Wizerunek osoby, w tym pracownika, stanowi jedno z dóbr osobistych zgodnie z art. 23 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny. Podlega on więc ochronie przewidzianej nie tylko w przepisach prawa cywilnego, ale także w innych obowiązujących regulacjach, np. dotyczących prawa pracy, o ochronie danych osobowych czy przepisach prawa autorskiego.
Czy do przetwarzania wizerunku pracownika przez pracodawcę potrzebna jest jego zgoda?
Warto wiedzieć, że zakres danych, jakich pracodawca może żądać bez konieczności pozyskiwania zgody, określa art. 221 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (dalej: „KP”). Zgodnie z art. 221 § 1 k.o. pracodawca może żądać od osoby ubiegającej się o zatrudnienie podania danych osobowych – m.in. imię (imiona) i nazwisko, datę urodzenia, wykształcenie, kwalifikacje zawodowe. Jednak należy pamiętać, że pracodawca może je chcieć tylko, gdy jest to niezbędne do wykonywania pracy określonego rodzaju lub na określonym stanowisku. Co więcej, zgodnie z art. 221 § 3 k.p. firma może wymagać podania dodatkowo m.in. adresu zamieszkania, numeru PESEL, a w przypadku jego braku – rodzaj i numer dokumentu potwierdzającego tożsamość, a także danych osobowych dzieci pracownika i innych członków jego najbliższej rodziny – jeżeli podanie takich szczegółów jest konieczne ze względu na korzystanie przez pracownika ze szczególnych uprawnień przewidzianych w prawie pracy. Warto dodać, że pracodawca jest uprawniony do uzyskania innych danych osobowych niż wymienione powyżej, jeżeli obowiązek ich podania wynika z odrębnych przepisów powszechnie obowiązującego prawa.
Polecamy: Zatrudnianie pracowników. Nowe zasady po dostosowaniu do RODO
Firma zatrudniając osobę jest uprawniona do przetwarzania wszystkich podanych powyżej danych na podstawie art. 6 ust. 1 lit. c) Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (dalej: „RODO”). Zgodnie z nim przetwarzanie danych jest dopuszczalne, gdy jest to niezbędne do wypełnienia obowiązku prawnego ciążącego na pracodawcy. Obowiązek taki wynika zaś z art. 94 pkt 9a w zw. z art. 221 § 1 – 3 Kodeksu pracy.
Warto tutaj przypomnieć, że według definicji danych osobowych zawartej w unijnym rozporządzeniu, wizerunek jest uznawany za daną osobową, dlatego też podlega ochronie na zasadach określonych w RODO. Ponieważ wizerunek, co do zasady, nie znajduje się w katalogu danych, jakie pracodawca na gruncie kodeksu pracy może przetwarzać bez zgody pracownika, działanie pracodawcy polegające na wykorzystaniu wizerunku pracownika utrwalonego na zdjęciu, w tym umieszczanie go na stronie internetowej firmy, by było legalne, wymaga zgody pracownika. W przypadku pozyskania takowej zgody od pracownika, podstawą przetwarzania jego wizerunku na gruncie RODO będzie art. 6 ust. 1 lit. a).
Według RODO przetwarzanie wizerunku pracownika bez jego zgody jest możliwe, gdy będzie związane z usprawiedliwionym interesem pracodawcy, który jednocześnie nie narusza interesów pracownika. Pamiętać należy, iż ten usprawiedliwiony interes musi być skonkretyzowany i możliwy do wykazania. W takim przypadku podstawa przetwarzania będzie art. 6 ust. 1 lit. f) RODO.
Na gruncie RODO możliwe jest nadto przetwarzanie wizerunku pracownika bez jego zgody, jeżeli wynika to z konkretnych przepisów innych ustaw. Taka sytuacja dotyczy niektórych zawodów, w których niezbędne jest posługiwanie się identyfikatorem (np. ochrona, policja). W takim przypadku udostępnienie wizerunku następuje poprzez zamieszczenie zdjęcia danej osoby na legitymacji służbowej i jest on przetwarzany na postawie obowiązujących przepisów prawa, czyli w oparciu o art. 6 ust. 1 lit. c) w zw. z przepisem konkretnej ustawy branżowej.
Wykorzystywanie zdjęcia osoby zatrudnionej przez pracodawcę wiąże się także z prawem autorskim. Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych w art. 81 stanowi jednoznacznie, że rozpowszechnianie wizerunku wymaga odpowiedniego zezwolenia. Wyjątkiem od tej zasady jest sytuacja, gdy osoba pozująca do zdjęcia otrzymała za to wynagrodzenie i nie zastrzegła wyraźnie, że nie udziela zezwolenia na wykorzystywanie jej wizerunku.
W tym miejscu warto wspomnieć o tym, że dopuszcza się również sytuacje, w których takie zezwolenie nie jest wymagane. Dotyczy to m.in. osoby powszechnie znanej w związku z pełnieniem przez nią funkcji publicznych, w szczególności politycznych, społecznych, zawodowych. Co więcej, osoby stanowiącej jedynie szczegół np. zgromadzenia, krajobrazu, publicznej imprezy.
Podsumowując wykorzystywanie wizerunku pracownika przez pracodawcę co do zasady wymaga pozyskania od pracownika dobrowolnej zgody, która to powinna w sposób wyraźny wskazywać cel udostępnienia oraz jego zakres. Osoba zatrudniona powinna zaś zostać poinformowana przez pracodawcę o czasie i miejscu publikacji jej wizerunku, kontekście wykorzystania zdjęcia oraz prawie do cofnięcia udzielonej zgody.
Wobec faktu, że nie ma jednego szablonu zgody na wykorzystanie wizerunku pracownika, który by pasował do każdej sytuacji, warto pamiętać o zamieszczeniu w treści poniższych elementów:
- komu udziela się zezwolenia,
- daty i miejsca udzielenia, a w przypadku zgody udzielanej na czas określony daty, do której pracodawca może wykorzystywać wizerunek pracownika,
- które zdjęcia lub filmy mogą być wykorzystywane,
- celu i zakresie udzielonej zgody – np. na wykorzystanie wizerunku w reklamie telewizyjnej czy zamieszczonej w Internecie, na stronie internetowej pracodawcy lub prowadzonym przez niego kanale społecznościowym w celu promocji jego działalności,
- czy wizerunek pracownika może zostać użyty przez pracodawcę do różnego rodzaju form elektronicznego przetwarzania obrazu, kadrowania i kompozycji.
Polecamy serwis: RODO w firmie