Prawo do nałożenia mandatu ma inspektor pracy. Postępowanie mandatowe ma prawo przeprowadzić inspektor pracy, za wszystkie wykroczenia przeciwko prawom pracownika określone w Kodeksie pracy, w sprawach o wykroczenia określonych w ustawie dnia 20 kwietnia 2004 roku o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy oraz o inne wykroczenia związane z wykonywaniem pracy zarobkowej.
Inspektor pracy ma obowiązek zareagować na wykroczenie przeciwko prawom pracownika. Inspektorzy pracy uważają jednak, że ukaranie pracodawcy mandatem karnym stanowi najbardziej efektywny sposób reakcji na wykroczenie.
Zobacz również: Kto ściga wykroczenia przeciwko prawom pracownika
Głównym powodem częstego stosowania przez inspektorów pracy mandatów jest przekonanie, iż grzywna nałożona w drodze mandatu w krótkim czasie po stwierdzeniu naruszenia jest bardziej skuteczna niż odleglejsze w czasie i często długotrwałe postępowanie przed sądem. Nie bez znaczenia jest również prostsza procedura jego stosowania.
Inspektor pracy nakładając grzywnę na pracodawcę ma obowiązek okazać dokument uprawniający go do nałożenia grzywny w drodze mandatu. Inspektor pracy może ukarać sprawcę wykroczenia przeciwko prawom pracownika mandatem kredytowanym, gotówkowym lub zaocznym.
Inspektor pracy może nałożyć grzywnę w wysokości do 2 000 zł. Jeżeli ukarany pracodawca, co najmniej dwukrotnie za wykroczenie przeciwko prawom pracownika określone w Kodeksie pracy popełnia w ciągu dwóch lat od dnia ostatniego ukarania takie wykroczenie, inspektor może nałożyć grzywnę w wysokości do 5 000 zł.
Inspektor pracy wymierza karę według swojego uznania, oceniając stopień społecznej szkodliwości czynu. Ponadto wymierzając karę bierze pod uwagę w szczególności rodzaj i rozmiar szkody wyrządzonej wykroczeniem, stopień winy, pobudki, sposób działania, stosunek do pokrzywdzonego, jak również właściwości, warunki osobiste i majątkowe pracodawcy, jego stosunki rodzinne, sposób życia przed popełnieniem i zachowanie się po popełnieniu wykroczenia.
Obowiązkiem inspektora pracy nakładającego grzywnę jest określenie jej wysokości, wskazanie pracodawcy zarzucanego mu wykroczenia oraz poinformowanie go o prawie odmowy przyjęcia mandatu karnego i o skutkach prawnych takiej odmowy. W przypadku odmowy przyjęcia mandatu inspektor pracy składa do sądu wniosek o ukaranie.
Zobacz również serwis: Pracownik przed sądem
Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 24 sierpnia 2001 roku Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia (Dz. U. z 2001 nr 106 poz. 1148 z późn. zm.).