Mobbing - roszczenia ofiary
Mobbing polega na długotrwałej przemocy psychicznej wywołującej u pracownika zaniżoną ocenę przydatności zawodowej, powodującej lub mającej na celu poniżenie lub ośmieszanie pracownika, izolowanie go lub wyeliminowanie z zespołu współpracowników. Podkreślić należy, że ofiarą mobbingu może być zarówno podwładny pracownik, jak i przełożony, nękany przez swoich pracowników, natomiast sprawcami mogą być m.in. osoby trzecie nękające pracownika, pod warunkiem, że pracodawca o tym wiedział i nie przeciwdziałał.
Osoba, wobec której stosowano mobbing, ma prawo do:
- zadośćuczynienia pieniężnego,
- odszkodowania.
Zobacz serwis: Mobbing
Zadośćuczynienie pieniężne za doznaną krzywdę
Zgodnie z kodeksem pracy pracownik, u którego mobbing wywołał rozstrój zdrowia, może dochodzić od pracodawcy odpowiedniej sumy tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę. W toku ewentualnego procesu osoba mobbingowana musi wykazać, że mobbing rzeczywiście miał miejsce, co więcej że doszło u niego do uszczerbku na zdrowiu oraz że istniał związek przyczynowy pomiędzy mobbingiem a rozstrojem. Za rozstrój zdrowia wywołany mobbingiem przysługuje zadośćuczynienie w nielimitowanej kwocie. Znaczenie ma tutaj stopień utraty zdrowia, konsekwencje prywatne, społeczne. W tej kwestii wypowiedział się również Sąd Apelacyjny, który wskazał, że warunkiem nabycia prawa do zadośćuczynienia jest doznanie rozstroju zdrowia kwalifikowanego w kategoriach medycznych. Nie jest w tym przypadku wystarczające wykazanie wyłącznie następstw w sferze psychicznej poszkodowanego, takich jak uczucie smutku, przygnębienia, żalu i innych negatywnych emocji (wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 29 listopada 2000 r., I ACa 882/00, TPP 2002/4/107). Ponadto rozstrój zdrowia, który został wywołany mobbingiem ma charakter odszkodowania za szkody majątkowe, np. zwrot kosztów leczenia, terapii, leków. Osoba, która wystąpi z przedmiotowym roszczeniem do sądu powinna wykazać, jakie krzywdy doznała oraz przedstawić dowody świadczące o tym, że się leczyła w poradni zdrowia psychicznego lub też w inny sposób.
Polecamy: Kodeks pracy 2019. Praktyczny komentarz z przykładami + PDF.
Odszkodowanie
Ponadto pracownik, który wskutek mobbingu rozwiązał umowę o pracę, ma prawo dochodzić od pracodawcy odszkodowania w wysokości nie niższej niż minimalne wynagrodzenie za pracę (w 2015 roku jest to kwota 1750 zł). Zgodnie z art. 94 (3) § 5 kodeksu pracy oświadczenie pracownika o rozwiązaniu umowy o pracę z powodu mobbingu należy złożyć w formie pisemnej oraz podać skonkretyzowaną przyczynę mobbingu. Oznacza to, że nie można skutecznie dochodzić od pracodawcy należności z tytułu odszkodowania, jeżeli to pracodawca jednostronnie rozwiązał umowę o pracę albo jeśli została ona rozwiązana w trybie porozumienia stron, np. pracownik z powodu mobbingu , którego sprawcą był jego bezpośredni przełożony, rozwiązał umowę o pracę za porozumieniem stron. W oświadczeniu pracownika należy wskazać konkretne zachowania noszące znamiona mobbingu wraz z określeniem stopnia ich uporczywości i długotrwałości. W tym przypadku zatrudniony w toku procesu będzie musiał udowodnić, że rozwiązał umowę o pracę za wypowiedzeniem lub bez wypowiedzenia z winy pracodawcy.
Powyższe wskazuje, że warunkiem dochodzenia odszkodowania z tytułu mobbingu jest powołanie się na przyczynę mobbingu. Jednakże, gdy pracownik nie podał mobbingu jako przyczyny rozwiązania umowy o pracę, wówczas ma prawo dochodzenia swoich roszczeń na gruncie prawa cywilnego. W tym przypadku wypowiedział się Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 2 października 2009 r. (sygn. akt II PK 105/09), że nierozwiązanie przez pracownika umowy o pracę na podstawie art. 943 § 4 i 5 K.p. nie stanowi przeszkody do dochodzenia roszczeń o odszkodowanie z tytułu mobbingu na podstawie art. 415 i następnych k.c.