Na wstępie należy wskazać, że przepisy dotyczące zjawiska mobbingu w miejscu pracy zostały uregulowane w art. 943 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (tekst jednolity: Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm.).
Definicja mobbingu
Ustawodawca formułując definicję mobbingu wskazał kilka przesłanek, które muszą wystąpić, aby można było stwierdzić, że w danym przypadku mamy do czynienia ze zjawiskiem mobbingu. Po pierwsze należy wskazać, że mobbing może polegać zarówno na działaniu jak i zaniechaniu, które odnosi się do pracownika lub jest skierowane przeciwko niemu. Zatem, jest to zjawisko, które ma bezpośredni związek z pracą i odnosi się do określonej osoby fizycznej, która występuje w roli pracownika. Ofiarą mobbingu nie może stać się natomiast pracodawca. W jego przypadku możemy co najwyżej mówić o naruszeniu jego dóbr osobistych.
Po drugie, mobbing jest zachowaniem, które polega na uporczywym i długotrwałym nękaniu lub zastraszaniu pracownika. Wiążę się on zatem z dolegliwościami po stronie pracownika, które występują z odpowiednio dużym nasileniem oraz częstotliwością, a także z negatywnym nastawieniem sprawcy (mobbera). Co więcej, mobbing nie może być działaniem jednorazowym. Ustawodawca nie sprecyzował, jak długo musi trwać konkretne zachowanie, aby można je było uznać za mobbing, jednakże w praktyce przyjmuje się, że powinno być to co najmniej 6 miesięcy.
Dodatkowo, mobbing jest zachowaniem, wywołującym u pracownika zaniżoną ocenę przydatności zawodowej, a także powodującym lub mającym na celu poniżenie pracownika, izolowanie go lub wyeliminowanie z zespołu współpracowników. W tym przypadku nie jest konieczne wystąpienie jednego z powyższych skutków, a jedynie wykazanie zamiaru, jaki przyświecał sprawcy mobbingu.
Zobacz serwis: Mobbing
Stwierdzenie zaistnienia zjawiska mobbingu
Należy podkreślić, że aby można było stwierdzić, że w danym przypadku mamy do czynienia ze zjawiskiem mobbingu, wszystkie przedstawione powyżej przesłanki muszą wystąpić łącznie, a ciężar wykazania ich wystąpienia spoczywa na pracowniku. Warto dodać, że mobbing może występować nie tylko w relacjach przełożony - pracownik, ale również na gruncie stosunków między współpracownikami. Jedną ze skuteczniejszych metod eliminacji zjawiska mobbingu w miejscu pracy jest np. organizowanie szkoleń na temat mobbingu wśród pracowników zarówno niższego jak i wyższego szczebla.
Obowiązek przeciwdziałania mobbingowi
Mobbing w każdym przypadku narusza zasady współżycia społecznego, bardzo często wyrządzając pracownikowi dużą szkodę. Ustawodawca zdając sobie sprawę z negatywnego charakteru mobbingu, nałożył na pracodawcę obowiązek przeciwdziałania mobbingowi. Pracodawca powinien zatem podjąć odpowiednie działania, które zapobiegną możliwości wystąpienia tego zjawiska w jego zakładzie pracy lub jeżeli już ono zaistniało, udzielić pomocy ewentualnym jego ofiarom. Niedochowanie tego obowiązku, może powodować po stronie pracodawcy powstanie odpowiedzialności wobec mobbingowanego pracownika.
Zobacz serwis: Pracodawca
Roszczenia ofiary mobbingu wobec pracodawcy
Pracownikowi, który stał się ofiarą mobbingu, przysługują wobec pracodawcy dwa roszczenia. Pierwszym jest roszczenie o zadośćuczynienie pieniężne za doznaną krzywdę, którego można się domagać, jeżeli mobbing wywołał u pracownika rozstrój zdrowia. Drugim natomiast jest roszczenie o odszkodowanie w wysokości nie niższej niż minimalne wynagrodzenie za pracę, jeżeli mobbing stał się przyczyną rozwiązania umowy o pracę. W tym przypadku rozwiązanie umowy powinno nastąpić w formie pisemnej, ze wskazaniem przez pracownika przyczyny rozwiązania.
Zobacz serwis: Praca
Podsumowanie
Podsumowując, regulacje prawne dotyczące zjawiska mobbingu mają przede wszystkim na celu ochronę pracowników i przeciwdziałanie zjawisku mobbingu w miejscu pracy. Niestety zjawisko to nadal występuje w wielu zakładach pracy. Miejmy nadzieję jednak, że zwiększająca się świadomość pracowników odnośnie przysługujących im praw w przypadku wystąpienia mobbingu, przyczyni się do zmniejszenia ilości przypadków jego występowania.