Skutki nielegalnego zatrudnienia cudzoziemca

Pojęcie cudzoziemca

W rozumieniu ustawy z dnia 15 czerwca 2012 roku o skutkach powierzania wykonywania pracy cudzoziemcom przebywającym wbrew przepisom na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej za cudzoziemca uznaje się osobę, która nie jest:

1. obywatelem państwa członkowskiego Unii Europejskiej;
2. obywatelem państwa członkowskiego Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) - strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym;
3. obywatelem Konfederacji Szwajcarskiej;
4. członkiem rodziny cudzoziemców, o których mowa w pkt 1-3, który do nich dołącza lub z nimi przebywa.

POLECAMY: E-składka. Jedno konto ZUS od 2018 r.

Obowiązki pracodawcy

Podstawowym obowiązkiem podmiotu powierzającemu wykonywanie pracy cudzoziemcowi (pracodawcy) jest zażądanie od cudzoziemca ważnego dokumentu uprawniającego do pobytu na terytorium Polski. Pracodawca powinien również uzyskać kopię tego dokumentu oraz przechowywać ją przez cały okres świadczenia pracy przez cudzoziemca. Niedochowanie to obowiązku może skutkować sankcjami cywilnymi oraz karnymi.

Skutki cywilnoprawne

Zgodnie z art. 4 wskazanej powyżej ustawy – jeżeli pracodawca powierzył pracę cudzoziemcowi nielegalnie przebywającemu na terytorium Polski to cudzoziemcowi przysługuje roszczenie o wypłatę zaległego wynagrodzenia i związanych z nim świadczeń. W takim przypadku istnieje niebezpieczne dla pracodawcy domniemanie, iż stosunek pracy trwał przez okres 3 miesięcy, a w przypadku umowy cywilnoprawnej, iż uzgodnione wynagrodzenie wynosi trzykrotność minimalnego wynagrodzenia.

W praktyce oznacza to, iż nawet jeżeli cudzoziemiec pracował przez 1 dzień – może on z łatwością dochodzić wynagrodzenia za 3 pełne miesiące pracy. Dodatkowo pracodawcę obciążają koszty związane z przesłaniem cudzoziemcowi zaległych należności do państwa jego aktualnego pobytu.

Co istotne, odpowiedzialność cywilna jest znacznie rozszerzona w przypadku pracowników podwykonawcy, gdyż odpowiedzialność cywilna obciąża solidarnie również głównego wykonawcę.

Zobacz serwis: Praca

Konsekwencje karne

Podmiot, który powierza pracę nielegalnemu cudzoziemcowi podlega karze grzywny lub ograniczenia wolności. W przypadku, gdy powierzenie odbywa się w warunkach szczególnego wykorzystania podmiot podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

Przez stan szczególnego wykorzystania rozumie się warunki pracy osoby lub osób, którym powierzono wykonywanie pracy z naruszeniem prawa, uchybiające godności człowieka i rażąco odmienne, w szczególności ze względu na płeć, w porównaniu z warunkami pracy osób, którym powierzono wykonywanie pracy zgodnie z prawem, wpływające zwłaszcza na zdrowie lub bezpieczeństwo osób wykonujących pracę.

Autopromocja

Kodeks pracy 2025. Praktyczny komentarz z przykładami

Sprawdź

Karane jest również uporczywe powierzanie wykonywania pracy cudzoziemcowi przebywającemu bez ważnego dokumentu pobytu, w przypadku, gdy praca ta nie ma związku z prowadzoną przez powierzającego działalnością gospodarczą. Czyn taki, jak również podżeganie do niego i pomocnictwo, podlega każe do 10.000 zł.

Środki prewencyjne

W przypadku powierzenia pracy cudzoziemcowi nielegalnie przebywającemu na terenie polskim można jednak uniknąć kary za popełnienie przestępstwa lub wykroczenia, pod warunkiem, iż podmiot powierzający spełnił łącznie następujące warunki:

1. dopełnił obowiązków pracodawcy wskazanych powyżej i nie miał świadomości, że okazany mu dokument został podrobiony;
2. zgłosił cudzoziemca do ubezpieczeń społecznych, jeżeli taki obowiązek wynikał z obowiązujących przepisów prawa.

Zobacz także: Sprawy karne

Podsumowanie

Zatrudnienie cudzoziemca każdorazowo wiąże się z pewnym rodzajem ryzyka, które można znacznie ograniczyć poprzez wypełnienie prostego obowiązku uzyskania kopii dokumentu uprawniającego cudzoziemca do przebywania na terytorium Polski.

Podstawa prawna:

Ustawa z dnia 15 czerwca 2012 roku o skutkach powierzania wykonywania pracy cudzoziemcom przebywającym wbrew przepisom na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej