Społeczna inspekcja pracy jest służbą społeczną pełnioną przez pracowników. Inspekcja ta reprezentuje interesy wszystkich pracowników w zakładach pracy i jest kierowana przez zakładowe organizacje związkowe. Społeczna inspekcja pracy została powołana w trosce o poprawę stanu bezpieczeństwa i higieny pracy oraz w celu zapewnienia związkom zawodowym niezbędnych warunków do sprawowania skutecznej kontroli przestrzegania przepisów prawa pracy.
Zobacz także dział: Inspekcja pracy
Kto może zostać społecznym inspektorem pracy
Jak wspominano wyżej społeczna inspekcja pracy jest służbą pełnioną przez pracowników. Czy jednak każdy pracownika ma szanse zostać społecznym inspektorem pracy? Społecznym inspektorem pracy może być pracownik danego zakładu pracy. Musi on być członkiem związku zawodowego, jednak związki zawodowe mogą postanowić, że społecznym inspektorem może być także pracownik zakładu nie będący członkiem związku zawodowego.
Od społecznego inspektora pracy wymaga się posiadania niezbędnej wiedzy w zakresie działania społecznej inspekcji pracy. Ponadto zakładowy społeczny inspektor pracy powinien posiadać co najmniej pięcioletni staż pracy w branży, do której zakład należy, i co najmniej dwuletni staż pracy w danym zakładzie. Natomiast oddziałowy lub grupowy społeczny inspektor pracy powinien posiadać co najmniej dwuletni staż pracy w branży i co najmniej jeden rok pracy w danym zakładzie.
Społecznych inspektorów pracy wybierają pracownicy zakładu pracy, na okres 4 lat.
Uprawnienia społecznego inspektora pracy
Do zadań społecznego inspektora pracy należy przede wszystkim kontrola. Społeczny inspektor pracy ma prawo kontrolować stan budynków, maszyn, urządzeń technicznych i sanitarnych oraz procesy technologiczne z punktu widzenia bezpieczeństwa i higieny pracy. Oprócz kontroli maszyn i urządzeń inspektor może skontrolować przestrzeganie przepisów prawa pracy. W szczególności społecznego inspektora interesuje przestrzeganie postanowień układów zbiorowych i regulaminów pracy, w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy, uprawnień pracowników związanych z rodzicielstwem, młodocianych i osób niepełnosprawnych, urlopów i czasu pracy, świadczeń z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych.
Wypadki przy pracy są zdarzeniami nie pożądanymi w każdym zakładzie pracy. W związku z tym społeczny inspektor pracy został wyposażony w szereg uprawnień w zakresie zwalczania wypadków pracowników. Inspektor może brać udział w ustalaniu okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy, a także brać udział w analizowaniu przyczyn powstawania wypadków przy pracy, zachorowań na choroby zawodowe i inne schorzenia wywołane warunkami środowiska pracy. Społeczny inspektor może ponadto kontrolować stosowanie przez zakłady pracy właściwych środków zapobiegawczych i uczestniczyć w przeprowadzaniu społecznych przeglądów warunków pracy.
W zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy do zadań społecznego inspektora pracy należy opiniowanie projektów planów poprawy warunków bezpieczeństwa i higieny pracy i planów rehabilitacji zawodowej. Inspektor powinien także podejmować działania na rzecz aktywnego udziału pracowników zakładów pracy w kształtowaniu właściwych warunków bezpieczeństwa i higieny pracy oraz oddziaływać na przestrzeganie przez pracowników przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy.
Zobacz także: Co najczęściej kontrolują inspektorzy pracy
Podstawa prawna: Ustawa z dnia 24 czerwca 1983 roku (Dz. U. z 1983 r. Nr 35, poz. 163 ze zm.)