Sprawy z zakresu prawa pracy rządzą się swoimi prawami. Ustawodawca starał się jednak jak najbardziej uprościć procedurę w takich sprawach a ponadto wprowadzić wiele udogodnień dla pracownika, który dochodzi swoich praw.
Zasadą w polskim kodeksie postępowania cywilnego jest to, że sprawy w pierwszej instancji rozpatrywane są przez sądy rejonowe. Natomiast tylko w wyjątkowych i enumeratywnie wyliczonych sprawach sądem pierwszej instancji jest sąd okręgowy. Zasada ta znajduje jednak pewne ograniczenia w przypadku spraw z zakresu prawa pracy.
Zasady właściwości rzeczowej
Właściwość rzeczową określa art. 16 Kodeksu postępowania cywilnego. Zgodnie z jego brzmieniem, sądy rejonowe rozpoznają wszystkie sprawy z wyjątkiem spraw, dla których zastrzeżona jest właściwość sądów okręgowych.
Natomiast listę wyjątków od tej reguły zawiera art. 17 kodeksu postępowania cywilnego. Do właściwości sądów okręgowych należą sprawy:
- o prawa niemajątkowe i łącznie z nimi dochodzone roszczenia majątkowe,
- o ochronę praw autorskich i pokrewnych, jak również dotyczących wynalazków, wzorów użytkowych, wzorów przemysłowych, znaków towarowych, oznaczeń geograficznych i topografii układów scalonych oraz o ochronę innych praw na dobrach niematerialnych,
- o roszczenia wynikające z Prawa prasowego,
- o prawa majątkowe, w których wartość przedmiotu sporu przewyższa siedemdziesiąt pięć tysięcy złotych, a w postępowaniu w sprawach gospodarczych sto tysięcy złotych, oprócz spraw o alimenty, o naruszenie posiadania i o zniesienie wspólności majątkowej między małżonkami oraz spraw o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym,
- o wydanie orzeczenia zastępującego uchwałę o podziale spółdzielni.
- o uchylenie, stwierdzenie nieważności albo o ustalenie nieistnienia uchwał organów osób prawnych lub jednostek organizacyjnych niebędących osobami prawnymi, którym ustawa przyznaje zdolność prawną,
- o zapobieganie i zwalczanie nieuczciwej konkurencji.
Właściwość rzeczowa w prawie pracy
Przedstawione wyżej zasady są jednak w znaczący sposób zmodyfikowane w postępowaniu z zakresu prawa pracy. Do właściwości sądów rejonowych, bez względu na wartość przedmiotu sporu, należą sprawy z zakresu prawa pracy:
- o ustalenie istnienia stosunku pracy,
- o uznanie bezskuteczności wypowiedzenia stosunku pracy,
- o przywrócenie do pracy i przywrócenie poprzednich warunków pracy lub płacy
- o łącznie z nimi dochodzone roszczenia i o odszkodowanie w przypadku nieuzasadnionego lub naruszającego przepisy wypowiedzenia oraz rozwiązania stosunku pracy,
- a także sprawy dotyczące kar porządkowych i świadectwa pracy oraz roszczenia z tym związane.
Sądy rejonowe są sądami „bliższymi” pracownikowi. Znajdują się one zazwyczaj w miejscowości w której mieszka powód. Dlatego też ustawodawca zdecydował się na rozszerzenie właściwości sadów rejonowych w tego typu sprawach.
Zobacz również dział: Pracownik przez sądem
Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 1964 nr 43 poz. 296 z późn. zm.).