Przedmiot sporu
Treścią żądań pracowniczych, wywołujących spory zbiorowe pracy, mogą być interesy zbiorowe, które najczęściej sprowadzają się do dążenia do korzystniejszego ukształtowania warunków związanych z pracą np. wyższe wynagrodzenia, wydłużenie urlopów wypoczynkowych, skrócenie czasu pracy.
Jednak nie wszystkie sprawy jakie istnieją w środowisku pracy mogą być przedmiotem sporów. W świetle przepisów ustawy sporem nie jest konflikt o charakterze politycznym, konflikt reprezentującego pracowników związku zawodowego z pracodawcą na tle zarządzania przedsiębiorstwem czy też konflikty, jakie mogą powstawać na skutek nierespektowania, przyznanego związkom zawodowym prawa inicjowania wydania aktów prawnych oraz opiniowania ich założeń i projektów w sprawach interesujących pracowników.
Stronami sporu zbiorowego są pracodawca i pracownicy, rozumiani jako zbiorowość.
Rozwiązywanie sporów
Etap 1. Rokowania
W przypadku, gdy w zakładzie pracy u danego pracodawcy pojawi się spór zbiorowy jest on obowiązany przeprowadzić rokowania. Odmowa byłaby sprzeczna z przepisami i mogłaby doprowadzić do strajku pracowników. Jeśli rokowania zakończą się pomyślnie to dochodzi do podpisania porozumienia, które stanowi zakończenie sporu i zgodnie z przepisami kodeksu pracy stanowi źródło prawa. Jeśli natomiast rokowania nie zostaną zakończone pomyślnie strony podpisują protokół rozbieżności ze wskazaniem stanowisk stron i przechodzą do następnego etapu czyli mediacji.
Etap 2. Mediacje
Mediacje są prowadzone z udziałem osoby bezstronnej – mediatora. Strony wybierają go wspólnie, a jeśli nie uda się im porozumieć co do wyboru takiej osoby w ciągu 5 dni, to wybiera go Minister Pracy i Polityki Socjalnej na wniosek jednej ze stron. Mediator ma przede wszystkim pomóc w osiągnięciu porozumienia. Jeśli jednak nie da się go osiągnąć, to ponownie podpisywany jest protokół rozbieżności i przechodzimy do etapu arbitrażu.
Etap 3. Arbitraż
Arbitraż polega na rozpoznaniu sporu zakładowego przez kolegium arbitrażu społecznego przy sądzie wojewódzkim, natomiast sporu wielozakładowego przez Kolegium Arbitrażu Społecznego przy Sądzie Najwyższym. Kolegium po rozpoznaniu sporu wydaje orzeczenie, które jest wiążące dla stron.
Etap 4. Strajk
Ostatecznym środkiem rozwiązania sporu zbiorowego jest strajk. Może on być ogłoszony dopiero po bezskutecznym przeprowadzeniu rokowań i mediacji. Polega na dobrowolnym i zbiorowym powstrzymaniu się od wykonywania pracy przez pracowników.