym wspólnikiem spółki z ograniczoną odpowiedzialnością (i członkiem jednoosobowego zarządu) nie może być jednocześnie jej pracownikiem w rozumieniu art. 2 k.p." Drugim wyrokiem, który warto wskazać, jest wyrok SN sygn. akt II UK 10/17 z dnia 10 kwietnia 2018 roku, w którym uznano, że "dozwolone jest zatrudnienie wspólników dwuosobowej spółki z o.o., w tym także na stanowiskach zarządczych, gdy z ustaleń faktycznych dotyczących okoliczności rzeczywiście realizowanego stosunku prawnego, na podstawie którego wspólnik wykonywał czynności na rzecz spółki wynikało, że był on poddany zarówno ekonomicznej zależności od swojego pracodawcy, jak i formalnemu nadzorowi sprawowanemu przez zgromadzenie wspólników, na którym podjęcie uchwał wymagało uzyskania takiej kwalifikowanej większości głosów, że posiadane przez wspólnika-zarządcę udziały własnościowe jako wspólnika większościowego nie dawały mu statusu wspólnika dominującego, który mógłby samodzielnie decydować w sprawach istotnych dla spółki", a nadto wskazano, że "tam, gdzie status wykonawcy pracy (pracownika) zostaje zdominowany przez właścicielski status wspólnika spółki z o.o., nie może być mowy o zatrudnieniu w ramach stosunku pracy takiego wspólnika, który nie pozostaje w pracowniczej relacji podporządkowania wobec samego siebie."

Polecamy serwis: Pracownik

Autopromocja

Kodeks pracy 2025. Praktyczny komentarz z przykładami

Sprawdź