Warto przypomnieć, iż każdy pracodawca zatrudniający co najmniej 20 osób, które nie są objęte zbiorowym układem pracy (zakładowym bądź pozazakładowym) ma obowiązek ustalenia warunków wynagradzania w regulaminie wynagradzania. Informacji o tym czy pracownikowi przysługuje gratyfikacja powinien on szukać właśnie w regulaminie wynagradzania, układzie zbiorowym bądź innych przepisach szczególnych.
Czym jest nagroda jubileuszowa?
Zdaniem Sądu Najwyższego charakter prawny nagród jubileuszowych nie jest jednolity. Nagroda jubileuszowa może stanowić składnik wynagrodzenia za pracę, jeżeli odpowiada cechom pojęciowym premii, a więc poddaje się kontroli co do przesłanek przyznawania i ustalenia jej wysokości. Może być także świadczeniem pozbawionym cech wynagrodzenia za pracę w ścisłym tego słowa znaczeniu, w sytuacji, gdy prawo do niej zależy nie od spełnienia obiektywnie określonych przepisami płacowymi warunków, lecz od jej przyznania; w takim razie jest nagrodą.
Kto dostanie gratyfikacje „z urzędu” ?
Pewne grupy osób należących do tzw. pracowników „sfery budżetowej” otrzymują uprawnienia do nagrody jubileuszowej na mocy przepisów szczególnych. W grupie tej znajdują się między innymi:
• urzędnicy państwowi (ustawa z dnia 16 września 1982 r. o pracownikach urzędów państwowych, art. 23)
• urzędnicy samorządowi (ustawa z dnia 22 marca 1990r. o pracownikach samorządowych)
• nauczyciele (stawy z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela, art. 47)
• górnicy(rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 grudnia 1981 r. w sprawie szczególnych przywilejów dla pracowników górnictwa – Karta górnika)
Czy mamy równe prawa ?
Sprawiedliwym wydaje się, aby każdy z pracowników zakładu pracy przyznającego gratyfikacje, który spełni określone warunki miał możliwość otrzymania nagrody jubileuszowej na jednakowych zasadach. Również artykuł 112 zd.1 Kodeksu Pracy stanowi, iż Pracownicy mają równe prawa z tytułu jednakowego wypełniania takich samych obowiązków. Czy jednak możemy powołać się na ten artykuł przed sądem? Czy nagroda jubileuszowa jest związana z obowiązkami pracowniczymi?
Jeżeli kryteria otrzymania nagrody jubileuszowej są określone obiektywnie, to ma ona charakter premii, a więc stanowi element wynagrodzenia za pracę, czyli niewątpliwie jest związana z wykonywaniem obowiązków pracowniczych, których wyrazem jest staż pracy. W takim wypadku zdaniem Sądu Najwyższego należy stwierdzić, iż zasada równych praw z tytułu jednakowego wypełniania takich samych obowiązków pracowniczych dotyczy warunków nabycia prawa do nagrody jubileuszowej.
Nagroda jubileuszowa to bardzo miłe uhonorowanie solidnego pracownika, który znaczną część swojego życia poświęcił pracy. Nie zawsze jednak zatrudniony nagrodę otrzyma, nikt bowiem nie zmusi pracodawcy do tego rodzaju świadczenia, jeżeli nie wynika ono z odpowiednich przepisów. Nie mają na nie właściwie szans pracownicy małych, prywatnych firm. Może zatem choć raz budżetówka lepsza od prywatnego.
Źródła:
1. Orzeczenie SN z 23.01.2002 r., I PKN 816/00, OSNP 2004/2/32
2. U. Jackowiak (red.) Kodeks pracy z komentarzem, Fundacja Gospodarcza, 2004