Osiągnięcie wieku emerytalnego a wypowiedzenie

Emilia Amielanczyk
rozwiń więcej
Wypowiedzenie przez pracodawcę umowy o pracę na czas nieokreślony musi nastąpić wraz ze wskazaniem rzeczywistych i realnych przyczyn tego wypowiedzenia. Ponadto przyczyny te nie mogą stać w sprzeczności z jedną z podstawowych zasad prawa pracy, czyli zasadą niedyskryminacji, która w szczególności odnosi się do wieku i płci pracownika.

Dotychczasowe orzecznictwo popierało stanowisko mówiące, iż osiągnięcie wieku emerytalnego połączone z nabyciem uprawnień emerytalnych nie stanowi przejawu dyskryminacji z art. 113 K.p. rozumianej jako bezprawne pozbawienie lub ograniczenie praw wynikających ze stosunku pracy albo nierównomierne traktowanie pracowników ze względu na płeć, wiek, niepełnosprawność, narodowość, rasę, przekonania, zwłaszcza polityczne lub religijne oraz przynależność związkową, a także przyznanie z tych względów niektórym pracownikom mniejszych praw niż te, z których korzystają inni pracownicy, znajdujący się w tej samej sytuacji faktycznej i prawnej (I PKN 246/97). Jednakże w ostatnim czasie nastąpiła zmiana, która nie zezwala, aby dana sytuacja stanowiła wyłączną przyczynę wypowiedzenia umowy o pracę. W przeciwnym wypadku, zostanie ona zakwalifikowana jako dyskryminacja ze względu na wiek.


Biorąc po uwagę naturalny proces fizjologiczny, jakim jest starzenie się organizmu człowieka, ustawodawca ustalił pewną granicę wieku, po przekroczeniu której, pracownik nabywa prawo do świadczenia emerytalnego, mającego pozwolić mu na samodzielne utrzymanie się po zakończeniu aktywnego życia zawodowego. Jest to jednak granica wyznaczona sztucznie i nie przesądza o tym, czy dany pracownik nadal może wydajnie wykonywać swoje obowiązki czy też nie, o czym świadczyć mogą wyjątki od przepisów K.p., które zmieniają wysokość wieku przejścia na emeryturę podwyższając go bądź zaniżając. W każdym razie osiągnięcie wieku emerytalnego wraz z uprawnieniami emerytalnymi nie stanowi powodu, dla którego pracownik miałby być automatycznie zwolniony. Jednakże we wcześniejszym orzecznictwie pojawiła się teza, iż obie te okoliczności łącznie mogą stanowić samoistną przyczynę rozwiązania umowy o pracę. Szczególnie podkreślano, jako niezwykle istotny, fakt równoczesnego nabycia uprawnień emerytalnych. Aczkolwiek, pomimo tego że przyczyny te uznawane były za uzasadnione, nie wykluczano możliwości oceny zasadności wypowiedzenia, pod względem innych elementów stanu faktycznego. Do takiej, a nie innej wykładni przepisów K.p. mogły skłonić sądownictwo aspekty społeczne związane z dużym bezrobociem w latach dziewięćdziesiątych, co wymagało racjonalizacji zatrudnienia, skutkiem czego uznawano potrzebę zwolnienia miejsca pracy przez osoby w pewien sposób zabezpieczone finansowo dzięki otrzymanemu świadczeniu.
Przykładem takiego poglądu jest m.in. orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 21 kwietnia 1999 roku ( I PKN 31/99), gdzie sąd wprost stwierdza, że wypowiedzenie umowy o pracę kobiecie, która skończyła 60 lat i uzyskała świadczenie emerytalne, nie jest traktowane jako dyskryminujące, zwłaszcza, iż było ono zgodne z realizowaną przez pracodawcę polityką zatrudnienia w służbie zdrowia, mającej na celu umożliwienie młodym lekarzom odbycie stażu. Dodatkowo w uzasadnieniu sąd potwierdza jednoczesne wystąpienie dwóch przesłanek wypowiedzenia umowy, które miały miejsce w momencie, gdy powódka nie była już chroniona na mocy art. 39 K.p. Jednym z ostatnich orzeczeń potwierdzających daną argumentację jest wyrok SN z 14 stycznia 2008 roku (II PK 102/07). Sąd również w tym przypadku potwierdził, iż osiągniecie wieku emerytalnego wraz z nabyciem uprawnień stanowi wystarczające kryterium doboru pracowników do zwolnienia i jest usprawiedliwione społecznie.

Aczkolwiek aktualnie miała miejsce zmiana danego punktu widzenia i poprzedni pogląd ulega dezaktualizacji. Istotny jest wyrok z dnia 19 marca 2008 roku (I PK 219/07). Uzasadnienie odnosiło się głównie do faktu dyskryminacji ze względu na płeć. Innym ważnym punktem jest to, iż uzyskanie świadczeń emerytalnych odnosiło się do emerytury kolejowej, gdzie w przypadku kobiety do przejścia na emeryturę (wcześniejszą) wystarcza ukończenie 55 roku życia. Pomimo tego można jednak wysnuć pewne wnioski, które wyraźnie stwierdzają, że sam fakt nabycia uprawnień emerytalnych, poprzedzony osiągnięciem odpowiedniego wieku, nie może być wyłączną przyczyną wypowiedzenia umowy o pracę. Wypowiedzenie takie musi być oparte na innych, dodatkowych przyczynach, które potwierdzać będą w danym, odosobnionym przypadku, iż dany pracownik nie jest w stanie wykonywać należycie swoich obowiązków.
Kolejnym etapem potwierdzającym zmianę w orzecznictwie jest uchwała składu 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 19 listopada 2008 roku (I PZP 4/08). Kwestia ta stała się również obiektem zainteresowania Rzecznika Praw Obywatelskich, który zadał Sądowi Najwyższemu pytanie prawne mające na celu określenie, czy osiągnięcie wieku emerytalnego i nabycie uprawnień jest wystarczającą, samoistną przesłanką wypowiedzenia umowy o pracę. SN w uchwale 7 sędziów z dnia 21 stycznia 2009 roku (II PZP 13/08) stwierdził, iż pracodawca, który w ten sposób motywuje wypowiedzenie umowy dopuszcza się dyskryminacji ze względu na wiek z art.113 K.p., w związku z czym potwierdzone zostało tym samym poprzednie orzeczenie.

Aktualnie należy więc podkreślić, iż osiągnięcie wieku emerytalnego i nabycie uprawnień do świadczenia emerytalnego nie stanowi dłużej samodzielnej przesłanki wypowiedzenia umowy o pracę, musi być poparta innymi powodami, wskazującymi na niemożność dalszego właściwego świadczenia pracy przez określonego pracownika. Jeśli wymagania te nie zostaną spełnione, pracodawca dopuszcza się dyskryminacji ze względu na wiek.

Prawo
Policjanci: Każdy policjant z dodatkiem do mieszkania. Nie tylko na wynajmowane. 5342,88 zł to renta wdowia
14 lis 2024

W piątek rozmowy MSWiA o polepszeniu sytuacji w Policji. Policjanci w mediach społecznościowych wyrażali obawy, że niestety rozmowy nie będą dotyczyły podwyżek płac. Wdowy "mundurowe" także otrzymają rentę wdowią. 

UdSC: Status uchodźcy daje prawa zbliżone do tych co mają polscy obywatele, a czasem - identyczne. Pieniądze na utrzymanie, dostęp do usług medycznych, zasiłki, edukacja
14 lis 2024

Cudzoziemcy, którzy starają się w Polsce o ochronę międzynarodową mają prawo do pewnych świadczeń - m.in. opieki medycznej. Natomiast po uzyskaniu statusu uchodźcy, przysługują im uprawnienia zbliżone do tych, które mają obywatele Polski - wyjaśnia Rzecznik Urzędu do Spraw Cudzoziemców Jakub Dudziak. Mają również możliwość uzyskania pomocy w ramach indywidualnego programu integracji.

Kiedy będzie ogłoszony kandydat PiS na prezydenta RP? Jest już jasne, że przed tą datą
14 lis 2024

Jarosław Kaczyński, zapytany o termin ogłoszenia kandydata PiS na prezydenta, poprosił o cierpliwość. "Platforma Obywatelska mówi o 7 grudnia. My chcemy być wcześniej, ale proszę nas nie poganiać" – stwierdził. Dopytywany o wyniki wewnętrznych badań partii, które mogłyby wskazać potencjalnego kandydata, zapewnił, że są one prowadzone na bieżąco.

800 plus - zmiany w 2024 roku i weryfikacja uprawnień obywateli Ukrainy. Postępowanie wyjaśniające przed ZUS - czego wymagają sądy
14 lis 2024

Obowiązująca od 1 lipca 2024 r. zmiana ustawy z 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa, wprowadziła w szczególności wymóg, aby dziecko obywatela Ukrainy, na które ubiega się on o świadczenie wychowawcze (800 plus) realizowało obowiązek rocznego przygotowania przedszkolnego, obowiązek szkolny albo obowiązek nauki. Tymczasem niedługo po jej wejściu w życie, pojawiły się wątpliwości co do zasad, na podstawie których ZUS ma przeprowadzać weryfikację legalności pobytu obywateli Ukrainy w Polsce. Wojewódzkie Sądy Administracyjne wytknęły w swoich wyrokach decyzjom ZUS wstrzymującym wypłaty 800 plus brak wszechstronnego zbadania konkretnych spraw.

ZUS: Suma świadczeń przekazanych przedsiębiorcom poszkodowanym w powodzi przekroczyła 120 mln zł. Jakie są warunki uzyskania świadczenia interwencyjnego?
14 lis 2024

Od 5 października 2024 r. przedsiębiorcy mogą składać do ZUS wnioski o świadczenie interwencyjne. ZUS informuje, że już ponad 120 mln zł trafiło do przedsiębiorców poszkodowanych w powodzi.

Darowizna w pierwszej linii: Jaki jest limit kwoty, do której nie trzeba nic zgłaszać urzędowi skarbowemu?
15 lis 2024

Darowizna pieniężna w pierwszej linii, czyli w ramach najbliższej rodziny, nie zawsze musi być zgłaszana do urzędu skarbowego. Dopiero po przekroczeniu kwoty limitu, zarezerwowanej dla pierwszej grupy podatkowej, taki obowiązek się pojawia. Zgłoszenie pozwala na skorzystanie ze zwolnienia podatkowego od darowizn.

Rejestrowane związki partnerskie: jakie zmiany przepisów dla osób żyjących w związkach nieformalnych (konkubinatach)
14 lis 2024

W dniu 18 października 2024 na stronach Rządowego Centrum Legislacji pojawiły się dwa projekty ustawy tj. projekt ustawy o rejestrowanych związkach partnerskich oraz projekt ustawy wprowadzającej ustawę o rejestrowanych związkach partnerskich. Oba te projekty są obecnie na etapie opiniowania, uwagi do nich mogą być złożone do dnia 17 listopada br. O ile pierwszy z projektów jest stosunkowo niewielki objętościowo, gdyż zawiera tylko 34 artykuły, o tyle drugi z nich zawiera ich już 251 i wprowadzać ma zmiany w bardzo wielu obowiązujących aktach prawnych. 

Opłaty za czynności adwokackie wzrosną o 100 proc.
14 lis 2024

Wzrosną stawki za udzieloną pomoc prawną przez adwokata "z wyboru". Trwają prace nad projektem nowelizacji rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości. Nowelizacja zakłada wzrost minimalnych stawek o 100 proc. w 11 kategoriach spraw.

Niefortunna zmiana prawa. RPO: skazani powinni sami stawiać się w zakładzie karnym w wyznaczonym terminie, a dopiero w drodze wyjątku być doprowadzani
14 lis 2024

Jest apel o zmianę prawa karnego wykonawczego. Według Rzecznika Praw Obywatelskich (RPO), skazani powinni samodzielnie stawiać się w zakładzie karnym w wyznaczonym terminie, a dopiero w drodze wyjątku być doprowadzani na wezwanie sądu.

Rewolucja w składkach zdrowotnych. Przedsiębiorcy będą mogli sporo zaoszczędzić. W 2025 r. – składka zdrowotna od 75% płacy minimalnej, a nie od dochodu, a w 2026 r. – obniżenie składki z 9 do 4,5%
15 lis 2024

W ostatnim czasie, sporo „dzieje się” w temacie składek zdrowotnych opłacanych przez przedsiębiorców. Na pierwsze czytanie w Sejmie oczekuje rządowy projekt ustawy, zakładający zniesienie obowiązku płacenia przez przedsiębiorców składki na ubezpieczenie zdrowotne od zbycia środków trwałych. Minister Funduszy i Polityki Regionalnej zapowiada natomiast kolejne zmiany w wysokości składki – ulgę dla mikroprzedsiębiorców jeszcze w 2025 r. i obniżenie wysokości składki w 2026 r., którym mieliby zostać objęci również średni przedsiębiorcy. 

pokaż więcej
Proszę czekać...