Zgodnie z obowiązującym art. 4772 § 2 Kodeksu postępowania cywilnego (dalej jako k.p.c.) przywrócenie do pracy zwolnionego pracownika możliwe jest dopiero po wydaniu prawomocnego orzeczenia przez sąd I lub II instancji. Pamiętać jednak należy, że orzeczenie o bezskuteczności wypowiedzenia orzekane jest jedynie w sytuacji, gdy umowa o pracę nie uległa jeszcze rozwiązaniu. W praktyce oznacza to, że bezskuteczność wypowiedzenia orzekana jest znacznie rzadziej niż przywrócenie do pracy bądź zasądzenie na rzecz pracownika odszkodowania. W związku z tym, wskazany powyżej przepis jest przepisem martwym, ponieważ ze względu na długotrwałość procesów sądowych, praktycznie nie zdarzają się sytuacje wydania przez sąd wyroku jeszcze przed końcem okresu wypowiedzenia danego pracownika.
Polecamy: Twój urlop. To Ci się należy! - Kolekcja Poznaj swoje prawa! Nr 1
Znowelizowany art. 4772 § 2 k.p.c. wprowadza możliwość nałożenia na pracodawcę obowiązku dalszego zatrudniania pracownika także wtedy, gdy umowa o pracę została już z pracownikiem rozwiązana, a sąd I instancji orzekł w wyroku o przywróceniu pracownika do pracy.
Niezależnie więc od ostatecznego rozstrzygnięcia sprawy, sąd w wyroku wydanym w I instancji będzie mógł zobowiązać pracodawcę do przywrócenia pracownika do pracy i zatrudnienia go do czasu prawomocnego zakończenia całego postępowania. Sąd I instancji może nałożyć w wyroku obowiązek dalszego zatrudniania pracownika przez pracodawcę tylko na wniosek złożony przez pracownika.
W przypadku, gdy pracodawca wbrew obowiązkowi nie wykona podlegającego wykonaniu orzeczenia sądu I instancji dotyczącego przywrócenia pracownika do pracy, na mocy już obowiązujących przepisów prawa, a dokładnie na podstawie art. 282 § 2 Kodeksu pracy (k.p.), będzie mógł podlegać karze grzywny od 1 000 zł do 30 000 zł.
Odmowa wykonania przez pracodawcę wyroku sądu I instancji może być także zakwalifikowana jako przestępstwo. Jeśli pracodawca odmawia ponownego przyjęcia do pracy pracownika, o którego przywróceniu orzekł sąd, to naraża się na odpowiedzialność karną za przestępstwo określone w art. 218 § 2 Kodeksu karnego (k.k.) W myśl tego przepisu pracodawca będzie mógł podlegać grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.
Wprowadzenie tej regulacji jest korzystne dla pracownika, ponieważ będzie on mógł kontynuować zatrudnienie do momentu prawomocnego orzeczenia sądu, a nie jak dotychczas czekać na takie rozstrzygnięcie nawet kilka lat. Przykładowo w sądach warszawskich oczekiwanie na rozstrzygnięcie sądu odwoławczego trwa nawet do roku czasu.
Z punktu widzenia pracodawców może to jednak spowodować chaos organizacyjny i dodatkowe koszty, zwłaszcza w sytuacji, gdy w odniesieniu do pracownika przywróconego do pracy sąd II instancji uzna, że rozwiązanie umowy o pracę było jednak zasadne i zgodne z przepisami. W takiej sytuacji pracodawca, na podstawie art. 4171 § 2 Kodeksu cywilnego (k.c.) będzie mógł domagać się odszkodowania od Skarbu Państwa. W powództwie takim wymagane będzie wykazanie szkody, jednak nie każda sytuacja nakazująca dalsze zatrudnienie pracownika będzie powodowała szkodę w majątku pracodawcy. Szkoda może natomiast powstać w sytuacji, gdy na miejsce zwolnionego pracownika pracodawca zatrudnił już inną osobę i w związku ze zobowiązaniem sądu musi równolegle zatrudniać dwóch pracowników.
Przepisy nie określają zasad postępowania w powyższej sytuacji i nie precyzują chociażby kwestii świadectwa pracy wydawanego pracownikowi przywróconemu nieprawomocnym wyrokiem, który następnie zostaje uchylony.
Ponadto, przepisy nie rozstrzygają też sytuacji pracownika przywróconego nieprawomocnym wyrokiem, w stosunku do którego do czasu wydania wyroku sądu II instancji zaistnieją podstawy do wypowiedzenia umowy o pracę lub jej rozwiązania bez wypowiedzenia. W sytuacji, gdy pracodawca rozwiąże z pracownikiem umowę bez wypowiedzenia (tj. w trybie natychmiastowym), a zatrudniony od takiego rozwiązania umowy o pracę odwoła się do sądu, to jednocześnie będą prowadzone dwa procesy. Jeśli pierwszy proces skończy się postępowaniem w II instancji i sąd prawomocnie przywróci pracownika do pracy, to wróci on do pracy już po tym, jak został z niej zwolniony w trybie natychmiastowym.
Pomimo że nowelizacja, jak uzasadnia ustawodawca, ma na celu wprowadzenie szybszego niż dotychczas przywrócenia pracownika do pracy, kwestie dotyczące przywrócenia pracownika do pracy w przypadku nieprawomocnego orzeczenia sądu I instancji mogą powodować więcej szkody niż pożytku zarówno dla pracowników jak i pracodawców.
Polecamy serwis: Pracownik