Podstawa prawna i komentarz
Problematyka tymczasowego aresztowania pracownika została uregulowana w art. 66 Kodeksu pracy (dalej: k.p.). Zgodnie z § 1 umowa o pracę wygasa z upływem 3 miesięcy nieobecności pracownika w pracy z powodu tymczasowego aresztowania, chyba że pracodawca rozwiązał wcześniej bez wypowiedzenia umowę o pracę z winy pracownika. W tym miejscu, celem doprecyzowania, należy zwrócić uwagę na dwa wyroki SN. Pierwszy wyrok o sygn. akt I PKN 6/97 z dnia 13 lutego 1997 roku, wskazuje, że "upływ trzymiesięcznego czasu nieobecności w pracy z powodu tymczasowego aresztowania skutkuje wygaśnięciem stosunku pracy z powołania (art. 66 § 1 k.p. w zw. z art. 69 k.p.)", z kolei drugi, warty analizy wyrok o sygn. akt II PK 213/10 z dnia 2 marca 2011 roku, wskazuje, że "przesłanką wygaśnięcia umowy o pracę na podstawie art. 66 § 1 k.p. jest upływ trzech miesięcy nieobecności pracownika w pracy z powodu tymczasowego aresztowania, a nie trzymiesięczny okres tymczasowego aresztowania" a nadto "trzymiesięczny okres nieobecności pracownika w pracy - stanowiący przesłankę wygaśnięcia umowy o pracę na tej podstawie (z tej przyczyny) - oblicza się według przepisów prawa materialnego, w tym przypadku z zastosowaniem przepisów Kodeksu cywilnego o sposobie obliczania terminów."
Polecamy: Multimedialny pakiet wiedzy: 6 kluczowych zmian 2019 – KADRY
W dalszej części omawianego przepisu, tj. w § 2 pracodawca, pomimo wygaśnięcia umowy o pracę z powodu tymczasowego aresztowania, jest obowiązany ponownie zatrudnić pracownika, jeżeli postępowanie karne zostało umorzone lub gdy zapadł wyrok uniewinniający, a pracownik zgłosił swój powrót do pracy w ciągu 7 dni od uprawomocnienia się orzeczenia. W innym przypadku można zastosować przepis art. 48 k.p. czyli odmówić przywrócenia pracownika do pracy. W tym miejscu należy przytoczyć fragment wyroku SN o sygn. akt III KK 479/13 z dnia 6 maja 2014 roku, w myśl którego "przepis art. 66 § 2 k.p. stanowi jedynie gwarancję ponownego zatrudnienia, ale dopiero po prawomocnym wyroku uniewinniającym lub umorzeniu postępowania. Oznacza to, że w opisanej tam sytuacji, niejako na czas trwania postępowania karnego, systemowo, osoba, wobec której wygaśnięcie umowy o pracę nastąpiło z przyczyny wskazanej w art. 66 §1 k.p., pozostaje poza stosunkiem pracy w dotychczasowym miejscu zatrudnienia. Otwarta pozostaje natomiast kwestia, czy w tym czasie, gdy doszło do niewątpliwie niesłusznego tymczasowego aresztowania, obowiązek naprawienia szkody, o którym mowa w art. 552 §4 Kodeksu postępowania karnego, obejmuje okres toczącego się postępowania karnego po uchyleniu tego środka zapobiegawczego aż do jego prawomocnego zakończenia w sposób wskazany w art. 66 §2 k.p." Celem doprecyzowania treści §2 warto jeszcze zwrócić uwagę na postanowienie SN o sygn. akt II PK 37/14 z dnia 10 czerwca 2014 roku, z którego wynika, że "w sytuacji gdy pracownik tymczasowo aresztowany odzyskał pracę u byłego pracodawcy jeszcze przed zapadnięciem wyroku uniewinniającego, a następnie ten stosunek pracy ustał (na skutek porozumienia stron), to funkcja przepisu art. 66 § 2 k.p. została zrealizowana."
Kolejnym problemem wartym omówienia w przypadku przywrócenia do pracy jest przyjrzenie się zawartej umowie o pracę, a uściślając, czy jest ona zawarta na czas określony czy nieokreślony. Odpowiedź na to pytanie znajduje się w wyroku SN o sygn. akt I PK 256/14 z dnia 12 sierpnia 2015 roku i wynika z niego, że "zastosowanie art. 66 §2 k.p. jest ograniczone w odniesieniu do umów zawartych na czas określony do tych umów, których okres obowiązywania nie upłynąłby jeszcze w dniu, w którym pracownik zgłosił swój powrót do pracy po wyroku uniewinniającym. Ograniczenie zastosowania art. 66 §2 k.p. do umów terminowych, które trwałyby w chwili ziszczenia się przesłanek określonych w tym przepisie, z wyłączeniem umów, które w tym czasie by już nie obowiązywały wskutek upływu okresu, na jaki zostały zawarte, nie może być rozważane w kategoriach nierównego traktowania pracowników (art. 113 k.p.) ze względu na rodzaj zawartej umowy i zakładany czas jej obowiązywania. Wykładnia art. 66 §2 k.p. uwzględniająca cel tej regulacji nie powinna prowadzić do nałożenia na pracodawcę obowiązku ponownego nawiązania umowy o pracę, która rozwiązałaby się z upływem terminu, na jaki została zawarta, jeszcze przed spełnieniem przesłanek, o których mowa w art. 66 § 2 k.p. (uniewinnieniem pracownika i zgłoszeniem przez niego swojego powrotu do pracy)."
Jeżeli pracodawca odmawia przywrócenia do pracy, mimo zgłoszenia powrotu przez pracownika w 7-dniowym terminie, wówczas pracownikowi przysługuje prawo wystąpienia do sądu z żądaniem przywrócenia do pracy lub zasądzenia odszkodowania.
Należy również zwrócić uwagę, na fakt, iż ustawodawca przyjął, że pracodawca nie ma obowiązku przywrócenia do pracy pracownika wobec którego umorzono postępowanie karne z powodu przedawnienia albo amnestii, a także w razie warunkowego umorzenia postępowania (§3).
Polecamy serwis: Pracownik